Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi a. A. Bakixanov adına tariX İnstitutu
|
6) “Neftin dəmir yolu ilə tranzit daşımalan üzrə loqistika mərkəzi” adlı texniki yardım layihəsi (223, 38). Avropa Birliyinin TRASEKA proqramının həyata keçirilməsi istiqamətində reallaşdırdığı mühüm texniki layihələrdən bir qrupu da dəniz nəqliyyatındakı yükdaşımalara aiddir. Bu istiqamətdə hazırlanmış 4 layihədən 3-nün birbaşa Azərbaycana aidiyyəti vardır. Bunlar aşağıdakılardır: 1) “Bakı limatıında yükdaşımaya dair təhsil” adlı texniki yardım layihəsi; 2) “Bakı-Türkmənbaşı Ьэгэ terminalı” adlı texniki yardım layihəsi; 3) “Naviqasiya avadanlıqlannın istismar edilməsinin öyrədil- məsi haqqında” texniki yardım layihəsi (223,43-46). Avropa Birliyinin TRASEKA proqramı çərçivəsində iştirakçı ölkələr üçün nəqliyyatın ümumi məsələləri üzrə, artıq yuxanda qeyd edildiyi kimi, 6 texniki yardım layihəsi vardır ki, bunlann da hamısınm Azərbaycana birbaşa aidiyyəti vardır. Həmin layi- hələr aşağıdakılardır: 1) “Yükdaşımalann öyrədilməsi” adlı texniki yardım layihəsi (232,24); 2) “Regional yükdaşımanın proqramlaşdınlması, modelləş- dirilməsi” üzrə texniki yardım layihəsi; 3) “TRASEKA əlaqələndirmə bürosu” adlı texniki yardım layihəsi; 4) “Yükdaşnnanm proqnozlaşdınlması və texniki-iqtisadi əsas- landınlması” haqqında texniki yardım layihəsi; 5) “TRASEKA əlaqələndirmə bürosu haqqında” texniki yar- dım layihəsinin davamı; 6) “Nəqliyyat bölməsində rəhbər işçilərin ixtisasının artınl- ması” adlı texniki yardım layihəsi (223,43-46-49-51). Avropa Birliyinin həmçinin intermodal daşımalar üzrə 2 texniki yardım layihəsi vadır ki, bunların da Azərbaycana aidiyyəti vardır. Həmin layihələr aşağıdakılardır: 1) “İntermodal daşıma” adlı texniki yardım layihəsi; 2) “intermodal xidmətin və təhsilin təşkili” üzrə texniki yardım layihəsi (223,43-46). Avropa Komissiyasi TRASEKA proqramı çərçivəsində iştirakçı ölkələr üçün ümumi məsələlər, dəmir yolu, dəmir yol-Ьэгэ xətti, dəniz daşımalan və avtomobil yollan üzrə ümumilikdə dəyəri isə 52 300 min avro olan 13 investisiya yardım layihəsi hazır- lamışdır ki, bunlann da 8-nin Azərbaycana aidiyyəti vardır. Həmin layihələr aşağıdakılardır: 1) “Konteynerlərin Xəzər dənizində Bakı-Türkmənbaşı liman- larında emal edilməsi” adlı investisiya yardım layihəsi; 2) “Qafqaz dəmir yolunun yenidən qurulması” üzrə inves tisiya yardım layihəsi; 3) “Bakıda dəmir yolu çənlərinin yuyulması” üzrə inves tisiya yardım layihəsi; 4) “Azərbaycan, Ermənistan, Gürcüstan dəmir yollannda kommunikasiya və rabitənin təkmilləşdirilməsi üçün optik kabe- lin alınması” adlı investisiya yardım layihəsi (223,52); 5) “Azərbaycan dəmir yolu üçün çənlərin alınması” inves tisiya yardım layihəsi (244, 2004, №4, s.5); 6) “Bakı-Türkmənbaşı-Poti-lliçevsk limanlan üçün yüklərin, terminallann emal edilməsi üçün zəruri avadanlıqlann alınması” üzrə investisiya yardım layihəsi; 7) “Naviqasiya avadanlıqlannın verilməsi” haqqında inves