Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi a. A. Bakixanov adına tariX İnstitutu
|
durmuşdur. Bu baxımdan 2002-ci il oktyabnn 15-17-də Bakıda keçirilmiş seminarda dəmir yolu daşımalannda tarif məsələsi, həmin il noyabr ayının 27-28-də Bakıda keçirilmiş işçi qrupu- nun görüşündə isə beynəlxalq avtomobil daşımalannın tarifləri məsələsinə baxılmışdır (244, 2003, №3, s.5). Hökumətlərarası Komissiyanın 2002-ci il aprelin 24-25-də Daşkənddə keçirilmiş illik iclasında nəqliyyat dəhlizində dəniz nəqliyyatı sahəsində tranzit rüsumlan, yükdaşıma tarifləri üzrə vahid siyasət məsələsinə toxunulmuşdur (231). 2003-cü il aprelin 15-16-da TRASEKA işçi qrupunun Bakıda keçirilən toplantısında dəmir yolu və dəniz nəqliyyatında vahid tarif siyasəti diqqət mərkəzində olmuşdur (244, 2003, №3, s.5). 2003-cü il mayın 22-23-də Daşkənddə Milli Katibliyin işçi qruplannın və hüquqi məsələlər üzrə ekspertlərin görüşü keçiril- miş, burada 2004—2006-cı illərin proqram strategiyası nəzərdən keçirilmiş, TRASEKA proqramımn rəhbəri E.Dalamanqas “Tasis”in milli əlaqələndiricilərinin TRASEKA milli komissiyasının tər- kibinə daxil edilməsi və onun layihələrinin həyata keçirilmə- sində iştirakı məsələsini qaldırmışdır. Həmçinin TRASEKA-nın özünü maliyyələşdirməsi təklifi irəli sürülmüş, TRASEKA katib- ləri də öz büdcələrindən 2004-cü il üçün 15 % vəsait ayırmağa hazır olduqlannı bildirmişlər. Cari layihələrin reallaşdırılması üçün TRASEKA fondunun yaradılması, çoxtərəfli əsas sazişin avtomobil nəqliyyatı və gömrük proseduru üzrə texniki əlavə- sinə dəyişikliklər edilməsi qərara alınmışdır (244,2003, №3, s.5). Qeyd etmək lazımdır ki, yalnız 3 ölkədə - Bakı, Odessa və Daşkənddə TRASEKA Daimi Katibliyi fəaliyyət göstərir. Bu proqram üzrə Avropa Komissiyasının, milli katiblərin, işçi qrup- larrnın iştirak etdiyi görüş və seminarlar sonrakı illərdə də davam etdirilmiş, dəhlizin fəaliyyətinin yaxşılaşdınlması ilə bağlı məsə- lələr müzakirə edilmiş, vacib qərarlar qəbul edilmişdir. Bütün bu işçi görüşləri, konfranslar nəqliyyat dəlüizinin fəaliyyətinin yaxşı- laşdınlmasına, Şərqlə Qərb arasında iqtisadi və siyasi кбфйпйп yaradılmasına yönəldilmişdir. Keçən dövr ərzində TRASEKA proqramı çərçivəsində “Nəq- liyyatın idarə edilməsinin treninqi”, “Nəqliyyatm hüquqi tənzim- lənməsi çərçivəsi”, “TRASEKA nəqliyyat dəhlizində vahid tarif siyasətinin tətbiqi”, “Sərhəd-keçid prosedurlannın asanlaşdırıl- ması”, “Qafqaz dəmir yollannm bərpası” və onlarla digər tex niki yardım və investisiya layihələri həyata keçirilmişdir (4). Beləliklə, “Qədim İpək yolu”nun bərpası ideyasınm meydana gəlməsi və reallaşdınlması istiqamətində çalışmalann tədqiqi gös- tərir ki, “İpək yolu”nun bərpası ideyası hələ keçən əsrin 80-ci illərində meydana gəlsə də, BMT-nin nəzdindəki “YUNESKO” təşkilatı tərəfindən bu istiqamətdə “Mədəniyyətlərin dialoqu” adı altında müəyyən tədbirlər həyata keçirilsə də, о dövrdə iki müxtəlif ictimai sistemin mövcudluğu və qarşıdurması bu prose- sin tam reallaşmasına imkan verməmişdir. Yalnız XX əsrin 90-cı illərinin əwəllərində dünya sosializm sisteminin tarixin siyasi səhnəsindən silinib getməsi ilə “Tarixi Ipək yolu”nun bərpası mümkün olmuşdur. Keçən dövr ərzində respublikamızda TRASEKA proqramı çərçivəsində “Əsas Çoxtərəfli sazişin” şərtlərinin həyata keçirilməsi məqsədilə nəqliyyat infrastmkturu- nun inkişafi, yenidən qurulması istiqamətində mühüm işlər görülmüşdür. Belə