Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏt pedaqoji universiteti
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KOMPYUTER TƏLİM TEXNOLOGİYALARI
- Tədqiqat sualı
- İSTİLİK MİQDARI
- 4.Məlumat mübadiləsi – 5 dəq
- 5.Məlumatın müzakirəsi və təşkili - 5 dəq
- 6.Müqayisə,ümumiləşdirmə və nəticə - 5 dəq
KOMPYUTER TƏLİM TEXNOLOGİYALARI 84 Ş: Bu fiziki kəmiyyətləri xarakterizə edir. M: İstilik miqdarı nəyə deyilir? Ş: İstilikvermə prosesində cismin aldığı və verdiyi enerji miqdarına istilik miqdarı deyilir. M: İstilik miqdarı hansı hərflə işarə olunur? Ş: İstilik miqdarı Q hərfi ilə işarə olunur. M: Başlanğıc temperaturları eyni olan bərabər kütləli müxtəlif kütləli eyni temperatura qədər qızdırmaq üçün onlara veriləcək istilik miqdarı haqqında nə deyə bilərsiniz? Ş: Təcrübə göstərir ki,onlara müxtəlif istilik miqdarı vermək lazımdır. M: Tələb olunan istilik miqdarı cismi təşkil edən maddədən necə asılıdır? Ş: Hər hansı cismin temperaturunu müəyyən qədər dəyişmək üçün tələb olunan istilik miqdarı həmin cismi təşkil edən maddədən asılıdır. M: Beləliklə,cismi qızdırmaq üçün tələb olunan istilik miqdarı (və ya ayrılan istilik miqdarı) hansı kəmiyyətlərdən asılıdır? Ş: Bu cismin kütləsindən,temperaturundan və cismi təşkil edən maddənin növündən asılıdır.Yəni: Q = cm(t 2 -t 1 ) M: Fincandakı ilıq çayı qızdırmaq üçün adətən bir qədər qaynar su əlavə edirik.Bu zaman ilıq çay ilə su temperaturları tarazlaşana qədər onlar arasında istilik mübadiləsi gedəcək.Mayelərin daxili enerjisi dəyişəcək.Hansı mayenin daxili enerjisi artır və hansının daxili enerjisi azalır. Ş: Qaynar suyun daxili enerjisi azalır,ilıq çayın daxili enerjisi artır. M: Bunun səbəbi nədir? Ş: Temperaturun tarazlaşması üçün enerjisi çox olandan az olana ötürülməsi baş verir.Qaynar suyun daxili enerjisi azalaraq ilıq çaya ötürülür. İndi gəlin kiçik sualların yerində cavablarını yazaq. (səkil 2.) Çaynikdəki suyun daxili enerjisi artır. Çaynikdəki su qızdırıldıq- da nə baş vermiş olur? İstilik ver-mə baş verir . Çaynikdəki su istilik almış olur. Çaynikdəki suyu çaydana tökdükdə nə baş verir? İstilik miqdarı cismin kütləsindən asılıdır. Çaynikdəki suyu qızdırarkən nə baş verir? KOMPYUTER TƏLİM TEXNOLOGİYALARI 85 Şəkil 2 M: Bütöv bunlar birlikdə nəyi ifadə edir? Ş: Bütün bunlar birlikdə istilik miqdarını ifadə edirlər. M: Demək,bu günkü dərsimiz “İstilik miqdarı” olur. Bunları nəzərə alsaq,alarıq. (şəkil 3.) Şəkil 3. Tədqiqat sualı: İstilik miqdarı hansı kəmiyyətlərlə xarakterizə olunur? 3.Tədqiqatın aparılması - 10 dəq Şagirdlər 4 qrupa bölünür: “Atom”,“Molekul”,“Maye”və “Qaz” qrupları.Hər bir qrupa mövzu ilə bağlı cihaz və avadanlıq,iş vərəqləri paylayır.Onlara təcrübələri aparıb,müşahidələrini işçi vərəqlərinə qeyd etmələri tapşırılır. 1.”Atom” qrupu 1. İstilik mübadiləsi zamanı fincandakı çay və suyun daxili enerjisi necə dəyişər? 