Azərbaycan Hüquqçular Assosiasiyası azərbaycan respublikasinin
Yüklə 3,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Maddə 80. Sübutların aid edilməsi
gözdən keçirməsi və araşdırması sübuUın məhkəməyə gətirilməsindən daha səmərəlidir. Sübutun olduğu yerdə gözdən keçirilməsi və araşdmlması barədə qərarı məhkəmə həm iş iştirakçılannm xahişi, həm də öz təşəbbüsü ilə verə bilər, 2.
Yazılı və maddi sübutların məhkəməyə gətirməyin mümkünsüzlüyü və çətinliyi çeşidli səbəblərlə bağlı ola bilər. Məsələn, sübut kimi götürülən çoxsaylı mühasibat sənədlərinin məhkəməyə gətirilməsi həmin sənədlərin sahibi olan müəssisənin normal iş ritmini poza bilər. Məhkəmə bunu həmin yazılı sübutun məhkəməyə gəti- rilməməsi, olduğu yerdə araşdırılması əsas saya bilər. Hadisənin səbəb və ya nəticələri haqqmda bilgilər verən izlərini Özündə daşıyan əşyanı məhkəməyə gətirmək çətin və ya mümkünsüz olduqda, o, yerində gözdən keçirilməli və araşdırılmalıdır. Yazıb və maddi sübutlarm onlann olduğu yerdə gözdən keçirilməsi və araşdınl- ması mülki prosesin məhkəmə baxışı mərhələsində aparılır. Xüsusi hallarda məhkəmə bu hərəkətləri məhkəmə baxışma hazırlıq mərhələsində də edə bilər. 3.
yer və vaxt barədə iş iştirakçılanna bilgi verməlidir. Onlarm gəlməməsi gözdən keçirmə və araşdurnanm aparılmasına mane olmur. Məhkəmə gərəkli olduqda, gözdən keçirmə və araşdırmada İştirak üçün ekspert, mütəxəssis və şahidlər çağıra bilər. 4.
Sübutlarm olduğu yerdə gözdən keçirilməsi və araşdmlması hərəkətləri MPM- in 22-ci fəslində göstərilən qaydada protokollaşdmiır. Protokollar və sübutlarm olduğu yerdə gözdən keçirilməsi və araşdmlmasmm nəticələrini əks etdirən sənədlər məhkəmədə açıqlanmalı, proses iştirakçılannm onlarla tanış olmasına şərait yaradılmalıdır. Maddə 80. Sübutların aid edilməsi Məhkəmə işinin gedişində təqdim olunmuş ancaq o sübutları qəbul edir və nəzərə alır ki, onlar işdə tərəflərin tələblərini müəyyən edən faktlarla və hallarla əlaqədardır. 1.
Mülki prosesdə məhkəmənin əsas vəzifələrindən biri də iş üzrə sübutetmə predmetini müəyyən etməkdir (MPM, 76.1-ci maddə). Məhkəmə yalnız sübutetmə predmetinə girən, yəni tərəflərin tələb və etirazlannı əsaslandıran halların və işin düzgün həlli üçün önəmli olan başqa hallarm olub-olmadığım təsdiq edən sübutları götürür və nəzərə alır. Məhkəmə hər hansı səbəbdən götürülməsinə və ya baxılan iş materiallarma salmmasma baxmayaraq (məsələn, iddia ərizəsində və ya iddiaya etirazda göstərilən, yaxud iş iştirakçılarmın izahaüannda, şahidlərin ifadələrində bildirilən və s.), iş üçün Önəmli faktlar və hallarla bağlı olmayan sübutları işi həll edərkən nəzərə almamalıdır. 2.
məhkəməyə şəxsən verdikləri sübutlar deyil, onlann öz izahatlarında bildirdikləri, məhkəməyə göndərdikləri, başqa üsulla çatdırdıqları, çağırdıqları şahidlərin məhkəmədə dedikləri sübutlar, eləcə də onlarm MPM-in 78.2-cİ maddəsinə görə is- tənməsini məhkəmədən xahiş etdikləri, əldə olunması üçün məhkəmədən qanunda göstərilən prosessual hərəkətlər etməsini dilədikləri sübutlar başa düşülməlidir. 109
Bu maddədə «işin gedişində təqdİm olunmuş sübutlar» anlayışına, işin başlanması üçün əsas olmuş iddia ərizəsində göstərilən sübutlar da daxildir. 3.
