Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
74 – Əmi, neçiyə satırsan? – deyəndə, kişi qayıder deyir ki, əlli min qızıla və yaxud otuz min qızıla. Ağıla gəlmiyən fantastik bir qiymət deyir almaya. Oğlan deyir: – Əmi, bir dənə alma nədi ki, sən onu bu qədər ağır qiy- mətə satersan? Sənin deməyinə görə, mən yanımda götürdüyüm bütün varidatı sənə verməliyəm ki, o almeyı da aparam gedəm. Deyir: – A bala, bu sən görən almalardan döy. Bu elə bir alma- dı ki, can üstə olan xəstə belə onu yisə, o dərhal sapbasağlam, anadangəlmə olur. Bu elə bir almadı. Özü də bu alma yeddi il xarab olmur. Yeddi il saxlaginən. Oğlan deyir: “Ə, qızdan ötrü bunnan da gözəl hədiyyə olmaz”. Çıxardır, qızılları sayır kişiyə, həmən almıyı aler, gəldiyi yolnan da geri qayıder. Bu tərəfdən də sərkərdənin oğlu gəzə-gəzə gəler, demə- li, bir şəhərə çıxer. Şəhər kənarında bir tükan varıymış. Oğlan gəler tükana girer, görör, ə, bunun hamısı güzgüdü. Tükanın sahibi olan tacir güzgü satır. Güzgülərin hamısına baxer. Zərri-zibalı, qırağı gözəl işlənmiş güzgülər. Görör ki, güzgünün biri elə-belə künəcə 33 güzgüdü, qoyuluf bir tərəfə. Qırağı qızılnan haşiyələnmiş güzgülər ucuz, amma bu köhnə güzgünün qiyməti qırx min, əlli min qızıl. Bu məhətdəl qaler. Deyir: “Ə, onda mən götürdüyüm varidatın hamısını gərəy bu güzgüyə verim. Bu nə məzəli güzgüdü?” Çağırer, deyir: – Ay tacir! Deyir: – Bəli! Deyir: – Bu nətəərdi ki, qırağı qızıl haşiyələrnən işdənmiş güzgü- ləri sən ucuz verirsən, bir köhnə güzgünü bu qiymətə deyirsən? 33 Künəcə – sadəcə 75 Deyir: – Bu sən görən güzgülərdən döy. Bu dəyqə ürəyində kimi tutorsan tut, güzgüyə bax. Tutan kimi həmin adamı sənə göstərəjəh, bu şərtnən ki, bu dünyada olsun, ölməmiş olsun. Oğlan o saatca ürəyində qızı tutuf da güzgüyə baxer. Qız gözünün qavağına, güzgüyə gəlir, sonra yox olor gözünün qavağınnan. Deyir: – Bu belə güzgüdü. Uzax bir yerdə yaşıyan hansı qohu- munun halınnan, əhvalınnan xəbər tutmax istəsən, ürəyinə gə- tirən kimi güzgü o dəyqə göstərir ki, o sağdı, sayrıdı 34 , ya nətəərdi. Oğlan deyir: “Ə, sən öl! Qıza bunnan da gözəl hədiyyə ola bilməz”. Çıxarder pulunu sayır, güzgüyü götürör. Qayıder geri. Bu yannan da vəkilin oğlu sol yolnan gəzə-gəzə geder, görör bir şəhərin kənarında xalça tükanı var. Xuruştaner 35 , girer buruya elə-belə. Girer, görör, əyə, satdıx xalçalar, cürbə- cür xalılar, zililər 36 , gəvələr düzülüf, tacir də bığını buruf əy- ləşif. Görör bir köhnə xalça var, asılıf divardan. Üstünə yazılıf doxsan min qızıl. – “Allah amansan. Nədi ə bu xalça, bunun doxsan min qiyməti ola?” Tacirə deyir ki, tacir qardaş! Deyir: – Bəli! Deyir: – Ə, bədbəxt oğlu, bu boyda zililər, xalılar bu qiymətə. Bu nədi ki, bunun qiymətin sən doxsan minə verersən? Deyir: – Bala, o, sən görən gəvələrdən döy, xalçalardan döy. İndijə üstünə otu, “uç xalçam, uç” de, istədiyin yerə səni apa- rajax. Gözünü yumuf açanatan mənzil başına yetirəjəh səni. Yeddi aylıx yolu yeddi saata qət eliyir. Bu, elə bir xalçadı. 34 Sayrı – xəstə 35 Xuruştanmaq – maraqlanmaq 36 Zili – böyük ölçülü xalça 76 Oğlan deyir: “Bunnan da gözəl hədiyyə almağ olmaz qıza”. Tez pulunu verer, xalçanı aler. Xalçıyı pükör qoltuğu- na, əzizdeer möhkəm, atı da miner, ya Allah. Oğlannarın üçü də gəler, təsadüf elə gətirer ki, üçü də eyni vaxtda gəler həmin yolayrıcında görüşör. İkisi gələndə örör ki, biri oları gözdüyür. Salamlaşannan sonra bular deyir ki, sən nə cür hədiyyə aldın? Aldıxları hədiyyənin xassələrini, neçiyə aldıxlarını bir-birinə izah eliyillər. Deyillər, gedəh, Allaha pənah. Hansımızın hədiyyəsini bəyənər, bəyənər. Bular bir neçə saat yol gəldihdən sonra sərkərdənin oğlu deyir ki, ayə, gəlin görək sevdiyimiz qızın vəziyyəti necədi. O birinə deyir ki, ə, sənin axı güzgün var. Qızı ürəyimizə gətirək, güzgüyə baxax. Qızı ürəklərinə gətirif güzgüyə baxan kimi, görüllər ki, qız bir çarpayının üstündə ölüm yatağında, saşdar tökülüf yana, qız çavaleer. Qızdırmadan, titrətmədən çavaleer. Qızın son nəfəsidi. Məmləkətin təbibləri, həkimləri hamısı tökülüf, heç hansı qıza bir əncam çəkəmmer. Qız öl- haöldü. Bular baxıllar, hər üçü qəmlənir. Xalça gətirən deyir ki, gəlin xalçanın üstünə minək, ha demədən özümüzü yeti- rəh. Almıyı verək, qızı dirildək, aman günüdü. Deməli, bular üçü də xalçanın üstünə minillər. “Uç xalçam, uç” – deyən kimi xalça qalxer göyə. Buları gətirir, ha demədən, bir saat keçməmiş məmləkətə çatdırer. Oğlannarın üçü də gəlillər. Almıyı dərhal soyuf, dilimliyif verellər, qız yiyir. Yiyən kimi anadangəlmə olur. Elə bil ki, heç xəstələn- məmişdi. Padşah sevinir, pütün saray əhli bayram eliyir. İndi, burda məsələ belədi. Qız kimə getsin? Güzgü gəti- rənəmi getsin, alma gətirənəmi getsin, yoxsa xalça gətirənəmi getsin? Hansına getsin? Alma gətirənə gedəjəh, xalça gətirən dejəh, canım, nolsun ki, alma varıydı. Biz üç-dörd aya qayıdıf gələnətən qızın sümühləri çürüyərdi. O birinə gedəndə güzgü gətirən dejəh ki, bə mənim güzgüm olmasa, siz nədən bilər- Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|