Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi a. A. Bakixanov adına tariX İnstitutu
|
6) Dəmir yolu, avtomobil, dəniz nəqliyyatı üzrə ekspertlər. 7) Baş katib. 8) Milli katib. 9) Milli komissiya (223,11). Belə bir cəhəti qeyd etmək lazımdır ki, 1993-1995-ci illərdə həyata keçirilən layihələr başlıca olaraq Qara dəniz və Xəzər dənizi hövzəsi ölkələri ilə əlaqələrin möhkəmlənməsinə yönəl- mişdisə, regional xarakter daşıyırdısa, 1998-ci ilin beynəlxalq Bakı konfransında Çoxtərəfli əsas sazişin imzalanması ilə TRASEKA proqramı nəqliyyat sahəsində beynəlxalq əməkdaş- lığa çevrildi (126, 1998, №4, s.71). Nəqliyyat dəhlizinin böyük strateji əhəmiyyət kəsb etməsi proqrama üzv dövlətlərin sayının artmasma geniş imkanlar açdı. 1996-1998-ci illər ərzində Ukrayna, Moldova TRASEKA proqramına qoşuldu. 2000-ci ilin martında TRASEKA Hökumətlərarası Daimi komissiyasının Tbilisidə keçirilən müşavirəsində isə Bolqanstan, Rumıniya, Türkiyə Avropa Komissiyasına müraciət edərək TRASEKA proqramına qoşul- maq arzusunda olduqlarını bildirmiş və bu proqrama qoşulmuş- lar (223,17). TRASEKA proqramının həyata keçirilməsini asan- laşdırmaq üçün Odessa və Daşkənddə əlaqələndirmə bürolan yaradılmışdır. NATO-nun 50 illik yubileyi zamanı ABŞ Senatının Xarici Əlaqələr Komitəsinin üzvü “İpək yolu strategiyası” haqqında qanun layihəsinin təşəbbüsçüsü Sem.Braunun təşkilatçılığı ilə 1999-cu ilin aprelin 24-də keçirilmiş Mərkəzi Asiya və Qafqaz ölkələri rəhbərlərinin və xarici işlər nazirlərinin görüşü “Tarixi İpək yolu”nun bərpasında mühüm hadisə oldu. Görüş iştirakçılan “İpək yolu” layihəsinin reallaşdınlmasında Bakıda keçirilmiş beynəlxalq konfransın mühüm rolunu qeyd edərək “İpək yolu”- nun iqtisadi inteqrasiya proseslərinin genişlənməsində, regionda sabitliyin bərqərar edilməsində böyük əhəmiyyətə malik olma- sını göstərmiş və “TRASEKA” proqramının həyata keçirilmə- sində qarşıda duran məsələləri ətraflı müzakirə etmişlər. Görüşün sonunda “İpək yolu” haqqında bəyannamə imzalanmışdır. Вэуап- namədə “İpək yolu” ilə bağlı ideyalann həyata keçirilməsi, birgə səylərin davam etdirilməsi yolunda iştirakçı dövlətlərin həm- rəyliyi ifadə edilmişdir (186,207). “İpək yokTnun bərpası prosesində Avropa Birliyinin bu istiqa- mətdə hazırladığı layihələr xüsusi yer tutmuşdur. 1993-2003-cü illər ərzində TRASEKA proqramı çərçivəsində bütün iştirakçı ölkələr üçün ümumilikdə 53 layihə hazırlanmışdır ki, bunlann da 39-u texniki yardım layihəsi, 14-ü isə investisiya yardım layihəsi olmuşdur. Bu layihələrin maliyyələşdirilməsi üçün Avropa Birliyi tərəfindən 110 mln avro aynlmışdır (223,40). Avropa Birliyinin TRASEKA proqramı iştirakçı ölkələri üçün nəzərdə tutduğu texniki yardım layihələrini istiqamətlərinə görə belə qruplaşdırmaq olar: I qrupa “Qanun yaradıcılığı və ticarət əlaqələri” üzrə olan layihələri aiddir. Bu qrupa ümumi dəyəri 17 430 min avro olan 10 layihə daxildir; II qrupa “Avtomobil daşımalan” üzrə olan texniki yardrnı layihələri aiddir. Buraya isə ümumi dəyəri 9 925 min avro olan 