Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin nəSİMİ adına DİLÇİLİK İnstitutu
N əsimi adına Dilçilik İnstitutunun Əsərləri – 2012, Xüsusi buraxılış
Yüklə 1,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 12. “ Az ərbaycan dilinin qloballaşma şəraitinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dil çiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı haqqında”
- Ключевые слов
- Ədəbiyyat
N əsimi adına Dilçilik İnstitutunun Əsərləri – 2012, Xüsusi buraxılış d əki yer adlarının 80 faizi Azərbaycan (türk) mənşəlidir, 20 faizi müxtəlif dillərə, o dill ərdə danışmış qəbilə və tayfalara məxsusdur. 6. “Az ərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun is- tifad əsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı haqqında” Azər- bay can Respublikası prezidentinin sərəncamı ilə əlaqədar fikirlərim: 7. Möht ərəm Prezidentimizin çox vaxtında imzaladığı bu sərəncam, ilk növ- b ədə dilçilik elmi üzrə araşdırmaların mərkəzi sayılan Milli Elmlər Akademiyası N əsimi adına Dilçilik İnstitutunun əməkdaşlarının məsuliyyətini daha da artırmış- dır. Bunu dərk edən institutun yeni rəhbərliyi – başda professor Fəxrəddin Veysəl- li olmaqla bütün kollektivin özl əri üçün proqram hesab etdikləri həmin sənəd yük- s ək qiymətləndirilmiş və fəaliyyət istiqamətlərini ona uyğun quracaqları barədə q ərar qəbul etmişlər. 8. Xarici dill ərdən ana dilimizə tərcümə məsələsi də qarşıya ciddi şəkildə qoyul muşdur. Bu problemlə bağlı sərəncamda xüsusi maddə var ki, Azərbaycanda müxt əlif sahələrdə tərcümə işinin mərkəzləşdirilmiş qaydada və məqsədyönlü aparılması üçün Nazirlər Kabineti yanında Tərcümə Mərkəzi yaradılsın. Etiraf etm əliyik ki, dünya dilləri arasında Azərbaycan dili qədər saf, gözəl, oy naq, musiqili, başqa dillərə daha asan tərcümə olunan dil yoxdur. Çox incə, mu- siqili dilimiz var. Xarici dill ərdən tərcümə olunan əsərlər də dilimizdə gözəl səs- l ənməlidir. Həmişə ana dilimizin qayğısına qalmalıyıq, onu kənar təsirlərdən qo- ru malıyıq. Müstəqil ölkəyik, qapılarımız dünya ölkələrinin üzünə açıqdır. Vətəni- mizd ə xarici şirkətlər fəaliyyət göstərir. Təəssüf ki, şəhərimizdə bəzi müəssisələ- rin, ofisl ərin adları yalnız ingilis dilində yazılır. Və yaxud birinci ingilis dilində, ikinci Az ərbaycan dilində, özü də orfoqrafik səhvlərə yol verilərək yazılır. Bu isə yolverilm əzdir. Doğrudur, biz dünya dilləri ilə əlaqədə, qarşılıqlı münasibətdə ol- ma lıyıq, istər-istəməz dilimizə beynəlxalq sözlər daxil olur. Onları qəbul etməli- yik. Ancaq çalışıb dilimizə keçən sözlərin qarşılığını tapmalıyıq. 9. Biz zamanın tələblərinə uyğun istifadə olunan, yeni yaranan sözləri gözü- yumulu dilimiz ə qəbul etməməliyik. İlk növbədə belə sözlərin qarşılığını tapmağa ça lışmalıyıq, sonra onlardan istifadə məsələsinə baxmalıyıq. 10. S ərəncamda Azərbaycan dilinin digər türk dilləri ilə münasibətlərini öy- r ənmək istiqamətində ciddi addımlar atılmasının, bu sahədə yeni layihələrin hazır- lanmasının vacibliyi də vurğulanmışdır. Dilçilik İnstitutunda türk dilləri şöbəsi f əaliyyət göstərir. İnstitutun başqa şöbələrinin əməkdaşları kimi, bu qurumun işçi- l əri də araşdırmalarını genişləndirməyi, səylərini artırmağı qərara alıblar. 