Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Lənkəran Dövlət Universiteti

6 
 
 
 
9. Fənn üzrə tələblər, tapşırıqlar: 
       -  Müasir Azərbaycan dilinin fonetik sistemi haqqında tam nəzəri bilgilərə yiyələnməli;        -  
Müasir Azərbaycan dilinin fonetik sistemi haqqında praktik vərdişlərə yiyələnməli;      - dilimizin 
orfoqrafik və orfoepik qaydalarını mənimsəməli, onları tətbiq etməyi bacarmalıdır.      - dilimizin 
orfoqrafik və orfoepik qaydalarını  tətbiq etməyi bacarmalıdır. 
10. Tələbələrin fənn haqqında fikrinin öyrənilməsi: 
                                              11.İmtahan sualları    
1.Ana dili fənni. Onun obyekti, məqsəd və vəzifələri. 
2. Müasir Azərbaycan dili fənninin əsas şöbələri. 
3.Ədəbi dil.Ədəbi dil normalarının müəyyənləşdirilməsi meyarları. 
4.Fonetika. Onun  mövzusu, forma və növləri. 
5. Fonetikanın  növləri. 
6. Fonetik transkripsiya 
7. Səs. Onun əmələ gəlməsi və akustik  əlamətləri 
8. Forma və xarakterinə görə səsin növləri. 
 9. Səsin fizioloji mənbələri və əlamətləri. 
10. Danışıq üzvləri. 
11. Fəal və qeyri-fəal danışıq üzvləri. 
12. Qulaq. Onun hissələri. 
 13. Fonem.Onun əsas əlamətləri. 
14. Səsin  təsnifi meyarları. 
15. Sonor və küylü səslər 
16. Fonemin müəyyənləşdirilməsi üsulları. 
17. Sait səslər. Onun təsnifi 
18. Dilin üfuqi və şaquli vəziyyətinə görə  sait növləri. 
19. Dodaqların  vəziyyətinə görə  sait növləri. 
20. Məxrəc sabitliyinə görə  sait növləri 
21. Kəmiyyətə və gərginliyə görə  sait növləri 
22. Samit  səslər. Onun təsnifi. 
23. Küyün kəmiyyətinə görə samit növləri. 
24. Küyün yaranma yerinə və üsuluna görə samit növləri. 
müəyyənləşdirmək  və onların statistik hesabını vermək  
23. 
Bədii  ədəbiyyatdan  1  səhifə  həcmində  mətndə  işlənmiş    örtülü  -  qapalı    hecaları 
müəyyənləşdirmək  və onların statistik hesabını vermək  
24. 
Bədii  ədəbiyyatdan  1  səhifə  həcmində  mətndə  işlənmiş      örtülü  -  açıq  hecaları 
müəyyənləşdirmək  və onların statistik hesabını vermək  
25. 
Bədii ədəbiyyatdan 1 səhifə həcmində mətndə işlənmiş ahəng qanununa tabe olmayan 
sözləri  müəyyənləşdirmək və onların statistik hesabını vermək  
26. 
Bədii  ədəbiyyatdan  1  səhifə  həcmində  mətndə  işlənmiş    ahəng  qanunua  tabe  olan 
sözləri  müəyyənləşdirmək  və onların statistik hesabını vermək  
27. 
Bədii ədəbiyyatdan 1 səhifə həcmində mətni fonetik transkripsiyadan istifadə etməklə 
orfoepik qaydalara uyğun yazmaq 
28. 
Bədii  ədəbiyyatdan  1  səhifə  həcmində  mətndə  işlənmiş    qovuşuq  samitləri 
müəyyənləşdirmək və onların statistik hesabını vermək  
29. 
Bədii  ədəbiyyatdan  1  səhifə  həcmində  mətndə  işlənmiş  burun  samitlərini 
müəyyənləşdirmək və onların statistik hesabını vermək  
30. 
Bədii  ədəbiyyatdan  1  səhifə  həcmində  mətndə  işlənmiş    dil  samitləri  
müəyyənləşdirmək  və onların statistik hesabını vermək  

