Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏt pedaqoji universiteti

41 
 
II FƏSİL 
KİMYA TƏLİMİNİN PLANLAŞDIRILMASI 
 
2.1.Müasir planlaşdırma növləri və fəal dərsin planlaşdırılması 
 
Kimya  müəlliminin  fəaliyyətinin  əsas  istiqamətlərindən  biri  də  onun 
planlaşdırma  bacarığına  malik  olmasıdır.  Kimya  fənni  kurikulumu  əsasında    təlimin 
planlaşdırılmasının iki növündən: perspektiv (illik) və cari (gündəlik) planlaşdırmadan 
istifadə edilir (bax səhifə 254). 
Perspektiv planlaşdırma aparmaq üşün müəllim bacarmalıdır: 

 
Tədris vahidi və mövzuların ardıcıllığını düzgün müəyyənləşdirmək. 

 
Tədris vahidlərinin ardıcıllıq prinsiplərini müəyyənləşdirmək. 
Tədris vahidlərinin ardıcıllığı dedikdə aşağıdakılar nəzərdə tutulur: 
-
 
məzmunun ardıcıllığı (asandan çətinə doğru); 
-
 
xronoloji ardıcıllıq (zaman və ya tarixi-coğrafi ardıcıllıq); 
-
 
məntiqi  ardıcıllıq  (əvvəlcə  o  ardıcıllıqlar  öyrədilir  ki,  onlar  növbəti 
ardıcıllığın açılmasında mühüm əhəmiyyət daşıyır); 
-
 
tematik ardıcıllıq (səbəb-nəticə əlaqələri) 

 
Hər  tədris  vahidi  üçün  tədris  planına  əsasən  vaxt  bölgüsü  aparmaq  (tədris 
vahidləri  üçün  vaxt  bölgüsünü  müəyyənləşdirərkən  fənn  üzrə  illik  dərs  saatlarının 
ümumi  sayı  nəzərə  alınır.  Hər  tədris  vahidinə  onun  əhəmiyyətliliyi  və  mürəkkəbliyi 
baxımından vaxt ayrılır). 

 
Hər bir halda şagird maraqlarını nəzərə almaq. 
İllik planlaşdırmanı apararkən müəllim aşağıdakı sənədlərə istinad etməlidir: 

 
Məzmun standartları. 

 
Qiymətləndirmə standartları. 

 
Tədris planı. 

 
Dərslik (istifadə olunacaq mətnlər və digər materiallar). 

---

42 
 

 
Müəllim üçün vəsait. 
Təqvim  planı  tərtib  edilərkən  dərs  ilinin  həftələri,  tədris  ilində  baş  verəcək 
mühüm  hadisələr  (tarixi  günlər),  tədris  vahidlərinin  və  onlara  daxil  olan  mövzuların 
adı  müəyyən  edilir.  Hər  tədris  vahidi  və  mövzu  vasitəsilə  reallaşdırılacaq  məzmun 
standartları  (alt  standartlar)  seçilir,  istifadə  olunacaq  mənbələr  (resuslar)  müəyyən 
edilir,  hər  mövzu  üçün  ayrılan  vaxt  qeyd  edilir.  Aşağıda  nümunə  üçün  VII  və  VIII 
siniflər üzrə bir tədris vahidinin perspektiv planlaşdırma cədvəlləri verilmişdir. 
 
