Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
77 diniz ki, qızın vəziyyəti necədi? Yenə biz gəlif çatammazdıx. Alma gətirən də dejəh, bəs mənim almamı yeməsəydi, qız nədən dirilərdi? Gəlif nağayra bilərdiniz? İndi tapın görüm, qız alma gətirənəmi getsin, xalça gətirənəmi getsin, yoxsa güzgü gətirənəmi getsin? Açması: Qız getməlidi, alma gətirənə. Ona görə ki, xalça gətirənə dejəh ki, atana Allah rəhmət eləsin, xalça gətirifsən, sağlıxnan işdət. Götür apar. Güzgü gətirənə də dejəh, güzgün sağ-salamatdımı, qırmamışam ki? Satmamışam ki? – “Yox!” – “Güzgünü də götür, xoş getdin, yeri get”. Amma alma gəti- rən almıyı hardan alsın? Almıyı qız yeyiv axı. Kimə getmə- lidi? Alma gətirənə! İndi almıyı qaytarıf verə bilərmi qız ona? Yox! Deməli, alma gətirənə getməlidi. 8. SƏXAVƏTLİ HATƏM Atam Kərbalaya getdiyinə görə ona el arasında Həmid demirdilər, Kalvayı deyə çağırırdılar. Anamın adı Cənnət idi. Bir gün atam dedi ki, Cənnət, filan kəndə gedək. Məni də yannarında apardılar. Uzax yol getdik. Dedi, Cənnət, çörək-yemək götür, Daşbulaxda oturuf dincələrik, həm də günorta namazını orda qılaram. Bir xeylax getdikdən sonra Daşdıbulaxda atam əlini-üzünü yudu, mən də yudum. Yuan- nan sonra atam həyvəsinnən ceynamazı çıxartdı, qıblanameyi qabağına qoydu. Bir xeyir-dua verdi hündürdən, namaz qıldı. Namaz qılannan sonra anam sürfeyi açdı. Biz əlimizi sürfəyə uzadan kimi getdiyimiz yolun əks tərəfinnən bir yaşdı adam gəldi. Atamnan tanış imiş. Əlini atamın boynuna saldı. Dedi, Kalvayı, uzun müddətdi biz görüşmürük, hardasan? Atam dedi, nə bilim, həyatdı, kəntdə oluram. Bular xeylax söhbət eliyənnən sonra dedi, buyur, biznən çörək ye. Dedi, əlbət də, siznən çörək kəsmək böyük savabdı. Ona görə ki, siz ojax- 78 sınız, dindarsınız. Atamnan çörək kəsə-kəsə müxtəlif söhbətlər elədilər. Kişi yaşdı idi. Üzr istədi ki, mən uzaq gedirəm, icazə verin. Sürfəniz Hatəm sürfəsi olsun, səxavətdi ol. O gedənnən sonra dedim, ata, o Hatəm kimdi ki, bizə deyir sürfəniz Hatəm sürfəsi olsun. Dedi, oğul, arzu eliyirəm sən də Hatəm sürfəli olasan, Hatəm kimi səxavətli olasan. Mən darıxdım ki, bu söhbəti elə. Atam dedi, qulaq as. Eşitdiyimə görə, Hatəmnən Məhəmməd dost oluf bir kənddə yaşıyıflar, cavan uşax oluflar. Bular məslahat eliyif ki, yaşamax üçün qazanc dalınca gedək, işdiyək. Bu minvalnan atadan, anadan icazə aldılar, yola rəvan oldular. Getdilər bir gün, iki gün, bir yol ayrıcına çıxdılar. Yol ayrıcına çıxanda Məhəmməd dedi: – Hatəm! Dedi: – Bəli. Dedi: – Ay qardaş, gəl belə məslahat eliyək. Bu daşın altda bir nişanə qoyax. Sən bu tərəfə, mən əks tərəfə gedək bəxtəbəxt. İndi nə qazanarıx, neçə ildən sonra gələndə bu nişanədən bilək ki, ya Hatəm gedib, ya Məhəmməd. Atam dedi, oğul, bu minvalnan Məhəmməd getdi bir şə- hərə çıxdı. Şəhərə çıxanda gördü əhali, camaat bir tərəfə axı- şır. Bu da bulara qoşuldu, getdi. Birinnən soruşdu ku, bu camaat hara gedir? Dedi: – Burda adətdi, patcah öləndə, qırxı çıxannan sonra – patcahın göyərçini var, – göyərçini buraxellar, kimin başına düşsə, patcah o olor, tacı başına qoyullar. Məhəmməd arxada dururdu. Göyərçin gəldi Məhəmmə- din başına düşdü. Camaat dedi: – Yox, olmadı, göyərçin səyf getdi. 