tisiya yardım layihəsi; 8) “Qırmızı кбфйпйп yenidən qurulması və TRASEKA kör- püsünün quraşdmlması” adlı investisiya yardım layihəsi (223, 53-54). Avropa Komissiyasının “Tarixi İpək yolu”nun bərpası istiqa- mətində hazırladığı və adlan yuxanda qeyd edilən texniki və investisiya yardım layihələrinin həyata keçirilməsinə beynəlxalq maliyyə təşkilatlan - AYİB, DB, Asiya İnkişaf Bankı, Küveyt fondu maliyyə dəstəyi göstərməyi öhdələrinə götürmüş, limanlann, dəmir yollannın, avtomobil yollarınm yenidən qurulmasına 700 mln avro ayırmışlar. Bundan başqa, TRASEKA proqramının iştirakçısı olan ölkələrin nəqliyyat infrastrukturu üçün özəl investorlar tərəfindən 1 mlrd dollardan artıq vəsait qoyulmuşdur (223,66). TRASEKA proqramı çərçivəsində Qafqaz və Mərkəzi Asiya ölkələrinin dəmir yolu xətlərinin yenidən qurulması üçün AYİB tərəfindən ayn-ayn ölkələrə birbaşa yardım proqramı çərçivəsində xeyli vəsait aynlmışdır. Belə ki, Qazaxıstan dəmir yollannın yenidən qurulması üçün 65 mln dollar, Özbəkistan üçün 40 mln dollar, Azərbaycan üçün 20 mln dollar, Gürcüstan üçün 20 mln dollar, Ermənistan üçün isə DB tərəfmdən 12 mln dollar ayrılmışdır (223,66). TRASEKA proqramının başlıca məqsədlərindən biri Xəzər dənizində nəqliyyat əlaqələrinin inkişaf etdirilməsidir. Bu məq- sədlə AYİB ilə Türkmənistan hökuməti arasında Türkmənbaşı limanının yenidə qurulması üçün 20 mln dollarlıq, Azərbaycan hökuməti arasında Bakı limanının yenidən qurulması üçün 18 mln dollarlıq, Qazaxıstan hökuməti arasında Aktau limanının yenidən qurulması üçün isə 54 mln dollarlıq kredit müqavilələri bağlanmışdır. Bundan əlavə, TRASEKA texniki yardım layihələri çərçivəsində texniki-iqtisadi əsaslandırmanın baş planı hazırlan- mış, liman, Ьэгэ terminallannın yenidən qurulması, tenderlərin keçirilməsi üçün maliyyə yardımları göstərilmişdir. Texniki yardım layihələrinə uyğun olaraq Poti və Batumi limanlannın yenidən qurulmasına da xeyli kredit aynlmışdır. Belə ki, AYİB tərəfindən Potidə neft terminalınm tikintisinə 20 mln dollar, çox məqsədli Poti terminalının tikintisinə 60 mln dollar, Batumi limanmm genişləndirilməsinə 18 mln dollar vəsait aynlmışdır (223,67). Avtomobil yollannın yenidən qurulması üçün də DB və AYİB tərəfindən əhəmiyyətli miqyasda vəsait ayrılmışdır. Belə ki, Ermənistanda avtomobil yollarınm yenidən qurulması üçün 52 mln dollar, Gürcüstanda iki avtomobil yolunun yenidənq qurul- ması üçün DB tərəfindən 13 mln və 40 mln dollar, həmçinin Azərbaycan avtomobil yollannın yenidən qurulmasının texniki- iqtisadi əsaslandınlmasmın son variantınm hazırlanması üçün AYİB tərəfindən 50 mln dollar və yolların yenidən qurulması üçün DB tərəfindən 40 mln dollar vəsait ayrılmışdır. Bundan başqa, TRASEKA proqramı çərçivəsində Türkmənistanda Man- Tedjen yolunun yenidən qurulması üçün AYlB tərəfindən 80 mln dollar həcmində vəsait aynlması haqqmda saziş imzalanmışdır. Lakin AYİB bu ölkədə zəruri saydığı makroiqtisadi şərtlərin Yüklə Dostları ilə paylaş:
|