Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu
Yüklə 5,1 Kb. Pdf görüntüsü
|
351 yaratmış Molyerdən və Azərbaycanda komediyanın əsasını qoymuş M.F.Axundovdan daha çox faciələr müəllifi Uilyam Şekspirə yaxın- dır” [2, s. 12]. “Dramaturgiyada ədəbi əlaqələr” adlı monoqrafiyanın müəllifi Xəlil Rza Ulutürk dünya ədəbiyyatı ilə Azərbaycan dramaturgiyasının əlaqələrinə dair görkəmli ədəbiyyatşünas alim Yaşar Qarayevin aşağı- dakı fikrini gündəmə gətirmişdir: “...Təsir və əlaqə milli ədəbiyyatın fikri, mədəni səviyyəsini, onun dünya ədəbi irsindən, bəşər dühasının ideya və bədii zənginliyindən istifadə imkanını və bacarığını göstərir, əks etdirir. Bu məsələnin ciddi beynəlmiləl əhəmiyyəti vardır. Ay- dındır ki, qarşılıqlı təsir və münasibətlər nəticəsində bu və ya başqa milli ədəbiyyatın müsbət təcrübəsi dünya xalqlarının nailiyyətinə çevrilir və hər hansı milli yazıçı bu ümumi nailiyyətin səviyyəsinə yüksəlməyə çalışır. Bu, milli ədəbiyyatların və dünya ədəbiyyatının qanunauyğun inkişafını təmin edir” [2, s. 275]. Müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında Azərbay- can və Böyük Britaniya ədəbiyyatı nümayəndələrinin yaradıcılığının tədqiqi məsələsi xüsusilə diqqəti çəkir. Cavidə Məmmədlinin “Azər- baycan və Böyük Britaniya poeziyası (1900-1930)” adlı kitabı da bu sahədə yazılan uğurlu tədqiqat əsəridir. Bu əsərdə müəllif yazır: “H. Cavid poeziyamıza marş, sonet kimi Avropa şeir janrlarını gətirmiş, heca və əruz vəznini birləşdirərək qarışıq bir vəzndə maraqlı, son dərəcə ahəngdar şeirlər yaratmışdır. Şairin yaratdığı bəhr də “Cavid həzəci” kimi hər kəsə tanışdır. Aydın olduğu kimi, dövrün poeziya- sında istər mövzu, istərsə də forma baxımından bir sıra yeniliklərə, xüsusən, Avropa şeir janrlarına daha çox H.Cavidin yaradıcılığında tə- sadüf edilir. Məlum olduğu kimi, sonet orta əsrlərdə İtaliyada təşəkkül tap- mış, katren və terset adlı hissələrdən ibarət 14 misralıq şeir janrıdır. Bu, öncə İtaliya , sonra Fransa, daha sonra isə ümumilikdə Avropa ədəbiyyatında istifadə olunmuş və yazılması çox da asan olmayan şeir növlərindəndir. Həmin janrda yazan fransız şairləri ona yeni əlavələr etmiş, bu səbəbdən də italyan və fransız sonetlərində forma fərqlilik- ləri təzahür etməkdədir. Sonet türk ədəbiyyatına fransız poeziyasının təsiri olaraq Sərvəti-Fünunçular tərəfindən gətirilmiş, ilk nümunəsi Cenap Şahabettinin “Şi’ri-i Na Nüvişte” (“Yazılmamış Şiir”) əsəri hesab olunur. Daha sonra T.Fikrət də bu janrın ən gözəl nümunələrini yaratmışdır” [3, s. 44]. Aparılan araşdırmalar sırasında yuxarıda adını çəkdiyimiz Qorx- maz Quliyevin “Cəlil Məmmədquluzadə dünya dramaturgiyası” adlı 352 kitabının dəyəri ölçülməzdir. O, belə hesab edir ki, tanınmış və təc- rübəli alimlərimizin bu kimi araşdırmalar aparması dünya ədəbi kon- tekstində milli ədəbiyyatımızın öyrənilməsinə və dərk olunmasına xidmət edən ən gözəl və əhəmiyyətli vasitədir. ƏDƏBİYYAT 1. Гаджиев А.