---

7 
 
25. Nitqin fonetik parçaları. 
26. Heca. Onun növ və tipləri. 
27. Nitq axınında hecaların fonetik tərkibindəki proseslər. 
28. Dilin ictimai vəzifəsi. Dil və təfəkkür. 
29. Ədəbi dilin üslubları. Elmi və bədii üslub. 
30. Publisistik və məişət üslubları 
31. Epistolyar və rəsmi-işgüzar üslub 
32. Fonetik hadisə və qanunlar. 
33. Assimilyasiya. 
34.  Dissimilyasiya. 
35 .Proteza (səsartımı). 
36. Eliziya 
37.  Metateza 
38. Ahəng qanunu və onun növləri. 
39. Saitlər ahəngi. 
40. Sait və samit mövqeyinə görə heca növləri. 
41. Nitq parçalarının mənalı səslənmə əlamətləri 
42. Vurğu. Onun növləri 
43. Vurğu qəbul etməyən şəkilçilər 
44. Omonim şəkilçilərdə vurğu. 
 45. Heca vurğusu 
46. Məntiqi və həyəcanlı vurğu 
47. İntonasiya 
48. İntonasiyanın  növləri 
49. İntonasiyanın  ünsürləri 
50. Durğu. 
51. Durğunun növləri 
52. Tələffüz. Onun üslubları 
53. Ədəbi tələffüzün üslubları 
54. Tələffüz şəraiti 
55. Lüğəvi  şəraitdə tələffüz 
56. Saitlərin tələffüzü 
57. Samitlərin tələffüzü 
58. Qrafik şəraitdə tələffüz 
59. Morfoloji şəraitdə tələffüz 
60. Sintaktik şəraitdə tələffüz 
61. Ədəbi tələffüzün pozulma mənbələri 
62. Yazı.Onun ictimai mahiyyəti 
63. Yazı növləri. 
64. Əşyəvi və piktoqrafik yazı 
65. İdeoqrafik və fonoqrafik yazı. 
66. Orfoqrafiya.Onun prinsipləri 
67. Orfoqrafiya qaydaları 
68. Defislə yazılan sözlər 
69. Böyük və kiçik hərflərin orfoqrafik mahiyyəti və işlənmə məqamları 
70. Mürəkkəb sözlərin yazılışı 
71. Bitişik yazılan mürəkkəb sözlər 
72. Ayrı yazılan mürəkkəb sözlər 
73. Sözün sətirdən-sətrə keçirilməsi qaydaları 
74. Heca vahidliyi prinsipi 

---

8 
 
75. Söz kökü vahidliyi prinsipi 
76. Qrafik vahidlik prinsipi 
77. Müasir Azərbaycan əlifbası 
78. Müasir Azərbaycan dilinin qrafikası 
 
 
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi 
Lənkəran Dövlət Universiteti 
«Təsdiq edirəm:» 
Tədrisin təşkili və təlim texnologiyaları 
  üzrə prorektor:_______________dos.İ.Əsgərov 
“      ”                         2017-ci il 
 
Fənn sillabusu 
İxtisas: 060115- İbtidai sinfin tətrisi metodikası və metodologiası 
Fakültə:  Magistratura və doktorantura   
Kafedra: İbtidai təhsil və məktəbəqədər təlim 
I.Fənn haqqında məlumat: 
Fənnin adı: S/f. İbtidai sinifdə ana dili tədrisinin metodikası 
Fənn üzrə proqram LDU Elmi-metodik şurasının 18.XI.2015-ci il tarixli iclasının qərarı 
ilə (protokol №12 ) təsdiq edilmişdir. 
Kodu: MİF-B04.7 
Tədris ili:  II (2017-2018.) Semestr:  I 
Tədris yükü: cəmi:120 saat. Auditoriya saatı - 30 ( 15 saat müh., 15 saat sem.) 
Tədris forması: Əyani 
Tədris dili: Azərbaycan dili 
AKTS üzrə kredit: 3 kredit 
Auditoriya №:311 
Saat:  V gün I saat mühazirə, V gün  III saat seminar. 
II.Müəllim haqqında məlumat: Adı, soyadı, elmi dərəcəsi və elmi adı: Əliyev 
Ayəddin, fil.e.n., dosent  
Məsləhət günləri və saatı: III gün saat  9
00
-13
00
. 
E-mail ünvanı:Ayeddin @ mail.ru 
Kafedranın ünvanı: Lənkəran ş., H.Abdullayev küçəsi, 22, 2 saylı tədris korpusu 
III.Tövsiyə olunan dərslik, dərs vəsaiti və metodik vəsaitlər: 
 1.  A.  Abdullayev.Orta  məktəbdə  Azərbaycan  dili  tədrisinin  metodikası  (ali  məktəb 
tələbələri üçün dərslik), Bakı, “Maarif” nəşriyyatı, 1978 
 2. Orta məktəbdə Azərbaycan dilinin tədrisi metodikası, Bakı, I-II hissələr  
 3. Balıyev H. Orta məktəbdə Azərbaycan dilinin tədrisi metodikası, Bakı, 2012. 
 4. Kurrikulim, jurnalı, I-IV saylar 
 5.Z.Veysova. Fəal / interaktiv təlim. 
 6. Y.Kərimov.İbtidai siniflərdə ana dilinin tədrisi metodikası 
 7.  Şəlalə Nəbiyeva. Ana dili tədrisi metodikasının aktual problemləri (Metodik vəsait) 
              8.AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ ÜMUMTƏHSİL MƏKTƏBLƏRİ ÜÇÜN     
         AZƏRBAYCAN   DİLİ ÜZRƏ  TƏHSİL PROQRAMI (KURİKULUMU) (I - XI siniflər) 
    IV.  Fənnin  təsviri  və  məqsədi:  Məlum  olduğu  kimi,  1999-cu  ildən 
Azərbaycanda  təhsil  islahatları    başlanmışdır.  Təbii  ki,  burada  əsas  məqsəd 
təhsililimizi  dünya  standartlarına  bərabərləşdirməkdir.  Bu  gün  Azərbaycan 

---