Nümunəvi perspektiv planlaşdırma sxemi 
VII sinif 
Cədvəl 6. 
Tədris 
vahidi 
Məzmun 
Standartlar 
İnteqrasiya  Resurslar  Saat 
İlk 
kimyəvi 
anlayışlar 
1. Maddələr: saf və 
qarışıq maddələr. 
Qarışıqların ayrılması 
üsulları 
2. Molekullar və 
atomlar. Atomun 
tərkibi. Atom-
molekul təlimi. 
3. Kimyəvi element 
anlayışı, onların 
işarələri. 
Elementlərin nisbi 
atom kütləsi. 
4. Maddələrin 
təsnifatı. Bəsit və 
mürəkkəb maddələr. 
Kimyəvi formullar. 
Nisbi molekul kütləsi. 
5. Elementlərin 
valentliyi. Formullara 
görə valentliyin, 
valentliyə görə 
formulun təyini. 
6. Maddə tərkibinin 
1.1.1. Maddələri 
(bəsit və 
mürəkkəb, saf 
və qarışıq) 
tərkibinə və 
fiziki 
xassələrinə görə 
fərqləndirir. 
 
1.2.1.Atomun 
tərkibini, 
növünü, atom-
molekul təlimini 
izah edir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
F. – 2.1.3. 
 
B. – 1.1.2. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Fe,  Cu,  Al 
tozu; 
şəkər, 
sulfat 
turşusu, 
mil 
və 
kürəciklər. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Atomun 
quruluş 
sxemi. 
 
 
1. 
 
 
 
 
 
1. 
 
 
 
 
1. 
 
 
 
 
1. 
 
 
 
 
 
1. 
 

---

43 
 
sabitliyi qanunu. 
Kimyəvi formula 
görə hesablamalar.  
7. Maddə miqdarı. 
Mol. Avoqadro ədədi 
və sabiti. Molyar 
kütlə. 
8. Maddə miqdarı və 
molyar kütləyə aid 
hesablamalar. 
9. Avoqadro qanunu. 
Qazların molyar 
həcmi. 
10. Molyar həcm və 
qazların həcm 
nisbətlərinə aid 
hesablamalar. 
 
 
1.3.1. 
Maddələrin 
formuluna 
əsasən sadə 
hesablamalar 
aparır. 
 
 
 
 
 
2.2.2. Sadə 
reaksiyaların 
tənliklərinə 
əsasən 
hesablamalar 
aparır. 
 
3.2.1. Sadə 
molekulların 
modellərini 
hazırlayır 
Riy. VI s. 
1.2.1.;  1.2.2;  
1.2.5. 
 
 
 
 
 
 
 
Riy. VII s.  
1.2.5; 2.1.2. 
 
 
 
 
 
 
1. 
 
 
 
 
 
1. 
 
 
 
 
1. 
 
 
 
 
VIII sinif 
 
 
 
 
 
Qeyri-üzvi 
maddələrin 
mühüm 
sinifləri 
1.Oksidlər – təsnifatı, 
adlandırılması, 
mühüm kimyəvi 
xassələri. 
2.Əsaslar – təsnifatı 
adlandırılması, 
turşuğuluğu, kimyəvi 
xassələri. 
3.Turşular – təsnifatı, 
adlandırılması, 
əsaslılığı, kimyəvi 
xassələri.  
4. Duzlar – təsnifatı, 
adlandırılması, 
kimyəvi xassələri  
5. Qeyri-üzvi 
birləşmələrin mühüm 
sinifləri arasında 
1.1.1. Maddələri 
(oksid, əsas, 
turşu, duz) 
tərkibinə görə 
təsnif edir. 
 
2.1.1. Kimyəvi 
reaksiyaları təsnif 
edir, 
qanunauyğunluq-
larını izah edir. 
 
2.2.1. Mühüm 
qeyri-üzvi 
birləşmələrə aid 
reaksiya 
tənliklərini tərtib 
edir. 
 
 
 
 
 
B. – 2.1.2. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
CuO, 
HgO, 
Fe
2
O
3
, 
P
2
O
5
  CO
2
, 
HCl, 
HNO
3
, 
NaOH, 
Ca(OH)
2
, 
sınaq 
şüşələri, 
distillə 
suyu,  qaz-
aparan 
şüşə  boru-
lar və s. 
 
2. 
 
 
 
1. 
 
 
 
 
1. 
 
 
 
2. 
 
 
 

---