Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 4 aprel 2009-cu IL tarixli
Yüklə 290,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Pnevmokok meningiti
- Haemophilus influenzae tərəfindən törədilən meningit
- Bakterial meningitlərin digər səbəbləri
- Spesifik törədicilərin törətdiyi meningitlər
- Vərəm meningiti
- Laym xəstəliyi
- Leptospiroz meningiti
26
çoxsaylı petexiyalar, qansızmalar beyin qişalarının prosesə cəlb olunmaması ilə səciyyələnir. Bu sindrom ildırımvari sürətlə baş verərək bir neçə saat ərzində ölümlə nəticələnə bilər. Onurğa beyni mayesinin (OBM) müayinəsi az miqdarda törədicini, tək-tək PNL olmasını, eyni zamanda zülal və qlükozanın normal səviyyəsini müəyyən edir. Pnevmokok meningiti Bir neçə əhəmiyyətli meyar vardır ki, onlar pnevmokokları meningitlərin etioloji səbəbi hesab etməyə əsas verir. Birincisi, pnevmekoklar pnevmoniya, sinusit, otit, mastit zamanı ikincili meningitlərin adi törədicisidir. İkincisi, baş beyin travması, alkoqolizm, oraqvari hüceyrə anemiyası, miyeloma, splenektomiya zamanı meningit pnevmokoklar tərəfindən törədilir. Residivləşən meningitlər zamanı pnevmokoklar çox hallarda etioloji agent olurlar. Pnevmokokk meningiti zamanı erkən mərhələdə OBM-də yalnız törədici aşkar edilir. Son illərdə pnevmokokların penisillinə davamlılığının artması qeyd olunur. Ona görə də empirik terapiyanın başlanğıcında törədicinin antimikrob preparatlara qarşı həssaslığı təyin edilənədək sefotaksim ayrılıqda, yaxud vankomisinlə kombinə olunmuş şəkildə təyin edilə bilər.
Bu tip meningit bütün il boyu, ən çox payız və qışda qeydə alınır. Bu zaman birincili infeksiya ən çox faringit, sinusit, epiqlotit, otit şəklində təzahür edir. Bu infeksiya zamanı petexiyalar nadir hallarda olur. H.influenza tərəfindən törədilən meningit ən çox 5 yaşadək uşaqları, nadir hallarda alkoqolizmə düçar olmuş, yaxud immunoqlobulin hasilatı pozulmuş yaşlı şəxsləri zədələyir. Ölüm 5%-ə qədərdir. Ağırlaşma kimi beynin böyük yarımkürələrinin trombozu ola bilər. Qram üsulu ilə boyama zamanı H.influenza-nın identifikasiyası çətinlik törədir (meninqokokk və pnevmokoklara oxşarlığına görə). Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
27
Sinusit, otit və ya bakteriemiya zamanı streptokoklar ikincili olaraq meningit törədirlər. Uşaqlarda B qrup streptokokları ən çox yayılmış etioloji agentdir. Erkən yaşlı uşaqlarda enterobakteriyalar və göy-yaşıl irin çöpləri Pseudomonas xüsusi rol oynayırlar. P.aeruginosa ilə yoluxma qeyri-steril şəraitdə lumbal punksiya zamanı baş verir. Yaşlılarda K. pneumonia ilə yoluxma şəkərli diabet xəstələrində birincili ocaqdan və sidik-cinsiyyət sistemindən baş verir.
yaşlı uşaqlarda, alkoqolizmlə xəstə və T-hüceyrə immuniteti zəifləmiş şəxslərdə L.monocytogenes OBM-in A və B tip dəyişikliyi zamanı meningit törədə bilər. Qram üsulu ilə çətin ayırd edilir, əkmə zamanı “nizamsız hərəkətli” olmalarına görə asan müəyyən olunur. Qeyd etmək lazımdır ki, 3-cü nəsil sefalosporin listeriyalara təsir etmir. Listeriyalara qarşı ampisillin, penisillin, yaxud baktrim tətbiq etmək tövsiyə edilir. Bundan başqa anatomik meyllilik, beynin dəlib keçən travması, neyrocərrahi əməliyyatlar da meningitlərin inkişafına səbəb olur ki, bu zaman koaqulaza-mənfi stafilokoklar, difteroidlər, enterobasillər əsas rol oynayırlar.
Sifilis fonunda kəskin, yaxud yarımkəskin meningit törədici orqanizmdə bir il ərzində olduqda baş verə bilər. 10% hallarda MSS- nin zədələnməsi sindromu ikincili sifilisin səpgiləri ilə eyni vaxtda aşkar edilir. İkincili sifilis olan xəstələrdə adətən qızdırma olmur və meningitin öz-özünə keçməsinə baxmayaraq, kəllə-beyin sinirlərinin qalıq iflici, beynin ocaqlı zədələnməsi ehtimalını azaltmaq üçün penisillinin təyini vacibdir. QİÇS və sifilitik infeksiya olan bəzi xəstələrdə OBM-də qlükozanın səviyyəsinin azalması müşahidə olunur.
Vərəm meningiti yarımkəskin başlayır və OBM-də 1 mkl-də 200-300 leykosit, limfositə qədər proqressivləşir. Xəstəlik proqressivləşdikcə qlükozanın miqdarı tədricən aşağı düşür, zülalın miqdarı isə artır. Vərəm meningiti cavan insanlarda birincili infeksiya, yaşlılarda latent ocaqların reaktivasiyası kimi gedə bilər. Bu zaman tuberkulin dəri sınağı 80% hallarda müsbət olur. Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
28 OBM mayesinin müayinəsi həlledici sayılmır. Yaxma mənfi nəticə göstərir. Törədicinin 3/4 halda aşkar edilməsinə baxmayaraq, onun əkilməsi üçün 2-6 həftə tələb olunur. Ona görə də vərəm meningitinə şübhə olduqda OBM əkilmə nəticələri alınanadək müalicəni başlamaq lazımdır, əks halda ağır meningeal dəyişikliklər baş verə bilər. VI sinirin bilateral iflici vərəm üçün çox səciyyəvidir. Ölüm 25%-ə çatır, vərəm meningitindən sağalan şəxslərin 25%-ində psixi və ya nevroloji pozğunluqlar qalır.
Laym xəstəliyi spiroxetlər tərəfindən törədilən və MSS-nin zədələnməsi ilə gedən xəstəlikdir. Törədicinin daxil olduğu yerdə “xroniki miqrasiya edən eritema“ adlı geniş zədələnmə sahəsi, onun ardınca meninqoensefalit inkişaf edir. Laym xəstəliyinin nevroloji formasının əlavə təzahürü kəllə-beyin sinirlərinin iflici (xüsusilə CVII siniri) və radikulitdir. Spesifik müalicə antibiotiklərlə aparılır və yanaşı simptomatik terapiya təyin olunur. Leptospiroz meningiti Leptospiroz qızdırma, baş ağrısı, mialgiya və konyunktivanın hiperemiyası ilə müşayiət edilən meningitin səbəbi ola bilər. Bu zaman sarılığın olması diaqnostik meyar hesab edilir, lakin əksər xəstələrdə o müşahidə olunmaya da bilər. Diaqnostika üçün xəstənin gəmiricilərlə, kənd təsərrüfatı heyvanları ilə təmasda olması haqqında məlumatlar əhəmiyyətlidir. Xəstəliyin tipik təzahürü 2 mərhələdə keçir: Birinci mərhələdə qızdırma, titrətmə, mialgiya və baş ağrıları 3-6 gün ərzində qeyd olunur. Bu dövrdə mikroorqanizmlər qanda və OBM-də aşkar olunur. 1-3 gün davam edən asimptomatik müddətdən sonra ikinci, immun mərhələ başlayır ki, bu zaman əvvəlki simptomların fonunda bəzən böyrək və qaraciyərin disfunksiyası baş verir. Leptospiroz meningiti zamanı adətən proteinuriya olur. Bu xəstəliyin antibiotiklərlə müalicəsinin səmərəsi mübahisəlidir, lakin bəzi tədqiqatlarda qeyd olunur ki, G qrup penisillin, yaxud tetrasiklinin erkən dövrlərdə istifadə edilməsi qaraciyər və böyrək çatışmazlığı kimi ağırlaşmaların baş verməsinin qarşısını ala bilər.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. Yüklə 290,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|