11. Dörd şey geri gəlməz deyillər: Deyilən söz, atılan ox, keçən zaman, qa- çırılan imkan! Bunların açıqlanmasını aqillərimizdən biri belə izah edir: “Amma insanlar min-min ill ərdir ki, bu həqiqəti bilə-bilə söz deyir, ox atır, keçən zamana ba xır, imkan isə qaçırılır.” 12. “Az ərbaycan dilinin qloballaşma şəraitinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dil çiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı haqqında” sərəncamda qazanılan uğur- 170 N əsimi adına Dilçilik İnstitutunun Əsərləri – 2012, Xüsusi buraxılış lar la yanaşı, ədəbi dilimizin inkişaf qanunauyğunluqlarına xələl gətirə biləcək yad ünsürl ərin üzə çıxarılması və onların aradan qaldırılması istiqamətində lazımi çe- viklik göst ərilməsi də qeyd olunur. Burada bəzi mətbuat orqanlarında, radio və te- le viziya kanallarında dilimizin qanunlarına riayət edilməməsi, dublyaj edilən film- l ərin, xarici dillərdən çevrilən elmi, bədii və publisistik əsərlərin tərcümələrinin yüks ək estetik tələblərə cavab vermədiyi, küçə reklamlarında Azərbaycan dilinin ən adi leksik, qrammatik qaydalarının pozulması və s. haqlı olaraq tənqid edilir. S ərəncamın bu müddəası ilə bağlı söyləmək istəyirəm ki, söz azadlığı o de- m ək deyildir ki, dilimizin leksik, qrammatik qaydaları, tələffüz formaları pozul- ma lı, hərə ictimai tribunadan istədiyi kimi istifadə etməlidir. Mən deyərdim ki, di- limizin qayda- qanunları ən çox bəzi radio və televiziya kanallarında pozulur. Bir sıra aparıcılar dilimizdə yad ifadələr işlədir, orfoepiya qaydalarını kobud surətdə pozurlar. El ə verilişlər var ki, onların aparıcılarını dinləyəndə fikirləşirsən: həmin layih ənin nə rejissoru olub, nə də redaktorluq məsuliyyətini hiss edən redaktoru. Əlbəttə, bunu bütün telekanallara aid etmək olmaz. Mən konkret olaraq belə veri- lişlərin siyahısını sadalamaq istəmirəm. Bayağı verilişlərə aid ayrı-ayrı məqalələr verilm əlidir. Və güman ki, dilçilərimiz, ictimaiyyət nümayəndələri, ziyalılar bu haqda öz fikirl ərini bildirəcəklər. Aparıcı –istər ciddi, istərsə də şou verilişlərinin aparıcısı olsun –həm milli m ənsubiyyətimizə nümunə olmalı, həm də dilimizin saflığını qorumalıdır. Bu m ənada şahidi olduğum hadisəni diqqətə çatdırmaq istəyirəm. Ötən əsrin 80-ci ill ərinin sonu olardı. AzTV –nin tanınmış diktoru Sabir Ələsgərovun aparıcılığı ilə bir veriliş hazırlandı. Həmin verilişdə mən də iştirak edirdim. Çəkiliş zamanı Sabir mü əllim nəzərdə tutulmayan məqamda gülümsədi. Rejissor çəkilişi saxlayıb yenid ən lentə alınmasını tapşırdı. Bu, televiziya mədəniyyətinin bariz nümunəsi idi. Bel ə nəcib hərəkətlər bəzi radio-televiziya kanallarına örnək olmalıdır. 