7 layihə daxildir; III qrupa “Dəmir yolu daşımalan” üzrə olan texniki yardım layihələrini aid etmək olar. Buraya ümumi dəyəri 13 mln avro olan 7 layihə daxildir; IV qrupa “Dəniz daşı- malan” üzrə olan texniki yardım layihələri daxildir. Buraya ümumi dəyəri 4800 min avro olan 4 layihə aiddir; V qrupa “Ümumi məsə- lələr” üzrə olan layihələr aiddir. Buraya ümumi dəyəri 10450 min avro olan 6 layihə daxildir; VI qrupa isə “İntermodal daşımalar üzrə” olan layihələr aiddir. Buraya isə ümumi dəyəri 2100 min avro olan cəmisi 2 layihə daxildir (223,40-43). Ümumi götürüldükdə bütün bu qeyd olunan texniki yardım layihələri üçün Avropa Birliyi tərəfindən 57 705 min avro vəsait aynlmışdır (223,43). Yuxanda göstərilən layihələri konkret olaraq şərh etsək, onla- nn hər birinin müxtəlif iştirakçı dövlətlər üçün nəzərdə tutuldu- ğunu, ayn-ayn şirkətlər tərəfindən icra edildiyini, icra müddətləri və məqsədlərinin fərqli olduğunu görərik. Qeyd olunan “Qanun yaradıcılığı və ticarət əlaqələri” üzrə 10 texniki yardım layihə- sindən 8-nin birbaşa Azərbaycana aidiyyəti vardır. Bunlar aşağı- dakılardır: 1) “Nəqliyyatın qanunverici tənzimlənməsi” layihəsi; 2) “TRASEKA-ticarətə yardım” texniki yardım layihəsi; 3) “Beynəlxalq avtomobil və tranzit daşımalanna kömək” adlı texniki yardım layihəsi; 4) “Nəqliyyat üzrə çoxtərəfli sazişin reallaşdınlması üzrə hökumətlərarası komissiya” haqqında layihə; 5) “Nəqliyyat üzrə çoxtərəfli sazişin reallaşdınlması üzrə hökumətlərarası komissiya” haqqmda layihənin davam etdirilməsi; 6) “Sərhədlərin keçilməsi prosedurunun sadələşdirilməsi” adlı texniki yardım layihəsi; 7) “Tranzit rüsumlan və tarifləri üzrə vahid siyasət” adlı texniki yardım layihəsi; 8) “Tranzit daşımalan üçün ümumi hüquqi bazanın yaradıl- ması” adlı texniki yardım layihəsi (223, 42). Avropa Birliyinin texniki yardım layihəsinin avtomobil daşı- maları üzrə bölməsində isə Azərbaycana aidiyyəti olan 5 layihə vardır. Bunlar aşağıdakılardır: 1) “Qafqaz avtomobil daşımalan” adlı texniki yardım layihəsi; 2) “Yol səthinin vəziyyətinə nəzarətin tətbiqi sistemi” adlı texniki yadım layihəsi; 3) “Yollann istisman” haqqında texniki yardım layihəsi; 4) “Qafqazın yol hissəsinin - Bakı-Tbilisi və Irəvanı birləş- dirən avtomobil yollannın inkişaf etdirilməsi və yenidən qurul- ması üzrə” texniki yardım layihəsi; 5) “Qafqaz avtomobil yollannın yenidən qmtılması” adlı texniki yardım layihəsi (223,40-43). Avropa Birliyinin TRASEKA proqramı çərçivəsində dəmir yolu daşımalan üzrə Azərbaycanla bağlı 6 texniki yardım layi- hələri vardır. Bunlar aşağıdakılardır: 1) “Qafqaz dəmir yolu infrastrukturunun məzmunu” adlı texniki yardım layihəsi; 2) “Hərəkət edən hissənin məzmunu” adlı texniki yardım layihəsi; 3) “Qafqaz dəmir yoluna xidmət üçün birgə müəssisələrin yaradılması haqqında” texniki yardım layihəsi; 4) “Dəmir yolu tarifləri və hərəkət cədvəli” adlı texniki yardım layihəsi; 5) “Azərbaycanda və Gürcüstanda dəmir yollannın yenidən qurulması üzrə” texniki yardım layihəsi; Yüklə Dostları ilə paylaş:
|