79 Məhəmmədi məclisdən ayırdılar. Göyərçin ikinci dəfə də düşdü. Üçüncü dəfə Məhəmmədi apardılar bir uçuq evə saldılar. Evə salannan sonra göyərçin pəncərənin açıq yerin- nən gəldi Məhəmmədin başına düşdü. Camaat dedi: – Ola bilməz, bu qanundu. Bu patcah olmalıdı. Ədalətli patcah olajax. Tacı Məhəmmədin başına qoydular. Məhəmməd burda patcahlıq eləməkdə olsun, indi, dedi, ay oğul, Hatəmdən da- nışax. Hatəm getdi, bir gün, iki gün, heç nə tapa bilmədi, pulu da qurtardı. Getdi ağsakqal, nurani bir kişi ilə tapışdı. Dedi: – Ay oğul, sən nəbələtsən, buralarda nə gəzersən? Dedi: – Ateyi-mehriban, mən burda iş gəzerəm. Dedi: – Çoban ola bilərsənmi? Dedi: – Olaram. Kişi Hatəmi evə gətirdi. Çörək yidilər, otdular. Dedi: – Oğul, bir il qoyuna gedəjəhsən. Şərtimiz nə olsun? Dedi: – Ateyi-mehriban, burda adət nədi? Mən adətdən çıxa bilmərəm. Çoban neçəyə gedir onu mana de. Dedi: – Ay oğul, görürəm mədəni uşaxsan. Burda yeməyi-iş- məyi veririk, çoban ili bir qoyuna gedir. Eləsi olor artımı aler, eləsi olor almer – deyəndə Hatəm dedi: – Onda belə eliyək. Mən artımı istəmerəm. İldə bir qoyun mənim zəhmət haqqımdı, onu verin. Artım mənə lazım deyil. Bu gedişnən Hatəm on il qoyuna getdi. O qədər səxavətli oldu ki... Atam dedi, ay oğul, Hatəmin səxavəti ordan gəlir. Onun xazeyni dedi ki, ay arvad, o qədər səxavətlidi, o qədər 80 mehribandı, bunu oğul kimi qəbul eliyək. Ona görə Hatəmə məslahat elədilər ki, ay oğul, gəlsənə səni evləndirək? Dedi: – Ateyi-mehriban, ağsakqal sizsiniz. Mən sizin sözünüz- dən çıxa bilmərəm. Çıxsam, mənim üçün günahdı. Siz mənim atamsınız. Ona görə kəndin münasib bir ayləsinnən getdilər danış- dılar, bunun qızını gətirdi, yaxşı toy elədi. Bir gün keşdi, beş gün keşdi, Hatəmin vətən yadına düş- dü. Hatəm dedi ki, ateyi-mehriban, icazə ver biz gedək. Çünki vətənim yada düşüb, ata-ana yadıma düşüb. Nə qədər təbliğ elədisə, dedi: – Yox. Dedi: – Onda gedək, ay oğul, filan sürüdən əlli, yüz qoyun ayırax, həyat yoldaşınnan apar get. Dedi: – Yox, ateyi-mehriban, ola bilməz. Bizim danışığımız, bizim şərtimiz belədi ki, ildə bir qoyun almalıyam. Hatəmə nə qədər təbliğ elədisə, razılaşmadı. On qoyun ayırdılar. Hatəmin xazeyni gəldi dedi ki, arvad, gəlinə bu qədər pul ver, gəlin götürsün, amma Hatəm bilməsin. Hatəm bilsə, qoymujax. Hatəm səxavətlidi, düz insandı. Ona görə kadın gətdi gəlinə pul verdi. Gəlin pulu götürdü, on qoyunu qabaxlarına sal- dılar. Bir gün, iki gün gəldilər, gözəl bir mənzərəli kəndin aya- ğına çıxdılar. Hatəm çoban idi. Gördü bura yaxşı yerdi. Dedi: – Ay arvad, burda bir ev tikək. Bir ay, yarım ay, üç ay burda qalax, yazbaşı gedərik. Bular getdi kəndxudadan icazə aldılar. Gəlin gətdi bu puldan verdi. Burda bir balaca xiyməgah tikdilər. Rəvayətə görə, o devrdə patcahlar dəvriş sifətində gəzəl- lərmiş ki, gedək görək kənd, el-oba nə cür yaşıyır. Bular dəv– riş sifətində ağzı axşama gəldilər, Hatəmə rast oldular. Gördü- Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|