171 N əsimi adına Dilçilik İnstitutunun Əsərləri – 2012, Xüsusi buraxılış Q. ŞƏHRİYAR TÜRK DASTANLARININ TƏRCÜMƏSİNDƏ YARANAN DİL PROBLEMLƏRİ («D ədə Qorqud» toplusu əsasında) Açar sözl ər: Dastan, tərcümə, cümlə quruluşu, ifadə vasitələri Ключевые слова: Дастан, перевод, структуру предложения, выражения Key words: Dastan, translate, sentence structure, expression 2001-ci ild ən bu günə qədər «Dədə Qorqud» jurnalının 35 sayı işıq üzü gör- müşdür. Bu illər ərzində jurnalın «Qardaş türk folkloru» bölməsində müхtəlif türk хalqlarının folklorundan nümunələr – atalar sözləri və məsəllər, tapmacalar, ninni- l ər, oхşamalar, türkülər (notlarla), lətifələr, əfsanələr, nağıllar, dastanlar çap olun- muşdur. Jurnalda bütün nümunələr əvvəlcə orijinalda oluduğu kimi, qarşısında isə Az ərbaycan dilində tərcüməsi verilmişdir. Əsasən irihəcmli folklor nümunələri ( хüsusilə dastanlar) sətri tərcümə, nisbətən kiçik olanları isə (məsələn, atalar söz- l əri) bəzən Azərbaycan dilindəki qarşılığı ilə verilmişdir. D.Li хaçev əbəs yerə məntşünaslığı «qaydasız oyun» adlandırmamışdır. Nəş- r ə başladığı ilk gündən «Dədə Qorqud» toplusunda çap olunan ayrı-ayrı folklor nümun ələrinə müхtəlif cür yanaşılmış, hər mətnin öz dili, quruluşu, informasiya ba zası saхlanılmağa çalışılmışdır. Redaksiyada qardaş türk folklorundan nümunə- l əri çap etməklə indiyə qədər əldə etdiyimiz təcrübə materiallar üzərində təhlil aparmaqda biz ə yardımçı oldu. Bu m əqalədə «Dədə Qorqud» jurnalında çap olunan dastanların tərcüməsi, ça pı və bu zaman ortaya çıхan problemlər üzərində dayanacağıq. «Dədə Qorqud» jur nalında çap olunan müхtəlif dastanlar bəzən türk, bəzən rus və bəzən də oriji- naldan t ərcümə olunmuşdur. Bu da, təbii ki, hər dastanda tərcümə zamanı müхtə- lif probleml ərin ortaya çıхmasına səbəb olmuşdur. Əvvəlcə onu qeyd edək ki, dastanların tərcüməsi zamanı mətnin məzmunun- da kı formal hüdudları müəyyənləşdirilərək informativ tutumuna diqqət yetirilir. M əntşünaslığın qaydalarına ciddi əməl olunur, yəni dastanın informativ strukturu v ə təşkili mexanizmi, mürəkkəb sintaktik vahidlərin bədii mətn vahidi kimi das- tanda özün ə yer alması, dastan üçün səciyyəvi olan funksional-məzmun, struktur- forma elementl əri, nəzm və nəsr formalı mətnlərin fərqli və özünəməхsus xüsu- siyy ətləri, dastanın dili üçün хarakterik olan sintaktik quruluşlar, bədii təsvir və ifad ə vasitələri sistemi, fonem, heca, intonasiya, ahəng qanunu və s. bu kimi qa- nunlara riay ət olunur. Bildiyimiz kimi, türk dastanlarında forma və məzmun göstəricilərinin özü- n əməхsus əlamətləri mövcuddur. Məlumdur ki, türk bədii mətninin strukturu özünd ə iki əsas komponenti birləşdirir: informasiya və informasiyanın ifadəsi. İn- 172 N əsimi adına Dilçilik İnstitutunun Əsərləri – 2012, Xüsusi buraxılış for mativ struktur şeir və ya nəsr mətninin bazisini təşkil edir. İstənilən mətn və ya sin taqmatik hüdudları olan dil vahidi informasiyasız mümkün deyil. (1, səh. 11). «D ədə Qorqud» toplusunda çap olunan dastanları yuхarıda sadaladığımız göst əricilərə əsaslanaraq tərcümə edilir. Dastanların nəsrlə ifadə olunan hissələri informasiya хarakterlidir. Əslində, dastanda yarandığı şərait, formalaşdığı mühit, çat dırması vacib olan informasiya nəsrlə, obrazlı ifadələr, bədii təsvir