Azərbaycan “manat”ının performansı və
Yüklə 268,12 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nağd valyuta sıtışında azalma
- Diaqram 6: Nağd xarici valyuta ilə mübadilə əməliyyatlarında ABŞ dollarının satış dinamikası, milyon
- Kommersiya banklarının xarici borc öhdəlikləri sürətlə artır
- Diaqram 7: Kommersiya banklarının xalis xarici öhdəlikləri, milyon manatla
17
Neft Fondu tərəfindən valyuta satışının maksimum həddi 2016-cı ilin sentyabr ayında (631.1 milyon ABŞ dolları), minimum həddi isə fevral ayında (177.5 milyon ABŞ dolları) müşahidə edilib. Ümumilikdə isə il ərzində həyata keçirilən valyuta hərraclarında Neft Fondu və Mərkəzi Bank tərəfindən birlikdə valyuta satışının aylıq maksimum səviyyəsi yanvar ayında
müşahidə edilib. 2016-cı ildə Neft Fondunun Dövlət büdcəsi qarşısında öhdəliyi 7.615 milyard manat 17
olduğu halda doqquz ay ərzində (yanvar-sentyabr) cəmi transfert 3.26 milyard manat 18 olub ki, bu da illik öhdəliyin tam yerinə yetirilməyəcəyini deməyə əsas verir. Neft Fondundan İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzinin müvafiq sorğusu “Fond tərəfindən öz öhdəliklərini vaxtında yerinə yetirmək üçün Fondun kifayət qədər manat ehtiyatına sahib olması şərtdir. Dövlət büdcəsinə transfertlərə gəldikdə isə bu vəsaitlər Maliyyə Nazirliyinin müraciəti əsasında ödənilir. ARDNF-ə müraciət edildiyi təqdirdə Fond tərəfindən öhdəliklər tam icra ediləcəkdir” kimi cavablandırılıb. Başqa sözlə Maliyyə Nazirliyinin Neft Fondundan dövlət büdcəsinə transfert tələbi olmadığı üçün bu xərc istiqaməti tam icra edilməyib. Beləliklə də 2016-cı maliyyə ilinin sonuna Neft Fondu manat vəsaitlərini illik 4.99%-lə Mərkəzi Bankda olan manat hesabında yerləşdirib 19 .
Valyuta hərraclarında iştirakla yanaşı 2016-cı ildə Neft Fondu ilk dəfə olaraq yerli bank- Azərbaycan Beynəlxalq Bankında 1 milyard ABŞ dolları dəyərində illik 4%-lə 12 aylıq depozit yerləşdirdi 20 . Depozitin yerləşdirilməsində əsas məqsəd valyuta bazarlarında volatilliyi zəiflətmək və biznesin valyuta tələbatının müəyyən qismini ödəmək idi.
17 Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyi, ““Azərbaycan Respublikasının 2016-cı il dövlət büdcəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu”, baxış tarixi: 19.01.2017 http://www.maliyye.gov.az/sites/default/files/qanun%20budca.pdf
18 ARDNŞ, “Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun 2016-cı ilin yanvar-sentyabr ayları üzrə gəlir və xərclərinə dair məlumat”, 12.10.2016 http://www.oilfund.az/az_AZ/news/1210/100/Azerbaycan-Respublikasi-Doevlet-Neft-Fondunun-2016-ci-ilin- yanvar-sentyabr-aylari-uezre-gelir-ve-xerclerine-dair-melumat.asp#sthash.UHpNwau6.dpuf
19
http://fins.az/bank/913706/neft-fondu-oten-il-herraca-ne-qeder-dollar-chixarib-cadval.html
20 Trend New Agency, “Şahmar Mövsümov: ARDNF aktivlərinin indiki bölüşdürülməsi neft ehtiyatlarının uzun müddətli qorunmasına kömək edir”, 27.12.2016 http://az.trend.az/business/2702974.html
18
2016-cı il ərzində nağd formada valyuta satışının həcmi kəskin azalıb. [bax; diaqram 6]. Azalmanın əsas səbəbi kimi Mərkəzi Bank və Neft Fondunun valyuta bazarlarında məhud iştirakçılığı olsa da istehlak aktivliyinin zəifləməsi, milli valyutaya inamın aşağı səviyyədə olması və növbəti dövrlər üçün iqtisadi dinamikanın proqnozlaşdırıla bilməməsi də prosesdə əhəmiyyətli amillərdən hesab edilir.
dinamikası, milyon
Göründüyü kimi, valyuta bazarlarında nağd formada ABŞ dollarının satışı yanvar ayı ilə müqayisədə noyabrda 56.3% və yaxud 221.3 milyon azalaraq 171.6 milyon dollar olub. Ümumilikdə isə 2016-cı ilin 11 ayı ərzində ABŞ dolları ilə nağd mübadilə əməliyyatlarının həcmi 2.9 milyard olub ki, bu da 2014-cü ilin müvafiq göstəricisi ilə müqayisədə 64%, 2015-ci illə müqayisədə isə 73.4% azdır. Bu hal hazırda valyuta bazarı iştirakçılarının narahatlığına səbəb olmaqla “manat” ın məzənnəsi üzərində təzyiqi artırmaqda davam edir.
İl ərzində nağd valyuta satışında azalmanın səbəblərindən biri də kommersiya banklarının xarici borc öhdəliklərinin sürətlə artması hesab edilir. Beləki,kommersiya banklarının xalis xarici öhdəliklərində may ayından etibarən artım müşahidə edilir [bax: daiqram 7]. May-noyabr ayları ərzində kommersiya banklarının xarici aktivlərində 5.1 milyard manat həcmində azalma olduğu halda öhdəliklərində 0.3 milyard manat artım baş verib. Nəticədə 2016-cı ilin aprel ayında yerli bankların aktivlərinin öhdəliklərini 2 milyard manat üstələdiyi halda 7 ay sonra - noyabr ayında öhdəliklərin həcmi aktivlərdən 3.7 milyard manat artıq olub. Diaqram 7: Kommersiya banklarının xalis xarici öhdəlikləri, milyon manatla 392.96
327.79 288.05
190.9 177.55
321.9 276.6
243.4 222.7
253.8 171.6
0 50 100 150 200
250 300
350 400
450 Yanvar
2016 Fevral
2016 Mart
2016 Aprel
2016 May
2016 İyun
2016 İyul
2016 Avqust
2016 Sentyabr 2016 Oktyabr
2016 Noyabr
2016 Yüklə 268,12 Kb. Dostları ilə paylaş:
|