STRATEJİ TƏHLİL | Say 7-8 • 2014
146
Lakin buna baxmayaraq, Azərbaycan Respublikasının Vergi qanunvericiliyinə
əsasən, həmin məbləğ gəlir şəklində vergiyə cəlb olunur. Bu da icara fəaliyyəti
göstərən
şirkət üçün xərc deməkdir ki, onun üçün çətinlik yaradır.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev “Rossiya 24” telekanalına
müsahibəsində bildirib:
“Avrozonada baş verən hadisələr və böhran göstərir
ki, dövlətin müdaxiləsi və tənzimləməsi olmadan davamlı inkişafı təmin
etmək çox çətin olacaq” [25]
. Məhz bu düşüncənin əməli təsdiqi özünü
Azərbaycan Respublikasının qəbul etdiyi bir çox qanunlarda da göstərir. Belə ki,
Prezident İlham Əliyev 11 dekabr 2012-ci il tarixində “Azərbaycan Respublikası
Hökuməti və Belarus Respublikası Hökuməti arasında lizinq fəaliyyətinin
genişləndirilməsi üçün əlverişli hüquqi, iqtisadi və təşkilati şəraitin yaradılması
haqqında” sazişin təsdiq edilməsi barədə Sərəncam imzalamışdır. Bu saziş hər
iki ölkədə beynəlxalq lizinqin inkişafı üçün perspektiv imkanlar açır.
Azərbaycanın lizinq bazarının təhlilindən irəli gələn təkliflər
Burada bütün qeyd olunanlardan irəli gələn bir neçə təklif vardır ki, bu
təkliflər Azərbaycanda lizinq bazarının inkişafı üçün faydalı ola bilər:
-
Lizinq haqqında yeni qanun bazasını yaratmaq;
-
Hüquqi bazanın yaradılması zamanı dünya
təcrübəsindən istifadə etmək;
-
Lizinq şirkətlərini lisenziyalaşdırmaq;
-
Bu sahədə ixtisaslı kadrlar yetişdirmək;
-
Lizinq münasibətlərinə nəzarət edən xüsusi
tənzimləyici orqan yaratmaq;
-
Operativ lizinqin inkişafına şərait yaratmaq;
-
Operativ lizinqin inkişafı üçün İslam maliyyə sisteminin tətbiqinə daha
geniş yer ayırmaq, buna dair qanunvericilik formalaşdırmaq və bunu insan-
lara aşılamaq;
-
Maliyyə lizinqində nadir və iri obyektlərin icarəsi zamanı müqavilələrin
hazırlanmasına sərf olunan
vaxt və vəsaiti azaltmaq;
-
Mühasibat uçotu sisteminin Mülki Məcəlləyə uyğunlaşdırılmasını təmin etmək;
-
Beynəlxalq Mühasibat Uçotu Standartlarını lizinq sektorunda tətbiq etmək;
-
Dövlət sifarişlərini bu sahə üzrə artırmaq (məsələn, 2015-ci ildə Avropa
Olimpiya Oyunlarının təşkili üçün lazım olan əsas vəsaitlərin əldə edilməsinə
yerli lizinq şirkətlərinin cəlb edilməsi);
-
Regionlarda lizinqin inkişafına kömək məqsədilə dövlət proqramları
hazırlamaq (“Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında li-
zinqin inkişafına toxunulması bu xidmətin regionlarda inkişaf etməsi üçün
dövlət proqramlarının işlənib hazırlanması və tətbiqinə imkan yaradır);
-
Lizinq bazarının inkişafı üçün lizinq ödəmələri zamanı sürətləndirilmiş
amortizasiyanın tətbiq olunmasını yenidən bərpa etmək;
-
2015-ci il yanvarın 1-də banklarda minimum nizamnamə kapitalının (hal-
hazırda 10 mln. AZN) 50 milyon manatadək artırılması bank sektorunda
Say 7-8 • 2014 |
STRATEJİ TƏHLİL
147
boşluqlar yaradacaqdır ki, bu boşluqdan istifadə edərək lizinq şirkətləri
yaratmaq (hərçənd ki, hazırda lizinq şirkətləri üçün minimum nizamnamə
kapitalı da tələb olunmur);
-
ƏDV ilə bağlı çətinliyi aradan qaldırmaq üçün vergi qanunvericiliyində də
düzəlişlər etmək;
-
Xaricdən gətirilən nadir və bahalı lizinq obyektlərini qismən və ya tamamilə
gömrük rüsumlarından
azad etmək;
-
Lizinq şirkətlərinin marketinq və menecment departamentlərinin işlərini
gücləndirmək;
-
Maliyyələşmə mənbələrində daxili investorların payını çoxaltmaq;
-
Lizinq şikətlərində müştərilərə
elektron xidmətlər göstərmək;
-
Lizinq şirkətlərinin xarici bazarlarda fəaliyyəti üçün müxtəlif kanallara
çıxışlarına dövlət tərəfindən dəstək vermək;
-
ALŞA-nın
fəaliyyətini gücləndirmək;
-
Daha spesifik assosiasiyalar və ya ittifaqlar yaratmaq;
-
Lizinq Fondu yaratmaq (bu, maliyyələşdirmə mənbələri ilə bağlı çətinliyi
aradan qaldıra bilər);
-
Bankların lizinq fəaliyyəti ilə məşğul olması
məsələsini nəzərdən keçirmək;
-
Tənzimləmə məqsədilə lizinq şirkətləri üçün minimum nizamnamə kapitalını
müəyyən etmək;
-
Lizinq birjası yaratmaq (bu, imkan verəcək ki, lizinq şirkəti və lizinq alan
haqqında tam informasiya əks olunsun, elektron baza əsasında və lizinq
bazarının bu şəkildə tam təsvir olunması onun digər fondlarla müqayisəsinə
də imkan yaradacaqdır);
-
Sahibkarların maariflənməsi məqsədilə lizinq mövzusunda təlimlər təşkil
etmək;
-
Strateji Araşdırmalar Mərkəzi tərəfindən bir beyin mərkəzi olaraq ölkədə
lizinq bazarının inkişafı ilə bağlı tədqiqat aparmaq, təlimlər keçirmək və
mühazirələr təşkil etmək.
Nəticə
Lizinqin bir maliyyə aləti kimi üstün cəhətləri çoxdur. Bu üstünlüklər ölkə
iqtisadiyyatının inkişaf etməsi üçün geniş imkanlar açır. Lizinq bazarının
canlanması ölkədə maliyyə bazarının, KOM-lərin, qeyri-neft sektorunun
inkişafına səbəb olacaqdır ki, bu da lizinqin dolayısilə ölkə iqtisadiyyatının
neft iqtisadiyyatından asılılıq dərəcəsini azaldacaqdır. Azərbaycanda li-
zinq şirkətlərindən hal-hazırda minimum nizamnamə kapitalının tələb
olunmamasına pozitiv yanaşsaq, o zaman bu imkan verir ki, müflisləşmə
təhlükəsi olacaq banklar bu fəaliyyətlə məşğul ola və nəticədə maliyyə
bazarında yarana biləcək təhlükələr qismən də olsa aradan qalxa bilər.
Belə olan halda, dövlət tərəfindən lizinq bazarına olan diqqət daha da