ki, “Avropa-Qafqaz-Asiya” nəqliyyat dəhlizi üzrə yük axınmın artınlması üçün bütün nəqliyyat sisteminin texniki təchizatının yaxşılaşdınlması sahəsində bir sıra tədbirlər görülmüş, avtomagistrallann, dəmir yolu xətlərinin və körpü- lərin bərpası, yenilərinin tikintisi, dəmir yolu nəqliyyatı hərəkət vasitələrinin, gəmilərin, liman qurğulannm təmiri həyata keçiril- mişdir. Bakı Dəniz limanmda 10 min ton neft məhsulunun boşaldılıb yüklənməsinə imkan verən nefit terminalı istifadəyə verilmiş, Ьэгэ terminalı yenidən qurulmuşdur (177, 2006, №4, s.35). Azərbaycan respublikasmm yol-nəqliyyat kompleksi üçün beynəlxalq maliyyə qurumlan - AYİB, DB, Küveyt İqtisadi İnkişaf Fondu, Islam İnkişaf Bankı tərəfindən 255 min dollar həcmində məqsədli kreditlər aynlmışdır (177, 2006, №4, s.35). “Böyük İpək yolu” layihəsi XXI əsr üçün çox böyük qlobal proqramlardan biridir. Bu proqramın həyata keçirilməsi пэ qədər tez təmin edilmiş olarsa, Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya ölkə- lərinin Avropa ilə inteqrasiyası bir о qədər sürətlə baş verəcəkdir. TRASEKA proqramının qəbul olmımasından 2005-ci ilə qədər olan dövr ərzində müxtəlif illər üzrə başa çatdınlan layihələr aşağıda göstərilən qaydada olmuşdur: 1996-cı ildə “Qafqaz dəmir yolunun yenidən qurulması” inves- tisiya yardım layihəsi, “Yükdaşımanın öyrədilməsi” texniki yardım layihəsi (223, 52), 1997-ci ildə “Nəqliyyat qanunvericiliyi və onun tənzimlənməsi” texniki yardım layihəsi, “Regional yükdaşımanm proqnozlaşdırılması, modelləşdirilməsi” texniki yardım layihəsi, “İntermodal daşıma” texniki yardım layihəsi, “Traseka-ticarətə yardım” texniki yardım layihəsi, “Karvansaraylarm tikilmasi üçün Delfin layihəsinin texniki iqtisadi əsaslandınlması” texniki yardım layihəsi, “Qafqaz avtomobil daşımalan” texniki yardım layihəsi, “Yol səthinin vəziyyətinə nəzarətin tətbiqi sistemi” texniki yardım layihəsi,“Qafqaz dəmir yol infrastrukturunun məzmunu” texniki yardım layihəsi, “Hərəkət edən tərkibin məzmunu” texniki yardım layihəsi, “Qafqaz dəmir yoluna xidmət üçün birgə müəssisələrin yaradılması” texniki yardım layihəsi, “Bakı limanmda dəniz yük- daşımasının öyrədilməsi” texniki yardım layihəsi, “İntermodal yükdaşıma” texniki yardım layihəsi (236), 1998-ci ildə “Dəmir yolu tarifi və cədvəli” texniki yardım layihəsi, “Bakı-Türkmən- başı bərə terminalı” texniki yardım layihəsi, “Qırmızı körpünün bərpası və Traseka körpüsünün tikilməsi” investisiya yardım layihəsi (236), 1999-cu ildə “Yollann istisman” texniki yardım layihəsi, “Azərbaycanda və Gürcüstanda dəmir yollannm yenidən qurulması” texniki yardım layihəsi, ‘İntemıodal xidmətin və təhsilin təşkili” texniki yardım layihəsi, “Xəzər dənizinin Bakı- Türkmənbaşı limanında konteynerlərin email” investisiya yar- dım layihəsi, “Bakıda dəmir yolu çənlərinin yuyulması” inves tisiya layihəsi, “Bakı-Türkmənbaşı-Poti-İliçevsk limanlan üçün yüklərin, terminallann emal edilməsi üçün zəruri avadanlıqlar” investisiya yardım layihəsi (236), 2000-ci ildə “Beynəlxalq avto mobil və tranzit daşımalanna kömək” texniki yardım layihəsi, “TRASEKA əlaqələndirmə bürosu” texniki yardım layihəsi (236), 2001-ci ildə “Nəqliyyat üzrə çoxtərəfli sazişin reallaşdırılması üzrə hökumətlərarası komissiya” texniki yardım layihəsi, “Yük- daşımanın proqnozlaşdınlması və texniki iqtisadi əsaslandınlması” texniki yardım layihəsi, 2002-ci ildə “Nəqliyyat üzrə çoxtərəfli Yüklə Dostları ilə paylaş:
|