Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ

 

 

50 

 

III BÖLMƏ. TAM ORTA TƏHSĠL SƏVĠYYƏSĠNDƏ TARIX 

TƏHSĠLĠNĠN MÜASĠR SĠSTEMĠ 

Dil  hər  bir  millətin  milliliyinin  əsasıdır. 

Ona görə də hər bir gənc öz ana dilini – 

Azərbaycan  dilini,  müasir  Azərbaycanın 

dilini gərək ən incəliklərinə qədər bilsin 

və bu dildən istifadə etsin. 

Heydər Əliyev 

§  1.  Təhsil.  Təhsilin  məzmunu  və  sistemi,  təhsilalma  formaları.  Tam 

orta təhsili Ģəbəkəsi. 

Təhsil  –  sistemləşdirilmiş  bilik,  bacarıq  və  vərdişlərə,  təfəkkür  üsullarına 

yiyələnmənin məqsədyönlü prosesi və nəticəsi, böyüyən nəslin həyata, əməyə və 

ictimai fəaliyyətə hazırlanmasının mühüm şərtidir. 

Təhsilin  məzmunu  –  dedikdə,  təlim  prosesində  şagirdlər  tərəfindən 

mənimsənilməsi  zəruri  olan  elmi  biliklər,  praktik  bacarıqlar  və  vərdişlər, 

həmçinin dünyagörüş və mənəvi-etik ideyalar sistemi nəzərdə tutulur. 

Təhsil  sistemi  –  müxtəlif  pillələrdən  olan  təhsil  proqramlarının 

məcmusundan,  onları  həyata  keçirən  təhsil  müəssisələri  şəbəkəsindən,  təhsilə 

rəhbərlik    və  onu  idarə  edən  orqanlardan,  təlim  və  tərbiyə  işi  ilə  məşğul  olan 

digər müəssisə və təşkilatlardan ibarətdir. 

---

 

 

51 

 

Təhsil sisteminin quruluĢunu əks etdirən sxem: 

Təhsil sisteminin quruluşu 

M

əkt

əb

əq

əd

ər 

tə

rb

iy

ə 

v

ə 

tə

h

sil

 

Üm

um

i o

rta t

əh

sil

 

P

eş

ə 

ix

ti

sa

s t

əh

sili

 

Dip

lo

m

da

nso

nra

kı 

tə

h

sil

 

M

əkt

əbd

ənk

əna

r 

tə

lim

-t

ər

biy

ə 

mü

əs

sis

əl

əri

 

S

ərb

əst t

əh

sil

 

İx

ti

sa

sa

rtı

rm

a 

tə

h

sili

 

Ye

n

id

ən

ha

zırl

am

a 

tə

h

sili

 

Ibtida

i t

əhsil

 

Üm

um

i o

rta 

tə

h

sil

 

Tam

 o

rta t

əh

sil

 

Tex

ni

ki 

pe

şə

 

m

əkt

əbi

 

Orta

 ix

ti

sa

s 

tə

h

sili

 

Ali 

ix

ti

sa

s t

əh

sil

i 

S

tajke

çm

ə 

Or

dinatur

a

 

ba

ka

lava

ria

t 

Magistra

tura

 

Doktor

antura

 

---

 

 

52 

 

Təhsilin pillələrini əks etdirən cədvəl: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Məktəbəqədər təhsil 

2. Ümumi təhsil 

3. İbtidai təhsil 

4. Ümumi orta təhsil 

5. Tam orta təhsil 

6. İlk peşə-ixtisas təhsili 

7. Orta ixtisas təhsili 

8. Ali təhsil 

9. Bakalavirat 

10. Magistratura 

11. Doktorantura 

---

 

 

53 

 

tam orta təhsilin pillələri 

İbtidai təhsil  

(I-IV siniflər) 

Ümumi orta 

təhsil 

V-IX siniflər 

Tam orta təhsil 

(X-XI siniflər) 

İbti

da

i m

əkt

əb

 

az

 kompl

ektl

i 

m

əkt

əb

 

Fiziki cəhətdən 

qüsurlu uşaqlar 

üçün məktəblər 

Ka

r 

uş

aqlar

 üç

ün 

m

əkt

əb

 

Ka

r 

uş

aqlar

 üç

ün 

m

əkt

əb

 

Ya

rd

ım

a 

m

əkt

əb

 

Ümumt

əhs

il

 m

əkt

əbi

 

P

eş

ə 

m

əkt

əbi 

v

ə 

or

ta 

ix

ti

sa

s 

İnter

na

t m

əkt

əbi

 

Günüuz

adıl

mı

ş 

m

əkt

əb

 

Or

ta 

ümum

tə

hs

il

 m

əkt

əbi

 

B

ir

 

fə

nni

 

d

ər

ind

ən 

öy

rə

n

ən 

tə

mayüllü 

m

əkt

əb

 

Zəif eşidən uşaqlar 

üçün məktəb 

Əqli cəhətdən qüsurlu 

uşaqlar üçün məktəblər 

Gimnaz

iya

 

li

ts

ey

 

Xüs

us

i m

əkt

əbl

ər

 

int

er

na

t 

Cəmiyyətin sosial sifarişinə əsasən təhsilalma formaları da müxtəlifdir. Bu 

müxtəliflik  insanların  təhsilalmalarını  stimullaşdırmaqdan  ötrüdür.  Respublika-

mızda təhsilalmanın formalarını aşağıdakı cədvəldə ümumiləşdirmişik: 

Azərbaycan  Respublikasında  digər  təhsil  müəssisələrinin  özünəməxsus 

quruluşu olduğu kimi, ümumtəhsil məktəblərinin də özünəməxsus quruluşu var. 

Təhsil  qanununa  uyğun  olaraq  ümumtəhsil  məktəblərinin  şəbəkəsini  sxem 

şəklində aşağıdakı qaydada ümumiləşdirmişik. 

Tam orta təhsilin Ģəbəkəsi 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---