Maddə 1078-19. İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılışının etibarsız hesab
edilməsi
İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyası zamanı bu Məcəllənin və müvafiq
qanunvericiliyin tələbləri pozulduğu hallarda müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
iddiası ilə məhkəmə tərəfindən həmin buraxılış etibarsız hesab edilə bilər. Bu halda
həmin buraxılışda olan bütün qiymətli kağızlar emitentə, qiymətli kağızların
yerləşdirilməsindən əldə edilmiş vəsaitlər investorlara qaytarılmalıdır.
§ 14. Qiymətli kağızların tədavülü
Maddə 1078-20. Qiymətli kağızlar üzrə əqdlər
1078-20.1. Qiymətli kağızların tədavülü yerləşdirmədən sonra qiymətli kağızlarla
mülki-hüquqi əqdlərin bağlanması nəticəsində mülkiyyət hüquqlarının keçməsi və
qeydiyyatı prosesidir.
1078-20.2. Qiymətli kağızlar üzrə əqdlər bu Məcəlləyə və “Qiymətli kağızlar bazarı
haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa müvafiq olaraq bağlanılır və həyata
keçirilir.
lxxx[477]
1078-20.3. Adlı qiymətli kağızları əldə edən şəxsin mülkiyyət hüquqları qiymətli
kağızlar üzrə hüquqların ötürülməsinin qeydiyyatı ilə yaranır.
lxxxi[478]
1078-20.4. Qiymətli kağızların tədavülü zamanı qiymətli kağızlarla əqdlərin
bağlanması və icrasına dair bu Məcəllədə və “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan
Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulan tələblərin pozulması aşkar edildikdə müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı qanun pozuntusu ilə müşayiət olunan əqdlərin bağlanılmasını
dayandırır və ya klirinq baş verdikdə tərəflərinin hesablarını dondurur.
lxxxii[479]
1078-20.5. Qiymətli kağızların növləri üzrə alqı-satqı əqdlərinin bağlanması
qaydaları bu Məcəllə və ona müvafiq olaraq müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyən edilir.
1078-20.6. Hüquqi və fiziki şəxslərin borclarının qiymətli kağızlarla
rəsmiləşdirilməsi və ödənilməsi qiymətli kağızlar bazarını tənzimləyən müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydalara uyğun həyata keçirilir.
1078-20.7.
İnvestisiya qiymətli kağızlarla əqdlər
investisiya şirkəti vasitəsilə
bağlanmadıqda və ya belə əqdlərdə tərəf müqabili investisiya şirkəti olmadıqda həmin
əqdlər notarial qaydada təsdiq olunmalıdır.
lxxxiii[480]
1078-20.8. Ünvanlı satış istisna olmaqla, səhmdarların sayı əllidən artıq olan
səhmdar cəmiyyətlərinin yerləşdirilmiş səhmlərlə alqı-satqı əqdləri fond birjası
vasitəsilə bağlanmalıdır. Tərəfləri bir-birinə məlum olan və qabaqcadan razılaşdırılmış
qiymətlə və şərtlərlə bağlanan qiymətli kağızların alğı-satqı müqaviləsi ünvanlı satış
əqdidir.
lxxxiv[481]
1078-20.9. Veksellər, ipoteka və girov kağızları ötürülərkən qiymətli kağızın arxa tərəfində
tələbin güzəşti haqqında qeyd (indossament) etmək zəruridir. Qiymətli kağızda icra edilmiş
indossament qiymətli kağızla təsdiqlənmiş bütün hüquqları o şəxsə (indossat) keçirir ki, qiymətli
kağız üzrə hüquqlar ona və ya onun sərəncamı ilə verilir.
1078-20.10. İndossament blanklı (icranın həyata keçirilməli olduğu şəxs göstərilmədən) və
ya orderli (icranın həyata keçirilməli olduğu və ya əmri ilə həyata keçirilməli olduğu şəxs
göstərilməklə) ola bilər. İndossament yalnız qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqları həyata
keçirmək tapşırığı ilə, bu hüquqlar indossata verilmədən (təkrar tapşırılan indossament)
məhdudlaşdırıla bilər. Bu halda indossat nümayəndə kimi çıxış edir.
1078-20.11. İndossament aşağıdakı tələblərə uyğun gəlməlidir:
1078-20.11.1. onda indossat haqqında məlumatlar və indossantın imzası olmalıdır;
1078-20.11.2. sadə olmalı və heç nə ilə şərtlənməməlidir (indossamenti məhdudlaşdıran hər
cür şərt etibarsız sayılır; qismən indossament də etibarsızdır.);
1078-20.11.3 qiymətli kağızda və ya ona əlavə edilmiş vərəqdə (əlavə vərəq) yazılmalıdır.
1078.20.12. İnsayder ticarəti və ya manipulyasiya həyata keçirilməsi nəticəsində zərər
vuran şəxs zərər vurulmuş şəxs qarşısında vurduğu zərərin üç misli miqdarında məsuliyyət
daşıyır.
lxxxv[482]
Maddə 1078-21. Qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqların ötürülməsi
lxxxvi[483]
1078-21.1. Qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqlar bu Məcəllənin 993-cü maddəsinə
və bu maddədə müəyyən edilmiş xüsusiyyətlərə uyğun olaraq ötürülür.
lxxxvii[484]
1078-21.2. