Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi

349 

 

12 Noyabr - Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Günü, (1995) 

 

“Bizim  konstitusiyamız  xalqın  konstitusiyasıdır.  Hər  bir  vətəndaşın 

konstitusiyasıdır.  Məqsədimiz  xalqımızın  mənəviyyatını 

qorumaq 

və 

zənginləşdirməkdir.” 

                                                                                              

Ulu öndər Heydər Əliyev 

Hazırkı  Konstitusiya  12  noyabr  1995-ci  ildə 

ümumxalq  referendumu  əsasında  qəbul  edilmişdir.  Bu, 

Azərbaycan 

Respublikasının 

müstəqilliyi 

bərpa 

edildikdən  sonra  ilk Konstitusiyası idi.

 

Konstitusiya  (lat. 

constitutio - "quruluş") - ölkənin əsas sənədi, dövlətin ali 

hüquqi qüvvəyə  malik hüquqi-normativ  aktıdır, dövlətin 

siyasi, hüquqi və iqtisadi əsaslarını və vətəndaşın hüquqi 

statusunu müəyyən edir.

 

Azərbaycanın dövlətinin birinci 

Konstitusiyası 

1921-ci 

il 

mayın 

19-da 

I 

Ümumazərbaycan  Sovetlər  Qurultayında  qəbul  edilib. 

Azərbaycan 

SSR  Konstitusiyasının  1921-ci  il  SSRİ  Konstitusiyasına 

uyğunlaşdırılmış  yeni  redaksiyası  1925-ci  il  martın  14-də  IV  Ümumazərbaycan 

Sovetlər  Qurultayında  qəbul  edilib.  Azərbaycan  SSR-nin  1978-ci  il  aprelin  21-də 

qəbul  edilmiş  son  Konstitusiyası  SSRİ  Konstitusiyasına  uyğunlaşdırılmış  olsa  da 

müəyyən  özünəməxsusluğa  malik  idi.  Azərbaycan  Respublikası  müstəqilliyini 

bərpa etdikdən sonra yeni Konstitusiya layihəsi üzərində ciddi iş başlandı. 1994-cü 

ildə  Prezident  Heydər  Əliyev  sədrliyi  ilə  Konstitusiya  komissiyası  fəaliyyətə 

başladı və layihə 1995-ci ildə ümumxalq müzakirəsinə verildi. 1995-ci il noyabrın 

12-də ümumxalq referendumu ilə Azərbaycanın Respublikasının ilk Konstitusiyası 

qəbul  olundu.  Azərbaycanın  yeni  Konstitusiyası  5  bölmədən,  12  fəsildən  və  158 

maddədən ibarətdir. Konstitusiyaya ilk əlavə və dəyişiklik 24 avqust 2002-ci ildə, 

son  əlavə  və  dəyişikliklər  isə  18  mart  2009-cu  ildə  referendum  yolu  ilə  edilib. 

1996-cı  il  fevralın  6-da  Prezident  Heydər  Əliyevin  sərəncamı  ilə  12  noyabr 

Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Günü elan edilmişdir.  

 

 

İnternetdə: 

www.books.google.com

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

350 

 

13 Noyabr - Ümumdünya Gözdən Əlillər Günü, (1745) 

 

13 noyabr 1745-ci ildə anadan olmuş 

görkəmli  fransız  pedaqoqu  Valentin 

Hayuinin  şərəfinə  bir  çox  Avropa  ölkələri 

13 noyabr tarixini Beynəlxalq Korlar Günü 

kimi  qeyd  etməklə,  mövcud  ictimayyətin, 

dövlət 

qurumlarının 

və 

vətəndaş 

cəmiyyətinin  diqqətini  görmə  qüsurlu 

insanların 

problemlərinə  və 

onların 

inteqrasiya  məsələlərinə  cəlb  etmişlər. 

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və Dünya Səhiyyə Təşkilatının tövsiyəsi ilə 13 noyabr 

Ümumdünya  Gözdən  Əlillər  Günü  kimi  qeyd  edilir.  Ümumdünya  Səhiyyə 

Təşkilatının  statistik  göstəricilərinə  əsasən,  dünya  əhalisinin  160  milyonu  gözdən 

əlildir.  Azərbaycanda  da,  beynəlxalq  təcrübədə  olduğu  kimi,  aidiyyatı  dövlət 

orqanları  tərəfindən  gözdən  əlil  insanların  sosial  müdafiəsinə,  onların  təhsil, 

səhiyyə,  idman,  məşğulluq,  sosial  adaptasiya,  istirahət  və  bu  kimi  problemlərinə 

daha çox diqqət yetirilir.  5 dekabr 2014-cü ildə F.Köçərli adına Respublika Uşaq 

Kitabxanasında  Gənc  Ana  və  Uşaqların    Maarifləndirilməsi  İctimai  Birliyi, 

Azərbaycan  Respublikası  Mədəniyyət  və  Turizm  Nazirliyi,  Əmək  və  Əhalinin 

Sosial  Müdafiəsi  Nazirliyinin  bilavasitə  maliyyə  və  texniki  dəstəyi  və  TİKA-nın 

Bakı Ofisinin əməkdaşlığı çərçivəsində görmə qabilliyyəti zəif və məhdud uşaqlar 

üçün  Dil  kursları  və  İnformasiya  Mərkəzi  açılmışdır.  Son  illər  ölkəmizdə  xüsusi 

qayğıya  ehtiyacı  olan  insanlara  dövlət  tərəfindən  daha  çox  diqqət  artırılıb.  Ölkə 

başçısının  imzaladığı  sərəncamlar  bu  təbəqədən  olan  insanların  həyat  şəraitinin 

yaxşılaşmasında  və  onların  cəmiyyətə  inteqrasiyasında  əhəmiyyətli  rol  oynayır. 

