19
Qaz (Bakı-Mozdok) Boru Kəməri
14 oktyabr 2009-cu ildə SOCAR və Qazprom ASC arasında imzalanmış alqı-satqı sazişi Bakı və
Mozdok arasında çəkilmiş qaz kəməri (“Qaz Boru Kəməri”) vasitəsilə Rusiyaya Azərbaycan qazının
tədarük edilməsini nəzərdə tutur. 2014-cü ilə qədər Rusiyaya bu kəmər vasitəsi ilə qaz nəql olunmuşdur.
2015-ci ildə isə kəmərin yalnız ölkədaxili hissəsindən istifadə edərək Azərbaycanın müxtəlif rayonlarına
qaz nəql olunmuşdur. Belə ki, 2015-ci ildə Qaz Boru Kəməri ilə 1.5 mlrd. m³ qaz nəql olunmuşur.
Xəzər dənizindəki Şahdəniz yatağından hasil olunan qaz Qaz kəməri vasitəsilə cənubi Rusiyada yerləşən
Mozdoka nəql olunur. Kəmər ilə ilk qaz həcmlərinin çatdırılmasına 2010-cu ilin yanvar ayının 1-də
başlandı. Qaz kəmərinin uzunluğu 680 km-dir, bunun 200 kilometri isə Azərbaycan ərazisindədir. Qaz
kəmərinin diametri 42 düymdür və illik 13 milyard kub metr qaz nəql etmək gücünə malikdir
Qaz nəqli tarifləri
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 28 Sentyabr 2005-ci il tarixli № 178 qərarına əsasən,
ölkə daxilində təbii qaz nəqli üçün SOCAR-ın tarifləri Tarif Şurası tərəfindən tənzimlənir. Tariflər
Komitəsi ölkədaxili qaz daşınmasında boru kəmərinin 100 km-dən çox hissəsi üçün təbii qazın hər min
kubmetrinin nəqli ƏDV daxil olmaqla, 2 AZN məbləğində müəyyən etmişdir.
Emal, Marketinq və Satış
Ümumi Məlumat
SOCAR, Marketinq və İqtisadi Əməliyyatlar İdarəsi və SOCAR Trading vasitəsilə satış fəaliyyətini
həyata keçirir. Neft hasilatının böyük bir hissəsi SOCAR-ın tam mülkiyyətində olan və SOCAR
tərəfindən idarə olunan Heydər Əliyev adına Bakı Neft Emalı Zavoduna emal üçün nəql edilir. Emal
olunan neft məhsulları ilkin olaraq daxili tələbatı ödəmək üçün sərf edilir, qalan hissəsi isə ixrac edilir.
Aşağıdakı cədvəllərdə göstərilən dövrlər üçün SOCAR tərəfindən ölkə daxilində satılmış və ixrac
edilmiş xam neft, neft məhsulları və təbii qaz məbləğləri ilə bağlı irəli məlumat qeyd olunmuşdur:
1 yanvar – 31 dekabr 2015
Ölkədaxili
İxrac
(%)
(%)
Xam neft
(Min tonlarla ifadə olumuşdur. Şirkət ölkə daxilində xam neft satışını həyata keçirmir.
Şirkət Azərbaycanda xam nefti emal zavodları ilə tollinq razılaşması əsasında emal edir.)
1,626
100 %
0
-
Neft məhsulları
(Min tonlarla ifadə olumuşdur)
3,875
64 %
2,211
36 %
Təbii qaz
(Milyon kub metrlə ifadə olumuşdur)
9,646
88 %
1,358
12 %
20
Xam Neftin Satışı
SOCAR 2015-ci ildə 22,1 milyon ton xam neft ixrac etmişdir ki, bunun da 18,6 milyon tonu dövlətə
məxsusdur. SOCAR tərəfindən hasil olunan neftin satışı tenderlər və uzun müddətli müqavilələr
vasitəsilə Supsa (Gürcüstan), Batumi (Gürcüstan), Ceyhan (Türkiyə) və Novorossiysk Limanından
(Rusiyanın Qara dəniz Limanı) həyata keçirilir. SOCAR satış fəaliyyətini Marketinq və İqtisadi
Əməliyyatlar İdarəsi və SOCAR Trading vasitəsilə həyata keçirir.
SOCAR-ın Marketinq və İqtisadi Əməliyyatlar İdarəsi Azərbaycanda daxili bazarda geniş istehlakçı
kütləsinə xam neft və neft məhsullarının satışını idarə edir. Marketinq və İqtisadi Əməliyyatlar İdarəsi,
həmçinin, ilk növbədə SOCAR-ın ixrac məhsullarının beynəlxalq satışına cavabdehdir. Bundan əlavə,
Marketinq və İqtisadi Əməliyyatlar İdarəsi quruda HPBS üzrə Dövlətinpayına düşən neftin satışını və
neft dənizdə fəaliyyət göstərən HPBS-lər üzrə Dövlətin və SOCAR-ın neft payına düşən neftin satışı
üzrə bir orqan kimi fəaliyyət göstərir.
Emal zavodu
Heydər Əliyev adına Bakı Neft Emalı Zavodu
Heydər Əliyev adına Bakı Neft Emalı Zavodunun (BNEZ) illik layihə emalı gücü 6.0 milyon ton xam
neft olmasına baxmayaraq, illik faktiki emal həcmi 4.4 milyon ton xam neft, və ya sutkada 120,000 barel
neft təşkil edir. 2015-cu ildə BNEZ tərəfindən 6.478 milyon ton xam neft emal edilmiş, bundan da 6.057
milyon ton emal məhsulu təşkil etmişdir; bu həcm daxili tələbatın təmin olunmasına və təxminən 2.2
milyon ton məhsulunun Gürcüstan və Türkiyəyə ixrac edilməsi üçün imkan yaratmışdır. Bu zavodda
həmçinin, reaktiv yanacaq istehsal edilir.
Aşağıdakı cədvəldə 2015-ci ildə Heydər Əliyev adına Bakı Neft Emalı Zavodunda istehsal edilmiş
məhsul qarışığının və emal olunmuş neft məhsullarının həcmləri qeyd edilir:
2015 ( min ton)
Xam Neft
6,478
Avtomobil benzini A-92
1,224
Reaktiv mühərrik yanacağı
688
Hidrotəmizlənmiş benzin
195
Dizel
2,053
Soba mazutu
313
Mühərrik yanacağı DT
64
Neft Bitumu
172
Neft koksu
254
Sürtkü yağları
25
Maye qaz
158
Təmizlənmiş quru qaz
65
Digər neft məhsulları
846
Cəmi neft məhsulları
6,057