daxil olduqda.
Altıncı bölmə. Valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqları
tərbiyə formaları
XVIII fəsil. Valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqların aşkar olunması və
yerləşdirilməsi
Maddə 114. Valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqların hüquq və mənafelərinin müdafiəsi
114.1. Valideynlər öldükdə, valideynlik hüquqlarından məhrum olunduqda, valideynin hüquqları
məhdudlaşdırıldıqda, valideynlər fəaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab edildikdə, valideynlər
xəstələndikdə, uzun müddət uşaqlarla birlikdə olmadıqda, valideynlər uşaqların tərbiyəsindən və ya
onların hüquq və mənafelərinin müdafiəsindən yayındıqda, o cümlədən doğum evlərindən, tərbiyə,
müalicə və əhalinin sosial müdafiəsi müəssisələrində və digər analoji müəssisələrdən öz uşaqlarını
götürməkdən imtina etdikdə, eləcə də valideyn himayəsinin olmadığı digər hallarda uşaqların hüquq
və mənafelərinin müdafiəsi
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən həyata keçirilir.
114.2.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqları aşkar edir, belə
uşaqların ilkin uçotunu aparır, ümumi uçotun aparılması üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanına
məlumat verir və valideyn himayəsindən məhrum olmağın konkret hallarını nəzərə almaqla, həmin
uşaqların yerləşdirilməsi formalarını seçir, eləcə də onların saxlanması, tərbiyəsi və təhsili şəraitinə
nəzarəti həyata keçirir.
114.3.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanından
başqa, digər hüquqi və fiziki şəxslərin valideyn
himayəsindən məhrum olan uşaqların yerləşdirilməsi üzrə fəaliyyətinə yol verilmir. (
5
)
Maddə 115. Valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqların aşkar olunması və uçotu
115.1. Bu Məcəllənin 114.1-ci maddəsində göstərilən uşaqlar haqqında məlumatlara malik doğum
evləri məktəbəqədər, ümumtəhsil, müalicə və digər müəssisələrin vəzifəli şəxsləri və başqa
vətəndaşlar bu məlumatları
müvafiq icra hakimiyyəti orqanına
verməyə borcludurlar.
115.2.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
belə məlumatları aldıqdan sonra üç gün müddətində uşağın
həyat şəraitini müəyyən etməyə, valideynlərin və yaxın qohumlarının himayəsindən məhrum olma
faktı müəyyən edildikdə, uşaqların yerləşdirilməsi məsələsi həll olunana qədər onların hüquq və
mənafelərinin müdafiəsini təmin etməyə borcludur.
115.3. Valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqların yerləşdiyi tərbiyə, müalicə, əhalinin sosial
müdafiəsi və digər analoji müəssisələrin rəhbərləri həmin uşaqların tərbiyə olunmaq üçün ailəyə
verilməsinin mümkün olduğunu bildikdə, 7 gün müddətində
müvafiq icra hakimiyyəti orqanına
bu
barədə məlumat verməyə borcludurlar.
115.4.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
bu Məcəllənin 115.1 və 115.2-ci maddələrində göstərilmiş
məlumatları aldıqdan sonra bir ay ərzində uşağın yerləşdirilməsini təmin edir, bu, mümkün olmadıqda
isə həmin uşaq haqqında sənədləri bu Məcəllənin 115.5-ci maddəsinə uyğun olaraq mərkəzləşdirilmiş
uçota alınmaq üçün göndərir və bu barədə müvafiq icra hakimiyyəti orqanına məlumat verir.
115.5.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqlar haqqında
məlumatları mərkəzləşdirilmiş uçota alır, ümumi uçota alınmaq üçün müvafiq icra hakimiyyəti
orqanına təqdim edir, bundan sonra onların tərbiyə olunmaq üçün ailələrdə yerləşdirilməsinə yardım
edir.
115.6. Valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqların mərkəzləşdirilmiş uçotunun aparılması
qaydasını
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
müəyyən edir.
115.7. Bu Məcəllənin 115.2—115.5-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş vəzifələri yerinə
yetirməməyinə və bilərəkdən yanlış məlumatlar verməyə görə, eləcə də uşağı ailə tərbiyəsinə
verməməyə yönəldilmiş digər hərəkətlərə görə bu Məcəllənin 115.3-cü maddəsində göstərilmiş
müəssisə rəhbərləri, habelə
müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının
vəzifəli şəxsləri qanunvericiliklə
müəyyən olunmuş qaydada məsuliyyətə cəlb edilirlər. (
5
)
Maddə 116. Valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqların yerləşdirilməsi
116.1. Valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqlar ailə tərbiyəsinə (övladlığa, qəyyumluğa,
himayəyə və ya himayədar ailəyə), bu imkanlar olmadıqda isə valideyn himayəsindən məhrum olan
və yetim uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş tərbiyə, müalicə, əhalinin sosial müdafiəsi müəssisələrinə və
digər analoji müəssisələrə verilə bilərlər.
116.2.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqların
yerləşdirilməsinin başqa formaları müəyyən edilə bilər.
116.3. Uşağın yerləşdirilməsi zamanı onun etnik mənşəyi, müəyyən dinə və mədəniyyətə
mənsubiyyəti, ana dili, onun təhsil və tərbiyəsi üçün daha əlverişli imkanlar nəzərə alınmalıdır.
116.4. Valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqların ailəyə və ya bu Məcəllənin 116.1-ci
maddəsində göstərilən müəssisələrə yerləşdirilməsinə qədər himayəçi vəzifəsinin yerinə yetirilməsi
müvəqqəti olaraq
müvafiq icra hakimiyyəti orqanına
həvalə edilir.
XIX fəsil. Övladlığa götürmə
Maddə 117. Övladlığa götürülməsinə yol verilən uşaqlar
117.1. Övladlığa götürməyə yetkinlik yaşına çatmayanlar barəsində və yalnız onların mənafeyi
naminə uşağın doğumu müvafiq icra hakimiyyəti orqanında qeydə alındıqdan sonra yol verilir.
117.2. Bir uşaq iki şəxs tərəfindən (ər-arvaddan başqa) övladlığa götürülə bilməz.
117.3. Ər (arvad) özünün nikahdan olmayan uşağını və ya arvadının (ərinin) uşağını övladlığa götürə
bilər.
117.4. Uşağın mənafeyinə cavab verən hallar istisna olmaqla, qardaş və bacıların müxtəlif şəxslər
tərəfindən övladlığa götürülməsinə yol verilmir.
117.5. Əcnəbilər və ya vətəndaşlığı olmayan şəxslər tərəfindən uşaqların övladlığa götürülməsinə,
həmin uşaqları Azərbaycan Respublikası ərazisində daimi yaşayan Azərbaycan Respublikası
vətəndaşlarının ailələrinə tərbiyəyə vermək mümkün olmadıqda və ya vətəndaşlığından və yaşayış
yerindən asılı olmayaraq qohumları (bacıları, qardaşları, nənələri, babaları, valideynlərinin bacıları,
qardaşları, onların övladları) övladlığa götürmədikdə icazə verilir.
117.6. Uşaqlar Azərbaycan Respublikasından daimi olaraq kənarda yaşayan Azərbaycan Respublikası
vətəndaşlarına, uşaqların qohumu olmayan əcnəbilərə və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə bu Məcəllənin
115.5-ci maddəsinə uyğun olaraq ümumi uçota götürüldüyü gündən 6 ay müddət bitdikdən sonra