Həmçinin, bu insanları öz sıralarında birləşdirən, onların problemlərini işıqlandırıb, 

həllinə çalışan ictimai təşkilatların da fəaliyyətləri üçün geniş imkan yaranıb.  

 

İnternetdə: 

www.books.google.com

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

351 

 

14 Noyabr - Ümumdünya Diabet Günü, (1991) 

 

Bəşəriyyətin  diqqətini  şəkərli  diabetlə 

bağlı    problemlərə    yönəltmək    məqsədi    ilə 

1991-ci  ildən  Ümumdünya  Səhiyyə  Təşkilatının 

(ÜST-ın)  və  Beynəlxalq  Diabet  Federasiyasının 

(BDF-nın) 

tövsiyələrinə 

görə, 

bu 

tarix 

Ümumdünya  Diabet  Günü  kimi  qeyd  edilir. 

2007-ci  ildən  isə  14  noyabr  BMT  günü  elan 

edilərək bütün üzv dövlətlərdə xüsusi qeyd edilir. Dünya Diabet Gününün (DDG) 

emblemi  olan  mavi  dairə  şəkərli  diabet  ətrafında  hamının  birləşməsini  simvolizə 

edir.  Hər  il  müxtəlif  şüar  altında  keçirilən  ÜDG-nün  dəyişilməz  amalı  belə 

səslənir:  ―Güc  birlikdədir!‖.  Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  şəkərli  diabet  xəstəliyini 

təhlükəli və problemli edən onun müxtəlif yaş həddini əhatə etməsi, əhali arasında 

geniş  yayılması,  ağır  fəsadların  meydana  gəlməsi,  böyük  maddi  vəsait  tələb 

etməsidir.  Xəstəliyin  xoş  gedişatı  üçün,  yəni  onun  həyat  tərzinə  çevrilməsi  üçün 

düzgün  tibbi  xidmətə,  sosial-iqtisadi  qayğıya,  normal  psixoloji  duruma  və  bütün 

bunları  tənzimləyə  biləcək  hüquqi  bazaya  ehtiyac  var.

 

Hazırda  dünyada  371 

milyon insanda  şəkərli diabet diaqnozu qeyd olunur. Güman olunur ki, 50 %-i öz 

xəstəliyi  haqqında  məlumatsızdır.  Azərbaycanda  da  bu  xəstəlikdən  əziyyət 

çəkənlərin  sayı  182  min  nəfərdən  çoxdur.  Bu  xəstəliyin  yayılma  tempinə  görə 

Ümumdünya  Səhiyyə  Təşkilatı  (ÜST)  ŞD  xəstəliyini  qeyri-infeksion  epidemiya 

kimi dəyərləndirir.

 

  

Azərbaycan  dövləti  bu  xəstəlikdən  əziyyət  çəkən  insanlara  xüsusi  diqqət 

ayırır.  Belə  ki,  ―Şəkərli  diabet  xəstəliyinə  tutulmuş  şəxslərə  dövlət  qayğısı 

haqqında‖  Qanununun  tətbiq  edilməsi  barədə  Azərbaycan  Respublikası 

Prezidentinin  2004-cü  il  12  fevral  tarixli  Fərmanına  uyğun  olaraq,  Nazirlər 

Kabinetinin 2005-ci il 7 iyun tarixli 101 nömrəli qərarı ilə ―2005-2009-cu illər üzrə 

―Şəkərli diabet üzrə Dövlət proqramı‖ təsdiq edilmişdir. Növbəti illər üzrə Nazirlər 

Kabinetinin 2010-ci il 26 noyabr tarixli 222 nömrəli qərarı ilə ―2011-2015-ci illər 

üçün  Şəkərli  Diabet  üzrə  Tədbirlər  Proqramı‖  təsdiq  edilmişdir.  Bu  proqram 

çərçivəsində respublikada ilk dəfə olaraq bütün xəstələrə özünənəzarət vasitələri - 

qlükometrlər və test sistemlər pulsuz olaraq paylanmış və onların dərman təchizatı 

ilə  bağlı  uzun  illər  davam  edən  problem  aradan  qaldırılmışdır.  Həmçinin  görülən 

işlərin nəticəsi kimi şəkərli diabetdən ölüm göstəricisi hər 100 min nəfərə 21,7-dən 

7,5-ə enmişdir. 

  

İnternetdə: 

www.books.google.com

 

 

 

 

 

 

---