А. Проблемы изучения азербайджано-европейских литера- турные взаимосвязей. Ответственный редактор: А.А.Гаджиев. Баку, “Элм”, 1985. 2. Xəlil Rza. Dramaturgiyada ədəbi əlaqələr. Bakı, “Elm”, 1987. 3. Məmmədli C. Azərbaycan və Böyük Britaniya poeziyası (1900-1930). Bakı, “Elm və təhsil”, 2016. Ilaha Guliyeva THE ISSUES OF GREAT BRITAIN AND AZERBAIJANI LITERATURE IN THE NEW RESEARCH WORKS Summary The article deals with topical issues in modern Azerbaijani literary studies, formed the main findings and the situation on the study between the literary relations. Author of the study provides some of the existing and relevant scientific arguments and significant assumptions for comprehensive study between the literary relations. Илаха Гулиева ВОПРОСЫ ЛИТЕРАТУРЫ ВЕЛИКОБРИТАНИИ И АЗЕРБАЙДЖАНА В НОВЫХ ИССЛЕДОВАНИЯХ Резюме В статье рассматриваются актуальные проблемы в исследованиях современного азербайджанского литературоведения, формируются основные выводы и положения по вопросам изучения межлитературных связей. Автор исследования предоставляет некоторые существующие и актуальные научные аргументы и значительные предположения по всестороннему изучению межлитературных связей. 353 AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI “ƏDƏBİYYAT MƏCMUƏSİ” NİZAMİ adına ƏDƏBİYYAT İNSTİTUTUNUN ELMİ ƏSƏRLƏRİ 2017, № 1 Mətbuat tarixi Qərənfil QULİYEVA Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Bakı Dövlət Universiteti MƏTBUATŞÜNASLIQ TARİXİMİZDƏN (Əziz Şərifin tədqiqatları əsasında) Açar sözlər: sovet dövrü, tənqid, tədqiqatçı, ideoloji münasibət, ədəbi proses, ədəbi tənqid, ittiham, siyasi mühit, ictimai problem Key words: soviet period, criticism, researcher, idelogical attitude, literary process, literary criticism, political environment, social problem Ключевые слова: советский период, критика, исследователь, идеологи- ческое отношение, литературный процесс, литературная критика, обвинение, политическая среда, социальная проблема Sovet dövründə uzun illər Azərbaycan mətbuatının tarixi tədqiqi ilə məşğul olan Ə.Şərif, Ə.Mirəhmədov, K.Talıbzadə, Q.Məmmədli, A.Zeynalzadə, İ.Ağayev, N.Axundov, S.Rüstəmova, X.Məmmədov və N.Zeynalovun da mətbuatşünaslıq elmimizin inkişafında mühüm rolu olub. Onların bəzilərinin əsərlərinin böyük bir qismi sovet ideolo- giyasına uyğun yazılıb. Lakin bu o demək deyil ki, onları çıxdaş edək. Əksinə, onların hər birinə yeni baxışdan yanaşılmalı, diqqətlə araş- dırılmalı, səhvlər təkrarlanmadan, siyasi-ideoloji yanlışlıqları aradan qaldırmaqla, obyektivliyə maksimum riayət edilməklə yenidən tədqi- qata cəlb olunmalıdır. Sovet dövrü tədqiqatçılarımızdan biri də filologiya elmləri dok- toru, professor, Əməkdar elm xadimi, keçmiş SSRİ EA-nın Şərqşü- naslıq İnstitutunda çalışan və Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetində “SSRİ xalqları ədəbiyyatı” kafedrasının müdiri olan tədqiqatçı alim Əziz Şərif (Əziz Qurbanəli oğlu Şərifov) olub. Yüklə 5,1 Kb. Dostları ilə paylaş:
|