Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aclıq keçirən əhaliyə kömək.
102
üzümlüklərin sahəsi 24 min desyatinə çatdı və müharibədən qabaqkı səviyyəyə yaxınlaĢdı 151
. Aclıq keçirən əhaliyə kömək. Ġqtisadi dağıntıları aradan qaldırmağa çalıĢan gənc sovet ölkəsinin əhalisi aclıq kimi dəhĢətli düĢmənlə üzləĢmiĢdi. 1921-ci ildə taxıl rayonları olan Volqaboyunu, Ukraynanı, Krımı, Qafqazı quraqlıq bürümüĢdü. 1921-1922-cil illərdə 90 milyon əhalisi olan 40 quberniya aclıq keçirirdi. Ölkədə 40 milyon adam aclıqdan ölmək həddinə çatmıĢdı. Aclıq Azərbaycanda 620 min əhalisi olan 8 qəzaya da toxunmuĢdu. ġuĢa, Qaza x, CavanĢir və Qubadlı qəza larının əhalisi daha ağır vəziyyətdə idi. Aclıqla ümu mxalq mübarizəsi baĢladı. 1921-ci il iyulun 29-da Azərbaycan MĠK respublika zəhmətkeĢlərinə müraciət etdi 153
. N.Nərimanov (sədr), M.Hac ıyev, S.M.Əfəndiyev, D.Bünyadzadə, H. Sultanov və baĢqa görkəmli xadimlərdən ibarət heyətdə "Aclara kö mək" Ko mitəsi yaradıld ı 154
. "Aclara kömək" Ko mitəsi qəza larda, müəssisə və idarələrdə də yaradılmıĢdı. Azərbaycan fəhlələri kəndliləri "Öz aclığıyla mübarizə etməli və Volqaboyu aclarına kömək etməli" çağırıĢına yekdilliklə səs verdi. Ġncəsənət iĢçiləri Vo lqaboyu əhalisinə kömək üçün "həftə"liklər təĢkil edir, teatr və sirk tamaĢalarından, xa lq gəzintisindən, kino-teatr və klublardan toplanan vəsaiti acların fonduna keçirirdilər 155 . "Kommunist" və "Bakinskiy raboçiy" qəzetlərinin iĢçiləri 1921-ci il iyulun 1-dən baĢlayaraq hər ay öz maaĢlarının 10 faizini Volqaboyu aclarına ayırmıĢdılar. Bayıl-Bibiheybət rayonunda bütün məsul iĢçilər bir aylıq maaĢlarını və üç günlük çörək paylarını acların xeyrinə ayırmağı qərara aldılar 156
. 1922-c i ildə aclıq daha da gücləndi, on üç milyon adam aclıq içində idi. "On nəfər təminatlı bir acı yedizdirir" Ģüarı irəli sürüldü. Fəhlələr hər ay çörək paylarından könüllü surətdə 3 girvənkə ayırırdı ki, hər otuz fəhlə və qulluqçu bir uĢağı himayə etsin; hər bir kəndli ayda aclara 3 girvənkədən az olmayaraq taxıl verməli; hər on həyət bir uĢağı himayəyə götürməli idi. Azərbaycanda da aclıq kəskinləĢdiyindən, 1922-ci il martın 17-də Azərbaycan MĠK-in qərarı ilə o da aclıq çəkən rayon elan edildi. Respublikan ın "Aclara kö mək" MK-sı 200 min aclar payı müəyyənləĢdirdi 157
. Hələ 1922-ci il yanvarın 12- də Bakı Partiya Komitəsinin aclara kömək barəsində qəbul etdiyi qərar üzrə partiya üzvləri üzvlük haqqının bir, Bakı Soveti vasitəsilə bütün təsərrüfat hesabına keçən müəssisələr, kooperativlər gəlirinin bir, gömrükxanaların hamısı gəlirinin 2, dəyirmanlar un üyütmək müqabilində aldıqları taxılın 2, dövlət dəyirmanları isə 7 faizini aclara kö mək fonduna keçirməli idilər. Bu məqsədlə də zinət Ģeylərinə və əyləndirici müəssisələrə 3 faiz verg i qoyulmuĢdu 158
. 1922-c i il aprelin 4-də AK(b)P MK bütün kilsələrdə olan qiymətli Ģeylərin aclıq keçirənlərin xeyrinə müsadirə edilməsini zəruri hesab edən qərar qəbul etdi 159
. 1922-ci il mayın 23-də Azərbaycan din xadimlərinin baĢçıları: ġey xülislam a xund Ağa Əlizadə, Qazı axund Əbdül Rəh im Hacızadə və baĢqa ruhanilər aclıqla
103
əlaqədar "Bütün dünya müsəlmanlarına müraciət" etdilər 160 . Müraciətdə deyilirdi: "Müsəlman qardaĢlar! Siz yaxĢı bilirsiniz ki, bizim islam dinin in əsaslarından biri əziyyət çəkənlərə, ilk növbədə aclara və lütlərə kömək etməkd ir. Krımdan, Vo lqaboyundan və baĢqa vilayətlərdən gələn ürək dağlayan fə ryadı eĢidin... ". Bakı üləmaları bütün dünyanın islam ruhanilərin in rəhbərlərinə xüsusən Ġran, Türküstan, Türkiyə, Hindistan və Əfqanıstan ruhanilərinə mü raciət edərək, onları aclara fəal kö mək etməyə çağırmıĢdılar. Hətta, maraqlıdır ki, S.M.Kirovun Mərkəzi partiya rəhbərliyinə, Ģəxsən Ġ.V.Stalinə bu müraciət barəsində verdiyi xəbər ü mu mi dövlət rad iosu vasitəsilə elan olun muĢdu 161 .
