Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu
Yüklə 5,1 Kb. Pdf görüntüsü
|
319 ...Fikrimcə, məktubları da daxil olmaqla Məmməd Səid Ordubadinin tam külliyyatının 15 cilddə nəşrinə ehtiyac vardır. ...Məmməd Səid Ordubadinin latın qrafikası ilə yalnız “Qılınc və qələm”, “Qanlı sənələr”, “Həyatım və mühitim”, “İki çocuğun Avropaya səyahəti” əsərlərinin çap edilib oxuculara çatdırılması ilə görkəmli ədibi nəinki dünya miqyasına çıxarmaq, heç Azərbaycanda da layiq olduğu sə- viyyədə tanıtmaq çətindir” [7, s. 12]. İnkaredilməzdir ki, akademik İsa Həbibbəylinin irəli sürdüyü bu konsepsiyaya istinadən, mollanəsrəddinçi sənətə, o cümlədən Cəlil Məmmədquluzadə, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Mirzə Ələkbər Sabir irsinə münasibəti tamamilə dəyişməli, böyük mollanəsrəddin- çilərin yaradıcılığını dünya ədəbiyyatının tərkib hissəsi olaraq öyrən- məli və öyrətməliyik. Əlbəttə ki, ədəbiyyatşünaslıq sahəsindəki elmi-praktik fəaliyyə- tində İsa Həbibbəyli yalnız nəzəri konsepsiya irəli sürməklə kifa- yətlənməmişdir. “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbinin yaradıcısı Cəlil Məmmədquluzadəyə məxsus ömür və sənət yolunun, böyük sənətkara məxsus qiymətli ədəbi-publisistik nümunələrin dünya xalqlarına çatdırılmasında bu cəfakeş mirzəcəlilşünasın xidmətləri danılmazdır. İsa Həbibbəyli hələ 1992-ci ildə Türkiyə türkcəsində “XX. yüzyılın başlarında yaşayan Azerbaycan yazarlarının biyografileri” kitabını nəşr etdirmiş, çağdaş Türkiyə elmi ictimaiyyətinin 30-a yaxın Azər- baycan yazarı, o cümlədən mollanəsrəddinçi nasir və şairlər haqqında sistemli bilgilər almasına imkan yaratmışdır [8, s. 34-57]. Qeyd-şərtsiz, mollanəsrəddinçi müəlliflərin əsərlərinin dünya dillərində nəşri, bu yolla “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbi nümayən- dələrinin dünya xalqlarına tanıtdırılması ədəbiyyatşünas İsa Həbib- bəylini daima düşündürmüşdür. Görkəmli alim “Ustad Mirzə Cəlil Məmmədquluzadə (1869-1932)” əsərində qüdrətli yazıçı Cəlil Məm- mədquluzadə qələminin məhsulu olan əsərlərin rus dilinə tərcüməsi sahəsində professor Əziz Şərifin xidmətlərini məxsusi dəyərləndirmiş, eyni istiqamətdə görülən işləri belə ümumiləşdirmişdir: “Görkəmli Azərbaycan yazıçısı Cəlil Məmmədquluzadənin əsərləri Avropa və Şərq dillərinə tərcümə edilmişdir. Ədibin ayrı-ayrı hekayələri rus, ingilis, fransız, ərəb, Ukrayna, gürcü, özbək, qırğız, tacik və başqa xalqların dillərində səslənmişdir. Mirzə Cəlilin “Danabaş kəndinin əhvalatları” povesti, “Ölülər” pyesi və hekayələri İranda fars dilində kitab halında nəşr edilmişdir. Tanınmış Türkiyə yazıçısı İldəniz Qurvuran Cəlil Məmmədquluzadənin əsərlərindən seçmələri kitab kimi Türkiyə oxucularına çatdırmışdır” [1, s. 100]. 320 Bütün bunlarla bərabər, fikrimizcə, akademik İsa Həbibbəylinin “Görkəmli Azərbaycan mütəfəkkiri Cəlil Məmmədquluzadə əsərləri ilə” kitabı Mirzə Cəlil əsərlərinin dünya xalqlarına çatdırılması işində yeni bir mərhələnin başlanğıcı olaraq qiymətləndirilməlidir. 2004-cü ildə Pakistan İslam Respublikasının paytaxtı olan İslamabad şəhə- rindəki “Leaf Publikations” nəşriyyatında çapdan buraxılmış bu kitab bir neçə cəhətdən maraq doğurur. Bu yeni nəşrin bir hissəsi Cəlil Məmmədquluzadə haqqında ədəbiyyatşünas alim İsa Həbibbəyliyə məxsus elmi mətndən, digər bir hissəsi Mirzə Cəlilin “Danabaş kən- dinin əhvalatları” povestindən, “Ölülər” tragikomediyasından, “Poçt qutusu”, “Usta Zeynal”, “Pirverdinin xoruzu”, “Xanın təsbehi”, “Şə- hər və kənd”, “Konsulun arvadı”, “Quzu”, “Saqqallı uşaq”, “İki alma” hekayələrindən, “Dil” adlı məqaləsindən ibarətdir. Təqdirediləsi haldır ki, kitabda Mirzə Cəlilin əsərləri urdu dilində, Cəlil Məmmədquluzadə haqqındakı elmi mətn isə urdu və ingilis dillərində oxuculara təqdim olunmuşdur: “İsa Həbibbəylinin “Görkəmli Azərbaycan mütəfəkkiri Cəlil Məmmədquluzadə əsərləri ilə” kitabı böyük ədibin Pakistanla yanaşı, urdu dilinin işlək olduğu Hindistan və Əfqanıstanda da ta- nınmasına xidmət edəcəkdir. Beləliklə, ilk dəfə XXI əsrin əvvəllərində Cəlil Məmmədquluzadə gerçək olaraq Şərqin böyük ədibi kimi mü- səlman dünyasının oxucuları ilə görüşmək imkanı qazanır” [9, s. 19]. Akademik İsa Həbibbəylinin ideya müəllifi olduğu və ön söz- lərini yazdığı Cəlil Məmmədquluzadənin əsərlərinin ərəb dilində (Qa- hirə, 2008), macar dilində (“Hekayələr”, 2011), gürcü dilində (“Poçt qutusu”, 2016), Litva dilində (“Nigarançılıq”, 2016) kitab halında nəşr edilməsi böyük demokrat yazıçıya böyük ehtiram, Azərbaycan ədəbiy- yatına xidmətdir. İsa Həbibbəylinin Cəlil Məmmədquluzadənin əsər- lərinin nəşr olunduğu ölkələrdə həmin münasibətlə keçirdiyi təqdimat mərasimləri geniş mənada azərbaycançılıq idealının təbliği sahəsində mühüm addımlardır. Daha bir üstün məqam: Akademik İsa Həbibbəylinin 2009-cu ildə “Əcəmi” nəşriyyatı tərəfindən oxuculara təqdim edilən “Cəlil Məmmədquluzadə” kitabı Azərbaycan, ingilis, fransız və rus dillərin- dədir. Fikrimizcə, bu kitab vasitəsilə Azərbaycan ziyalısına belə bir ideya təlqin olunur ki, klassiklərimizin ədəbi irsinin, həmçinin klassik- lərimiz haqqında tədqiqatlar əsərlərinin ayrı-ayrı ölkələrdə xarici dil- lərdə nəşri ilə bərabər, eyni tipli nəşrlərin Azərbaycanda həyata ke- çirilməsi dünya xalqlarının Azərbaycana marağının günü-gündən art- dığı çağdaş zamanımızda xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Yüklə 5,1 Kb. Dostları ilə paylaş:
|