Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏt pedaqoji universiteti

METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ 
 
Təhsildə İKT 
52 

 
Sirkə turşusu qıcqırdıcı bakteriyaların kənd təsərrüfatında hansı 
əhəmiyyəti vardır? 

 
Kənd təsərrüfatında silosun hazırlanmasında bakteriyaların hansı 
fəaliyyətindən istifadə olunur. 
İş vərəqi 3. 

 
Bakteriyaların tibbi əhəmiyyətini qeyd edin. 

 
İnsanda xəstəlik törədən bakteriyaları sadalayın. 

 
Heyvanlarda bakteriyalar xəstəlik törədirmi? 
İş vərəqi 4. 

 
Bakteriyaların təbiətdə maddələr dövranında rolunu qeyd edin. 

 
Bakteriyaların bitkilərdə əmələ  gətirdiyi bakterioz xəstəliyinin 
zərərli nəticələrini göstərin. 

 
İnsan üçün təhlükəli olan hansı patogen bakteriyaları 
tanıyırsınız? 
3. İnformasiya mübadiləsi: Hər qrupdan öz işinin nəticələrini bütün 
iştirakçılara tanış etmək xahiş olunur. Tədqiqat işləri təqdim və nümayiş edilir. 
4. Məlumatın müzakirəsi və təşkili.Müəllim müzakirə sualları ilə 
şagirdlərə  müraciət edir: 

 
Bakteriyaların təbiətdə rolu haqqında daha nə demək olar?  

 
Bakteriyalara digər canlılar təsir edirmi?  
5. Nəticə və ümumiləşdirmə: Mövzu aşağıdakı kimi ümumiləşdirilir: 
-
 
Bakteriyalar təbiətdə maddələr dövranında iştirak  edir. 
-
 
O, torpağın münbitləşməsində əsas  iştirakçıdır. 
-
 
Bakteriyalardan qida məhsullarının istehsalında istifadə olunur. 
-
 
Tibbidə bir çox dərmanların hazırlanmasında onlardan istifadə olunur. 
-
 
Bəzi bakteriyalar qida məhsullarının xarab olmasına səbəb olur. 
-
 
Onlar insan, heyvan və bitkilərdə müxtəlif xəstəliklər törədirlər. 
Patogen bakteriyalarından qorunmaq üçün mübarizə tədbirləri 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
Şəxsigigiyenaqaydalarınanəzarət 
edilməsi; 

 
Peyvəndvəzərdablar;  

 
Ultrabənövşəyişüavəionlaşdırıcıra
diasiya; 

 
Antibiotiklərvədigərdərmanpreparatları; 

 
Oksidləşdirici
 
maddələr (yod, xlor, 
hidrogenperoksid); 

 
Termiki işləmə
 (
pasterizə, qaynatma, 
sterilizə); 

---

METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ 
 
Təhsildə İKT 
53 
6. Yaradıcı tətbiqetmə. Bakteriyaların, təbiətdə gördüyü işləri müşahidə 
etmək üçün şagirdlərə kiçik tədqiqat aparma təklif edilir. Bunun üçün aşağıdakı 
ləvazimatlardan istifadə edilir: mikroskop, labaratoriya avadanlığı, süd və qatıq 
məhsulları.  Əvvəlcə  qatıqda  olan  süd  turşusu  bakteriyalarının  quruluşunu 
mikroskop altında müşahidə edin. Sonra süd məhluluna bir qədər qatıq məhlulu 
əlavə edib, 37
o
C temperaturda saxlayın. Ertəsi gün süd turşusu bakteriyalarının 
iştirakı ilə südün qatığa çevrilməsini müşahidə edin. 
7. Qiymətləndirmə. Standart və məqsədlərdən meyarlar müəyyən edilir, 
səviyyələt üzrə bilik və bacarıqlar qiymətləndirilir. 
 
 
 
İstifadə olunan ədəbiyyat: 
1.
 
Məmmədova İ. Tədqiqatçılıq qabiliyyətinin inkişaf etdirilməsində idrak 
fəaliyyəti 
xüsusiyyətlərinin 
nəzərə 
alınması. 
Təhsilin 
modernləşdirilməsinin elmi-nəzəri problemləri. Bakı, Mütərcim, 2015. 
2.
 
Məmmədli  L.A.  İdrak  fəallığının  inkişaf  etdirilməsi  probleminin 
mövcud  ədəbiyyatda  əks  etdirilmə  vəziyyəti  //ARTPİ-nin  “Elmi 
əsərləri”, 2010, № 2, s.62-64. 
3.
 
Məmmədli  L.A.  “Tələbələrin  idrak  fəallığının  inkişaf  etdirilməsi 
yolları” 
mövzusunda 
pedaqogika 
üzrə 
fəlsəfə 
doktorluğu 
dissertasiyasının avtoreferatı. Bakı, 2014, 26 s. 
 
 
           Qruplar 
Meyarlar 
I 
II 
III 
IV 
Bakteriyaların təbiətdəki rolunu izah edir 
 
 
 
 
Bakteriyaların canlıların həyatındakı 
rolunu açıqlayır 
 
 
 
 
Bakteriyaların tibbdəki rolunu izah edir 
 
 
 
 
Fikirlərini aydın ifadə edir 
 
 
 
 
Əməkdaşlıq etməyi bacarır 
 
 
 
 
Vaxtdan səmərəli istifadə edir 
 
 
 
 

---

METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ 
 
Təhsildə İKT 
54 
 
Biologiyanın həyat bilgisi ilə əlaqəli tədrisində tibbi-gigiyenik 
anlayışların öyrədilməsində elektron təlim vasitələrinin rolu  
 
 
 
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti 
Manafova Sevinc Kazım qızı 
ADPU-nun Biologiyanın tədrisi metodikası kafedrasının doktorantı, baş laborantı 
Ərəbova Gültəkin Qara qızı 
ADPU-nun Biologiyanın tədrisi metodikası kafedrasının magistrantı, əyani, I kurs 
 
 
Xülasə 
Məqalədə  biologiyanın  tədrisində  tibbi-gigiyenik  anlayşların  öyrədilməsində 
elektron təlim vasitələrinin rolu  aydınlaşdırılmışdır. 
 
Аннотация 
В  данной  работе  исследованы  особенности  методики  применения 
электронных средств обучения, в преподавании биологии  . для изучения медико-
гигиенических понятий 
 
Аbstract 
 
T
he article is devoted to the  teaching  method  means of the 
electronic  trainig  
technology  on the biology teaching. For
 the  teaching  medical scieans.
 
 
Açar sözlər: biologiyanın tədrisi, elektron təlim vasitələri 
Ключевые слова: электронныe средств обучения,  преподавании биологии.  
Key words: elektron technology training means, biology training 
 
 
Respublikamızda  müstəqillik  illərində  təhsildə  ciddi  dəyişikliklər 
edilmişdir. Fənlərin kurikulum əsasında tədrisinə  başlanılmışdır.  Kurikulumun 
başlıca məqsədlərindən biri dünyanı və özünü dərk edə bilən, aydın təfəkkürə, 
geniş  dünyagörüşə  malik  şəxsiyyətin  formalaşdırılmasıdır.  Onun  tələbləri 
əsasında  şagirdlərə  dünya  haqqında  doğru,  dürüst  məlumatlar  verilməlidir. 
Çünki dünya tam və bütöv olub, burada maddi və mənəvi nə varsa, bir-biri ilə 
qarşılıqlı əlaqədədir. Belə olduqda canlılar aləmindən bəhs edən biologiya fənni 

---