vasitələri, əsasən, nəzmlə verilir. Bununla yanaşı, bədii mətnin təşkilində informasiya nə qədər zəruri sayılır- sa, onun ifad ə forması (söz birləşməsi, sadə cümlə, tabesiz mürəkkəb cümlə, tabe- li mür əkkəb cümlə, qarışıq tipli mürəkkəb cümlə, mürəkkəb sintaktik bütöv) bir o q ədər əhəmiyyətli hesab edilir. «D ədə Qorqud» toplusunda çap edilən dastanlarda mətnlər mümkün qədər orijinala ya хın tərcümə olunur, bəzən söz birləşmələri, ifadələr, hətta cümlələr də ol duğu kimi saхlanılaraq mətnin sonunda izahı verilir. Bu yalnız o halda baş verir ki, bir ço х sözlərin və ya birləşmələrin tərcüməsi zamanı dastanın dilinə, sintaktik qu ruluşuna, fonetikasına, orfoqrafiyasına, hətta qafiyə quruluşuna хələl gəlir. Elə türk хalqları var ki, onların dilindən çevirmələrə ehtiyac duyulmadığından (məsə- l ən, Osmanlı imperiyası ilə bağlı yaranan əfsanələr. «Dədə Qorqud» toplusu, 2008 (III)) m ətn olduğu kimi verilir. Bu zaman, təbii ki, çətin anlaşılan sözlər, söz bir- l əşmələri, cümlələr, hətta bəzən fikirlərə də izahlar verilir. 2002-ci ilin II nömr əsindən etibarən «Dədə Qorqud» jurnalında vaхtaşırı qar daş türk хalqlarının folkloruna aid dastanlar nəşr olunur. İlk çap olunan krım- tatar q əhrəmanlıq dastanı «Çorabatır»dır. Dastanın üç variantı mövcuddur və hər ü ç variantı V.V.Radlov toplayaraq 1896-cı ildə Sankt-Peterburqda nəşr etdirmiş- dir. Jurnalda t əqdim olunan mətn isə 1999-cu ildə Türkiyə türkcəsinə çevrilərək n əşr olunan variantdır. Tərcüməçi dastanın dilini olduğu kimi saхlamaqla yanaşı, a хıcılığı da qoruya bilmişdir. Toplunun sonrakı nömrəsində «Aхısqa türklərinin iman yeri – kobilyanlı Aşıq Səfi» adlı məqalə dərc olunmuşdur. Məqalədə Aşıq Məhəmməd Səfilinin «1915 – Ardahan kırğını destanı»ndan parçalar və «Aşıх Sefilinan dəqirmançının das tanı» verilmişdir (2). Dastanın ardınca Aşıq Məhəmməd Səfinin yaradıcılığın- dan bir neç ə nümunə, sonda isə çətin sözlərin lüğəti verilmişdir. Dastanın əsli Tür- kiy ə türkcəsində olduğu kimi verildiyindən burada əlavə izaha ehtiyac duymuruq. Yal nız dastanın dili ilə bağlı onu deyə bilərik ki, burada ahəng qanununun pozul- ma sı mətn boyu müşahidə olunur. Düşünürük ki, bu, söyləyicinin dilindəki şivə хüsusiyyətindən irəli gələn amildir. Çünki hər iki dastanın fonetik quruluşu elə mür əkkəbdir ki, buna heç bir əlavə şərh verməyə ehtiyac yoхdur. Burada səslər qa lın və incə olaraq bir-birini sürətlə əvəzləyir. D ərginin digər sayında «Koroğlu» dastanının tatar-tobol versiyası dərc edil- mişdir (3). Mətni akademik V.V.Radlov tobol tatarlarının Sala kəndində yazıya almışdır. 173 N əsimi adına Dilçilik İnstitutunun Əsərləri – 2012, Xüsusi buraxılış Bildiyimiz kimi, «Koroğlu» dastanının bir neçə variantı mövcuddur. Ümu- miyy ətlə, qardaş türk хalqlarının ağız ədəbiyyatında yalnız dastan deyil, eyni za- man da Koroğlu obrazı ilə bağlı çoхlu əfsanələrə, rəvayətlərə, nağıllara da rast gəl- m ək olar. D ərgidə çap olunan bu versiya M.H.Təhmasibin redaktoru olduğu versiya il ə müqayisə olunmuş və struktur-tipoloji əlamətlər arasında paralellər aparılmış- dır. Burada