uşaqlıq dövrünün mifik təfəkkürünün məhsuludur. Das
tanda bəşəriyyətin hələ odu tanımadığı dövrün təsviri (s.,
55), məişətlərinin ibtidailiyi, heç bir dinin, hətta ibtidai
icma quruluşunda mövcud olan «şamaniz»min izinin belə
duyulmaması bu baxımdan maraqlı faktdır.
3. «Ural batır» dastanında insanlar animist dünyagö
rüşünə malikdirlər. Onlar təbiət hadisələrinin mahiyyətini
dərk etmək iqtidarında olmayıb, mifik qüvvələr təzadını
gərdişin qanunauyğunluğu kimi başa düşürlər. Təbiət
hadisəsi olan «ölümü» canlı təsəvvür edərək onun «başını
kəsmək» qərarına gəlirlər.
4. Tədqiqata cəlb edilmiş mənbəələrdə əsatiri əcdad
kimi ancaq antropomorfik, kosmoqonik obrazlar çıxış
edirlərsə, «Ural batır» dastanında bunlarla yanaşı zoo-
morfik obrazlar da (Samrau, Humay, Ayxulu) əsatiri
əcdad funksiyasını yerinə yetirirlər.
5. «Ural batır» dastanı türk şeirinə xas heca vəznində
yaranmış abidədir.
Keçici və formal oxşarlıqlardan imtina etməklə tipoloji
strukturları elmi və nəzəri baxımdan işıqlandırmaq yolu
ilə aşkarlanan bu nəticələr dünya mifoloji sistemində türk
dastanlarının yerini müəyyənləşdirməyə imkan verir.
Ümümtürkoloji əhəmiyyət kəsb edən «Qədim türk qəh
rəmanlıq dastanlarının tipologiyası» mövzusunun bir
problem kimi qoyuluşu bu istiqamətdə ilkin addım ol
maqla, yeni-yeni tədqiqatlara yol açmağa şrait yaradır.
142
Ə D Ə B İYYA T
Azərbaycan dilində
1. Abdullayev B. Çəmənzəminli və folklor. Bakı, 1981.
2. Abdullayev B. Haqqın səsi. Bakı, 1989.
3. Avestadan bu günədək. Bakı, 1982.
4. Ağasıoğlu F. At kultu. «Ulduz» jurnalı. 1989, № 12.
5. Azərbaycan dastanları. I-V cildlər, Bakı, 1965-1967.
6. Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər. 1-
V cildlər, Bakı, 1961-1981
7. Azərbaycan ədəbiyyatı inciləri. Bakı, 1985.
8. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. I cild, Bakı, 1960.
9. Azərbaycan klassik ədəbiyyatı kitabxanası. I cild.
Bakı, 1982.
10. Azərbaycan nağılları. I, II, III cildlər, Bakı, 1947.
11. Azərbaycan xalq dastanları. I cild, Bakı, 1960.
12. Azərbaycan xalq əfsanələri. Bakı, 1985.
13. Azərbaycan tarixindən oçerklər. Bakı, 1956.
14. Azərbaycan folklorşünaslığı məsələləri. Bakı, 1983.
15. Araslı H. Müxtəsər Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. I
cild, Bakı, 1943.
16. Araslı H. Orxan Şaiq Kökyaya açıq məktub.
«Azərbaycan», 1977.
17. Araslı H., Dəmirçizadə Ə., Arif M., Təhmasib M.H.
Dədə Qorqud dastanları. «Kommunist», 1957, № 71.
18. Atalar sözü və məsələlər. Bakı, 1982.
19. Acalov A. Dəli Domrul boyunun kökləri və mifoloji
simvolikası - Azərbaycan filologiyası məsələləri. Bakı,
1981.
20. Bayat F. (Gözəlov). Oğuz epik ənənəsi və «Oğuz
Kağan» dastanı. Bakı, 1993.
21. Bilqamıs dastanı. Bakı, 1985.
22. Vəliyev V. Azərbaycan folkloru. Bakı, 1985.
23. Vəliyev K.N. Dastan poetikası. Bakı, 1984.
24. Vəliyev K. və Uğurlu F. Oğuznamələr. Bakı, 1993.
143
25. Qaravəllilər. Bakı, 1967.
26. Quran. Bakı, 1990.
27. Dəmirçizadə Ə. Kitabi-Dədə Qorqud dastanlarının
dili. Bakı, 1959.
