15
Sxem 8.
Azərbaycan dilində olan idman leksikasının əsas xüsusiyyətlərindən biri
odur ki, ona aid olan sözlər ayrı-ayrı sahələri əhatə edir. Professor F.Veysəlli
yazır: “Sözlərin sahələr üzrə düzümü müxtəlif dilli xalqlarda müxtəlif cür
olur...”
1
Doğrudur, müxtəlif dillərdə idman leksikasına
aid olan sözlərə
nəzər saldıqda görürük ki, idman sahələrinə
aid olan terminlər dünya
dillərində əksəriyyəti eynilik təşkil etsə də, xalqın özünə aid
olan idman
oyun adları da var. Tədqiqat prosesində sahələr üzrə Azərbaycan dilində
idmana aid terminoloji vahidlər qruplaşdırılmış və sistemə salınmışdır ki, bu
da həmin sahə leksikasını geniş səpgidə öyrənməyə şərait yarada bilir. Hər
şeydən əvvəl, idmanın sahələri üzrə özünü göstərən qüsurlu cəhətlər də aradan
qalxır, eyni prinsiplərə əsaslanan terminlər sistemi yaradılır.
Biz bu yolla
idman terminologiyasında olan ardıcıllığı gözləyirik.
Tədqiqatda sahələr üzrə təsnifat aşağıdakı ardıcıllıqla aparılmışdır.
Həmin terminoloji sistemi aşağıdakı kimi təsvir etmək olar:
Aerobika, Ağır
atletika, Avarçəkmə, Avtomobil ,Alpinist, Akrobatika, Basketbol, Vaterpolo,
Bilyard, Boks, Buyer, Cüdo, Qılıncoynatma, Velobol, Voleybol, Üzgüçülük,
Qaçış, Güləş, Xizək
, Su
idmanı, Həndbol, Motobol, Paraşütçülük
və s.
Dilimizdə elə
idman növləridə mövcuddur ki, həmin növlər də öz ətrafına
terminoloji leksika toplaya bilmişdir. Məs: 1)
Əsas gimnastika (gigiyenik
gimnastika); 2) İdman gimnastikası (akrobatika və bədii gimnastika); 3)
Köməkçi gimnastika (istehsalat və müalicə gimnastikası).
2
Tədqiqatımızda idmanın sahələrini əks idmana aid söz və ifadələrin
mənaları
müəyyənləşdirilmiş, sözlərə, terminlərə təyinat verilmişdir. Ən
başlıcası isə idman növlərinin terminoloji vahidlərin unifikasiyası, onların
nizama salınması, standartlaşdırılması yolları müəyyənləşdirilmişdir.
1
F. Veysəlli. German dilçiliyinə giriş., Bakı. 2011., səh.136
2
Сабиров Ю.А. Англо-русский словарь гимнастических терминов. М.: Рус. Яз. ,
1985, c. 36, 42,155.
16
Dissertasiyanın 2.2. yarımfəsli
Dostları ilə paylaş: 