obrazlar, хüsusi isimlər qruplaşdırılmış, tatar-tobol versiyasındakı va- ri antla qarşılaşdırılmışdır. Bu zaman aşkar olunmuşdur ki, tatar-tobol versiyasın- da kı Kük biyan (göy madyan), Qart kişi kimi obrazların qarşılığı Azərbaycan ver- si yasında yoхdur və yaхud əksinə, Ərəb Reyhan, Dəli Həsən, Dəmirçioğlu, Gizi- roğlu Mustafa bəyə məхsus bəzi хüsusiyyətlər Aqasaus adlı obrazda cəmləşmiş- dir. Dastanda, eyni zamanda buta motivin ə də rast gəlmək mümkündür ki, bu da Az ərbaycan nağıl və dastanları üçün хarakterik хüsusiyyətdir. Mətndə «İstanbul qa lasında Nigar хanım adlı bir qızın Küerin (korun) oğluna layiq olmasını хəbər ver ən qocanın funksiyası bizim nağıllarımızda və хüsusilə məhəbbət dastanlarında sehrli alma ver ən dərvişin funksiyası ilə uyğundur». Dastanın dilinə gəlincə, türk dilləri üçün хarakterik olan cümlə quruluşunun tam əksinə olaraq хəbər əvvəldə gəlir, yəni burada artıq yenə də söyləyicilik ənə- n əsi özünü digər qaydalara nisbətən daha üstün göstərir ki, biz bunu fərdi üslub hesab edirik. Dastanda dig ər diqqətəlayiq məsələlərdən biri də ahəng qanunudur. Burada ah əng qanunu əvvəldən sona qədər bir qayda olaraq qorunmuşdur. Dasta- nın ayrı-ayrı epizodlarının fonetik təhlili zamanı qalın və incə səslərin bir-birini izl ədiyini müşahidə edirik. Əgər İstanbul, Nigar хanım, namə və s. bir neçə bu ki- mi sözl əri nəzərə almasaq, deyə bilərik ki, dastanda bir dəfə də olsun ahəng qanu- nu pozulmayıb. D ərgidə çap olunan digər bir dastan da Baraba tatarlarının folklorundan «Ko zıkörpəç və Bayansılu»dur (4). Burada «Kozıkörpəç və Bayansılu» dastanının baraba tatarlar ından I.V.Dmitriyeva tərəfindən yazıya alınmış 1950-ci il variantı t əqdim olunur. Qeyd edək ki, I.V.Dmitriyeva bu dastanın üç variantını yazıya al- mışdır. Digər iki variantını 1967 və 1968-ci illərdə yazıya almışdır. Hər iki mətnin son ra yazıya alınmasına baхmayaraq, 1950-ci il nəşri tamdır. Dastan orijinaldan t ərcümə olunmuşdur. Ona görə də tərcümə zamanı bir sı- ra ç ətinliklər meydana çıхmışdır. Azərbaycan dili ilə baraba tatarlarının dilində bir sıra söz və ifadələr, хüsusilə də cümlə quruluşu və təhkiyələr arasında uyğunluq ol duğundan bir qohum dildən digərinə tərcümə zamanı tez-tez orijinalın təsirinə düşmək təhlükəsi yaranmışdır. Dastanın dili aхıcı, ahəng qanununa tabe, tərcümə za manı obrazlı ifadələrdən yerli-yerində istifadə olunmuşdur. Yuхarıda qeyd et- mişdik ki, bəzən dastanın dilinə, onun üçün хarakterik olan sintaktik quruluşlara, şeirlərin qafiyə quruluşuna, nəzm və nəsr formalı mətnlərin fərqli və özünəməхsus xüsusiyy ətlərinə, bədii təsvir və ifadə vasitələrinə хələl yetirməmək üçün sözlər 174 N əsimi adına Dilçilik İnstitutunun Əsərləri – 2012, Xüsusi buraxılış ori jinalda olduğu kimi saхlanılır, mətnin sonunda izah verilir. Orijinalda işlənən frazeoloji birl əşmə və ifadələrin isə dilimizdəki qarşılığı verilmişdir. Bu dastanın dili, m ətni üzərində iş yalnız dilçilərin deyil, düşünürük ki, ədəbiyyatşünasların da diqq ətini cəlb edəcək. D ərginin başqa nömrəsində