vermiĢdi. Bundan əlavə, aclara kö mək üçün gümüĢ qablar, papiros qutusu, vaza kimi baĢqa qiymətli Ģeylər də verilmiĢdi. "Aclara kö mək" MK-sının bu qiymətli Ģeyləri hərraclarda sataraq əldə etdiyi 6 milyard 723 milyon manat, fəhlə lərin və qulluqçuların aylıq ə mə k haqqından tutulan iki faiz hesabına toplanan 13 milyard 216,5 milyon manat 162
, Bakı gö mrü kxanasının id xal və ixrac olunan mallar və onların satıĢından gələn gəlirlərin in 50 faizi "Aclara kö mək" MK-n ın kassasına keçirilmiĢdi. Bu kö mək 1922-c i ilin ma rt-noyabr aylarında 104 milyard 996 milyon 971 min manata çatmıĢdı. Ümu miyyətlə, A zərbaycan MĠK nəzdindəki "Aclara kö mək" MK-sı ö z varlığ ı dövründə fonduna qızıl pulla 61582 manat, Azərbaycan SSR və RSFSR bon pulu ilə 287 milyard 744 milyon 486 min manat yığ mıĢdı 163
. "Aclara kö mək" ko mitəsi 620 min əhalisi olan və aclıq çəkən Azərbaycan qəzalarına da kö mək göstərmiĢdi. A zərbaycan zəh mətkeĢləri ərzaq cəhətdən çətinlik çəkməsinə baxmayaraq Saratov, Saritsın və HəĢtərxan quberniyalarının aclıq çəkən əhalisi üçün 13 min pud düyü və taxıl, 3 min arĢın parça, 400 milyon manata qədər pul göndərmiĢdilər 164 . Saritsın quberniyasının IV Sovetlər quru ltayı göstərilən yardım üçün Azərbaycan xalqına böyük minnətdarlığ ını, qızğ ın təĢəkkürünü bild irmiĢdir. Azərbaycan Xalq Ərzaq Ko missarlığı, A zərneft, Bakı Ģəhər Soveti Saritsın və HəĢtərxan hospitallarına, Saratov, Kazan və Mahaçqala Ģəhərlərindəki uĢaq evlərinə hamilik ed irdi. 1922-ci ilin oktyabrında Azərbaycan MIK nəzdindəki "Aclara kö mək" ko mitəsi ləğv olundu və "Aclığın nəticələri ilə mübarizə missiyası" yaradıldı 165
. Bu ko missiyanın baĢlıca vəzifəsi aclıq nəticəsində ziyan çəkənlərə, baxıms ız uĢaqlara, müharibə və əmək əlillərinə pulla, kənd təsərrüfatı məhsulları və s. ilə kö mə k göstərmə kdən və dağıdılmıĢ kəndli təsərrüfatlarını bərpa etməkdən ibarət idi. 1922-c i il noyabrın 18-də Azərbaycan MĠK Rəyasət Heyəti qərar qəbul etdi ki, "Azərbaycan SSR-də ac lığ ın olması və art ması etira f edilsin və bu məsələ üzrə tədbirlər hazırlansın" 167
. Baxımsızsaqlara kö mək göstərilməsi məsələsi ön Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|