28. Əliyev M. Heca vəznli Azərbaycan şeirinin ritm
vasitələri. Bakı. 1983.
29. Əlizadə M.İ. Kitabi-Dədə Qorqud poetikası, (namiz.
Dis.) Bakı, 1991.
30. Əfəndizadə R. El ədəbiyyatı və el sözləri. «Azərbay
can öyrəninə yolu» məcmuəsi. Bakı, 1928, № I.
31. Əfəndiyev P. Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı. Bakı,
1981.
32. Zeynalov F. Türkoologiyanın əsasları. Bakı, 1981.
33. İbrahimov M. Dəli Domrul. «Ədəbiyyat və incəsənət»
qəz., Bakı, 17 aprel, 1965.
34. İnan Əbdülqadir. Məqalələr və incələmələr. İstanbul,
1989.
35. Yusif Vəzir
...Azərbaycanda
Zərdüşt adətləri.
«Maarif və Mədəniyyət» jurnalı. Bakı, 1927, № 4; 5.
36. Kitabi-Dədə Qorqud. Bakı, 1939.
37. Kitabi-Dədə Qorqud. Bakı, 1962.
38. Kitabi-Dədə Qorqud. Bakı, 1985.
39. Köprülzadə M. Türk ədəbiyyatının milli mənşəyi. «Milli
tətəbbələr» məcmuəsi, № 2, Bakı, 1991.
40. Köçərli. F. Azərbaycan ədəbiyyatı. I cild, 1978.
41. Köyalp Z. Türkçülüyün əsasları. Bakı, 1991.
42. Mahabharata və ya Bharata övladlarının böyük vu
ruşları haqqında dastan. Bakı, 1988.
43. Mir Cəlal, Pənah Xəlilov. Ədəbiyyatşünaslığın əsas
ları. Bakı, 1988.
44. Mirəhmədov Ə. Əhməd bəy Ağayevin «Tanrı da
ğında» əsəri. «Ədəb» qəzeti, № 13, Bakı, 1992.
45. Müxtəsər Azərbaycan ədəbiyyatı. I cild, Bakı, 1943.
46. Nehru Cəvahirləl. Ümumdünya tarixinə bir nəzər.
Bakı, 1986.
144
47. Özdək Rəfik. Türkün qızıl kitabı. Bakı, 1992.
48. Paşayev S. Nizami və xalq əfsanələri. Bakı, 1983.
49. Seyidov M. Öləngin izi ilə. «Azərbaycan» jurnalı, №
12, Bakı, 1965.
50. Seyidov M. Ağqoyunlu və qaraqoyunlu etnonimlə
rinin araşdırılması. «Qobustan» jurnalı. № 3, Bakı,
1977.
51. Seyidov M. Göy , qara, ağ rənglərinin əski inamla
əlaqəsi. Azərb. SSR EA Xəbərləri, dil, ədəbiyyat və
incəsənət ser., № 2, 1978.
52. Seyidov M. Qorqut sözünün təhlili və obrazların kökü
haqqında qeydlər. «Azərbaycan» jurnalı, № 1, Bakı,
1979.
53. Seyidov M. Azərbaycan mifik təfəkkürünün qaynaq
ları. Bakı, 1983.
54. Seyidov M.
Azərbaycan xalqının soy kökünü
düşünərkən. Bakı, 1989.
55. Sultanlı Ə. Kitabi-Dədə Qorqud dastanı haqqında
qeydlər. Bakı, 1971.
56. Təhmasib M.H. Əfsanəvi quşlar. «Vətən uğrunda»
jurnal № 5, Bakı, 1945.
57. Təhmasib M.H. Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatında
div surəti. «Vətən uğrunda» jurnal, № 1, Bakı, 1946.
58. Təhmasib M.H. Azərbaycan xalq dastanları, (dok.
dis.) Bakı, 1964.
59. Təhmasib M.H. Dədə Qorqud boyları haqqında.
Bakı, 1966.
60. Təhmasib M.H. Dastanlarımızın bir növü haqqında.
Bakı, 1974.
61. Təhmasib M.H. Bir tarixi həqiqətin eposdakı izləri.
Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər. IV
cild, Bakı, 1981.
62. Fərzəliyev T. Əfsanə anlayışı və Azərbaycan əfsanələ
rinin təsnifınə dair. Azərb. SSR EA. Xəbərləri. Dil,
ədəb, və inc., ser. № I, 1978.
145