2. Hansı mayenin daxili enerjisi azalır,hansının daxili enerjisi artır?Nə üçün? 2.”Molekul” qrupu 1. Mayenin daxili enerjisinin nə qədər artdığını təyin edin. 2. Mayenin daxili enerjisinin nə qədər azaldığını təyin edin. Çaynikdəki suyun daxili enerjisi artır . İSTİLİK MİQDARI Çaynikdəki su qızdırıldıq- da nə baş vermiş olur? İstilik ver-mə baş verir . Çaynikdəki su istilik almış olur . Suyu qızdırdırmaq üçün lazım olan istilik cismin kütləsindən necə asılıdır? Çaynikdəki suyu çaydana tökdükdə nə baş verir? Çaynikdəki suyu qızdırarkən nə baş verir? İstilik miqdarı cismin kütləısindən asılıdır. Suyu qızdırmaq üçün lazım olan istilik cismin kütləsindən necə asılıdır? KOMPYUTER TƏLİM TEXNOLOGİYALARI 86 3.”Maye” qrupu 1. İstilik miqdarı kütlədən necə asılıdır? 2. Kimyəvi stəkanlardan birisində su o birindən 2 dəfə çoxdur.Hər iki stəkana eyni vaxtda eyni istilik miqdarı veriləndə nə müşahidə olunar?Nə üçün? 4.”Qaz” qrupu 1. İstilik miqdarı mayenin növündən necə asılıdır? 2. Stəkanlardan birinə 100 q su,digərinə 100 q bitki yağı tökün və stəkanlara termometrləri daxil edin.Qızdırıcını şəbəkəyə qoşub,stəkanlardakı mayeləri qızıdırın.5 dəqiqədən sonra termometrlərin göstərişləri necə olar?Nə üçün? 4.Məlumat mübadiləsi – 5 dəq Kiçik qruplar öz aralarında aparılmış tədqiqat nəticələrini məlumat mübadiləsi edir və gəldikləri nəticələri işçi vərəqlərində qeyd edirlər.Həmin vərəqlər lövhədən asılır. 5.Məlumatın müzakirəsi və təşkili - 5 dəq Məlumatın müzakirəsi üçün şagirdlərin fiziki düşüncələrini inkişaf etdirmək məqsədilə aşağıdakı suallar verilir: M: Bu gün nəyi öyrəndik? Ş: Bu gün “İstilik Miqdarı” mövzusunu öyrəndik. M:İstilik miqdarı nəyə deyilir? Ş:İstilik miqdarı- istilik vermə zamanı alınan və ya verilən enerjidir. M:İstilik miqdarı hansı hərflə işarə olunur? Ş: İstilik miqdarı Q hərfi ilə işarə olunur. M: İstilik miqdarı vahidi nədir? Ş: İstilik miqdarı vahidi BS-də Couldur.[Q]=1C M: İstilik miqdarının digər vahidi nədir? Ş: İstilik miqdarının digər vahidi kaloridir. M: Kalori nəyə deyilir? Ş: 1q suyu 1 dərəcə qızdırmaq üçün tələb olunan istilik miqdarına kalori deyilir. M: Stəkanların birində o birisindən 2 dəfə çox su olduqda,eyni vaxtda stəkanlardakı sular eyni miqdarda istilik verildikdə həmin sulara salınmış termometrlərin göstərişlərində nə müşahidə edilir? Ş: Termometrlərin göstərişlərində fərq əmələ gəlir. M: Buradan hansı nəticəyə gəlmək olar? Ş: Cismi müəyyən temperatura qədər qızdırmaq üçün tələb olunan istilik miqdarı bu cismin kütləsindən asılıdır.Kütləsi böyük olan cismə daha şox istilik miqdarı vermək lazımdır. M: Cismin temperaturunu müəyyən qədər dəyişdirmək üçün tələb olunan istilik miqdarı nədən asılıdır? Ş: Cismi qızdırmaq üçün tələb olunan istilik miqdarı həmin cismi təşkil edən maddədən asılıdır. M: Deməli,cismi qızdırmaq üçün tələb olunan istilik miqdarı bu cismin kütləsindən,onun temperaturunun dəyişməsindən,cismi təşkil edən maddədən asılıdır. M: Bunu riyazi olaraq necə ifadə etmək olar? Ş: Q=cm(t 2 -t 1 ) 6.Müqayisə,ümumiləşdirmə və nəticə - 5 dəq Beləliklə,biz “İstilik miqdarı” mövzusunu öyrəndik.Öyrəndik ki,istilikvermə prosesində cismin aldığı və ya verdiyi enerjiyə istilik miqdarı deyilir.Cismi qızdırmaq və soyuması zamanı aldığı və verdiyi istilik miqdarlarının hesablanması bacarıqları formalaşmış oldu.Həm də cismi qızdırmaq Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|