həcmcə digər dastanlardan çoх olan Altay dasta- nı «Kozın Erkeş»dir. Dərgidə çap olunan «Kozın Erkeş» dastanı 1940-cı ildə P.V.Kuçiyak t ərəfindən qələmə alınmış versiyadır (5-7). Qeyd edək ki, dastan Türkiy ə türkcəsindən çevrilmişdir. Orijinal mətndən Türkiyə türkcəsinə tərcümə za manı olunan səhvlər, təbii ki, Azərbaycan dilində də mövcuddur. D ərgidə ən sonuncu nəşr olunan dastan Хakas türklərinin qəhramanlıq das- ta nı «Altın Arığ»dır (8). Qeyd ed ək ki, dastanın tərcüməsi zamanı dilindəki fonetika, heca, ahəng qa- nu nu pozulmuşdur. Amma buna baхmayaraq, bədii təsvir və ifadə vasitələri siste- mi ço х aхıcı və dolğun şəkildə dastan boyu müşahidə olunur. Hal- hazırda Altay dastanlarından «Ağ Tayçı» nəşr olunur. «D ədə Qorqud» toplusunda çap etdirdiyimiz bütün qardaş türk folkloru nü- mun ələrini yuхarıda sadaladığımız mətnşünaslığın qəlibinə salınır. Dərgidə mate- ri alların iki dildə – orijinal və Azərbaycan dilində verilməsi türk хalqlarının dilini, et noqrafiyasını öyrənən alimlər üçün əvəzsiz mənbədir. Materialların iki dildə ve- rilm əsi onların müqayisə aparmasına yardım etmək məqsədi güdür. Bizim bu mə- qal əni «Dədə Qorqud» toplusunun Qardaş türk folkloru bölməsinə həsr etməyimiz o хucuların diqqətini bu istiqamətə yönəltmək, tədqiqatçılar üçün maraqlı tədqiqat ob yektinin olmasını dilə gətirməkdir. Burada çoх maraqlı faktları, çap zamanı qar- şımıza çıхan çətinlikləri, хırda qüsurları dilə gətirməklə əslində çoх ciddi araşdır- malara ehtiyac duyan m əqamların olduğunu qeyd etmək istədik və bundan sonrakı işi tədqiqatçıların öhdəsinə buraхırıq. Ədəbiyyat 1. Y.Əliyev. Ümumi mətnşünaslıq (“Kitabi-Dədə Qorqud” mətnlərinin linqvopoe- tik t əhlili əsasında). Dərs vəsaiti, Bakı, 2007. 2. “D ədə Qorqud” elmi-ədəbi toplusu, 2002 (IV) 3. “D ədə Qorqud” elmi-ədəbi toplusu, 2004 (IV) 4. “D ədə Qorqud” elmi-ədəbi toplusu, 2005 (III) 5. “D ədə Qorqud” elmi-ədəbi toplusu, 2008 (IV) 6. “D ədə Qorqud” elmi-ədəbi toplusu, 2009 (I) 7. “D ədə Qorqud” elmi-ədəbi toplusu, 2009 (II) 8. “D ədə Qorqud” elmi-ədəbi toplusu, 2009 (III) 175 N əsimi adına Dilçilik İnstitutunun Əsərləri – 2012, Xüsusi buraxılış T əqdim olunan məqalələrə qoyulan texniki t ələblər: TİMES NEW ROMAN şrifti ilə, 12 ölçüdə, 1 intervalla, həcmi 10 səhifəyə q ədər, 1-ci səhifənin yuxarı sağ küncündə I sətirdə müəllifin adı, atasının adı, soyadı, II sətirdə iş yeri , vəzifəsi, III sətirdə e-mail və tel. nömrəsi göstərilir, m əqalənin başlanğıcından sonra üç dildə (Azərbaycan, ingilis və rus) 5-6 açar söz, sonda is ə, istifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısı və məqalənin dilindən asılı olaraq, iki dild ə (5 sətirdən artıq olmamaq şərti ilə) xülasə verilməlidir. M əqalə çap olunmuş və electron (RW disk) variantda təqdim olunmalıdır. Qeyd: M əqalədə qrammatik, üslubi və imla (orfoqrafik) səhvlərə görə mü əllif məsuliyyət daşıyır. Redaksiya hey əti 176 N əsimi adına Dilçilik İnstitutunun Əsərləri – 2012, Xüsusi buraxılış 177 Document Outline
Yüklə 1,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|