1)
o, verilən sübutu işə aİd olmayan sayaraq götürmür (maddi və yazılı sübutların verilməsi zamanı bu elə bir çətinlik yaratmır); 2)
iddia ərizəsindəki, İddiaya etirazdakı, iş iştirakçısmm izahatlarındakı, bəzən isə hətta şahid ifadələrindəki işlə bağlı olmayan hallar barədə bilgilər do iş materiallarına girirlər. Bu halda məhkəmə işə aid olmayan saydığı sübutlan kənara qoyur, başqa sözlə, həmin sübutları işin halları barədə söykəndiyi sübutlann sırasına salmır. 4.
yığılması gərəkdir. Başqa yandan isə, işin əhəmiyyətsiz və artıq olan faktiki bilgilərlə yüklənməsi yolverilməzdir. Məhkəmə qətnamədə yalnız işin düzgün həlli üçün Önəmli olan sübutlardan yararlanmalıdu’. Bu qaydaya görə, məhkəmə öz təşəbbüsü ilə və ya iş iştirakçılarmın vəsatətləri ilə iş üçün önəmli olmayan, sübut sayıla bilməyən məlumatları məhkəmə materiallarından çıxara, belə məlumatlann iş materiallarma sa- İmmasma və ya araşdırılmasına yol verməyə bilər. Sübutlann aİd edilməsi ilə bağlı MPM-in müddəaları məhkəmə üçün imperativ- dir. Məhkəmə işin düzgün həlli üçün önəmiiiiyi çıxılmaqla, sübutu hər hansı başqa əsasla götürə və ona söykənə bilməz. 5.
Sübutlarm aid edilməsi barədə normanın yerinə yetirilməsi üçün bir sıra prosessual təminatlar var. Sübutlarm istənməsi barədə vəsatət (MPM, 78.2-ci maddə), sübutlarm təmin edilməsi barədə ərizə (MPM, 86.2-ci maddə), yeni sübutlann işə salınması barədə vəsatət verənlər vəsatətdə həmin sübutlann iş üçün önəmli olan hansı halların müəyyən edilməsi üçün gərəkli olduğunu göstərməlidirlər. Məhkəmə qətnamənin osaslandıncı hissəsində işin hallarmı bəlli edərkən söykəndiyi sübutları göstərməlidir (MPM, 220.4-cü maddə). Qətnamə çıxaranda hakim sübutları dəyərləndirir, iş üçün önəmli olan hansı hallarm bəlli olduğunu, hansılarm isə bəlli edilmədiyini aydınlaşdırır. 6.
zamanı məhkəmə verilən sübutlarla aydmiaşdırılmalı olan faktlar arasmda bağlılığı əvvəlcədən görməyə bilər. Prosesin bir mərhələsində hakimin sübutu götürmə- məsi həmin sübutu prosesin sonrakı mərhələlərində vermək hüququnu aradan qaldırmır. Məhkəmə işin məhkəmədə baxılmağa hazu"lanması zamanı iş üzrə sübut edilməli olan halların dairəsinin müəyyənləşdirməyə ciddİ diqqət yetirməlidir. MPM-in 167-ci maddəsində iş üçün önəmli sübutlarm tam toplanmasına yönələn bir sıra prosessual qarantiyalar var. tşin məhkəmədə baxılmağa hazırlanması mərhələsində hakim iddia tələbinin mahiyyəti barədə iddiaçıdan izahat alır, cavabdehin etirazını araşdırır, işin hallan barədə ondan izahat alır, iddiaya qarşı nə kimi etirazları olduğunu, həmin etirazların hansı sübutlarla təsdiq edilə biləcəyini aydınlaşdırır, gərəkli olduqda, iddiaçıya və cavabdehə əlavə sübutlann verilməsini təklif edir. 7.
Sübutetmə prosesi anlama prosesidir. Bu prosesin hər hansı mərhələsində sü- butetmə predmetinə aid olan faktlann çevrəsində dəqiqləşmələr apanla bilər. İş işti- no Yüklə 3,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|