Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi naxçivan böLMƏSİ
Yüklə 4,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
32 F sahəsindəki F-056 nömrəli ocaq təmizlənərkən D sahəsində 2014-cü ildə aşkar olunan olunan dairəvi formalı otağa aid divarların davamı da aşkar olundu. Dairəvi formalı bu otaq təmizlənərkən mərkəzi hissəsində oval formalı ocaq qalıqları aşkar olundu. Ocağın divarları və döşəməsi odun təsirindən qızarmışdı (Şəkil 17). Araşdırmaya əsasən deyə bilərik ki, bu otaq dördüncü tikinti qatına aid edilə bilər. Dördüncü tikinti qatına həmçinin D sahəsində aşkar olunan dairəvi formalı iri binanın qalıqlarını da aid etmək olar (D-153). Bu binanın divarları 30-40 sm hündürlükdə qalmışdı. Divarların bəzi qismləri güclü aşınmaya məruz qalmışdı. Bu binanın içərisi təmizlənərkən bəzi hissələrdə gil döşəmənin qalıqları və döşəməyə basdırılmış iri gil qab aşkar edildi. Bu binanın içərisindən çəhrayı rəngli, saman qarışıq gil məmulatı, heyvan sümükləri və obsidian parçaları aşkar olundu. Bu tikinti qatına həmçinin F sahəsində aşkar olunan dairəvi formalı ocağın qalıqlarını da aid etmək olar (F-077). Ocağın diametri 110 sm idi. Ocaq təmizləndikdən sonra altdakı təbəqələrdən eni 37 sm olan kərpic divarın qalıqları aşkar olundu (F-106). Bu divarın əksər hissəsi digər tikintilərin altında qaldığından onun planını tamamilə müəyyən etmək mümkün olmadı. Onu beşinci tikinti qatına aid etmək olar. Araşdırma zamanı divarın ətrafında keramika məmulatı, obsidian parçaları və sümük alət aşkar olunmuşdur. D sahəsində 2014-cü ildə aşkar olunan tikinti qalıqları götürüldükdən sonra yalnız sahənin cənub-qərb hissəsində dairəvi formalı bina qalığı (Şəkil 16), onun içərisində döşəməyə basdırılmış çanaq (Şəkil 23) aşkar olundu. Digər sahələrdə, xüsusilə şimal tərəfdə tikintilər erroziyaya uğradığından onları təsbit etmək mümkün olmadı. Bu hissədə yalnızca qalın kül qatlarının olduğu müəyyənləşdirilmiş, heyvan sümükləri, obsidian parçaları aşkar olunmuşdur. Qazıntı mövsümünün sonunda sahənin şərq hissəsində iki divar qalığı aşkar olundu. Lakin divarlar üst təbəqələrin altında qaldığından onların planını tam müəyyən etmək mümkün olmadı. E sahəsinin ölçüsü 5x10 m idi. Tədqiqat zamanı buradan beş tikinti qatı aşkar olundu. I tikinti mərhələsinin arxitektura qalıqları Eneolit dövrünə aid 2 ev və ocaqlarla təmsil olunurdu (Şəkil 18). Künclərdə yuvarlaqlaşdırılan dördkünc formalı birinci evin ümumi uzunluğunun 3, 80 m olduğu müəyyənləşdirildi. Onun cənub-qərb divarı müasir təndirin divarı ilə kəsilmişdi. Qərb divarına bitişik sahədə skelet qalıqları qeydə alındı. Qazıntı sahəsinin cənubundan qərbinə doğru uzanan əsas divarın uzunluğu 2, 80 sm, eni 60 sm idi. Ona interyer hissədən bitişik olan ikinci divar qalığı şimal-şərq 33 istiqamətində kiçik çıxıntı şəklində uzanır və uzunluğu 71, eni 30 sm-ə çatırdı. Üçüncü divar sahənin şimalında olub şərqə doğru küncdə yuvarlaqlaşdırılmışdı. Eni 50-55 sm olan bu divarı cənubdakı ümumi divara birləşdirən qərb divarının bir hissəsi yaxşı qalmadığından, sağlam hissəsinin eninin 26 sm olduğu müəyyən edildi. İkinci ev kvadratın şərqində qeydə alındı. Diametri şimal-şərq istiqamətində 3, 10 m, cənub-qərb istiqamətində isə 2, 80 m olan ovalşəkilli evin yalnız şimal-qərb divarı yaxşı saxlanmış, şərq divarının isə yarısı qazıntı sahəsinin altında qalmışdı. Divarın eni 55 sm idi. Bu mərhələyə aid 5 ocaq qeydə alındı. Onlardan biri qərbdəki evin şimal qərb küncündə aşkar edildi. Dağıntıya məruz qalması ocağın ölçüsünü dəqiqləşdirməyə çətinlik törədirdi. Onun içərisindən xeyli miqdarda kül qalığı götürüldü, az miqdarda isə sümük və keramika hissələri əldə edildi. İkinci və üçüncü ocaqlar kvadratın şərqindəki evin içərisində idi. Onlardan birinin diametri 40-55 sm, digərininki isə 45 sm idi. Qazıntı zamanı ocaqların içərisindən oddan qızarmış torpaq, kül qalığı, həmçinin bir neçə kiçik parça heyvan sümüyü götürüldü. Dördüncü və beşinci ocaq kvadratın şimal divarı ilə I evin şimal divarı arasındakı ensiz sahədə qeydə alındı. Diametrləri 55-65 sm arasında dəyişən bu ocaqların digərlərindən fərqi keramikanın daha çox üzə çıxarılması idi. Görünür ki, onlardan əsasən saxsı qabların bişirilməsində istifadə edilmişdir. Bu mərhələnin əsas tapıntıları kvadratın qərbində qeydə alınan insan skeleti, şərq hissədə tapılan daş alətlər toplusu, qırmızı-qəhvəyi rəngli keramika, çaxmaqdaşı və müxtəlif heyvan sümüklərindən ibarət idi. Aşkar edilən materiallar Neolit keramikasının əsas əlamətlərindən olan saman qarışıqlı, həmçinin sarı-çəhrayı, qırmızı rəngli və qalın divarlı olması ilə fərqlənirdi. Birinci mərhələdə aşkar edilən saxsı fraqmentlərindən biri qalın divarlı (1, 5 sm), qırmızı rəngli olub oturacaqla divar maili şəkildə birləşirdi. Diametri 30 sm olan oturacaq hissə hisdən qaralsa da bu, interyerindəki sarı anqobu və səthindəki cilanı izləməyə maneçilik törətmirdi (KT-15, №E42). Tünd qırmızı keramika parçaları üstünlük təşkil edirdi. Onlar əsasən qum və saman qarışıqlı idi, həmçinin yaxşı bişirilmişdilər. Sarı-çəhrayı rəngli saxsı nümunələrindən birinin üzərindəki qulp şəkilli çıxıntı diqqəti cəlb edirdi (KT- 15, №A087). Bu tip ornamentlərə vaxtı ilə Yeni yol yaşayış yerindən, Qafqazdakı Aruxlo [Kushnareva, 1997: figure 9, 1-2] həmçinin, Arataşen abidəsindən aşkar edilən keramika nümunələrində rast gəlinmişdir [Palumbi, 2007: table 1, 6]. Yüklə 4,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|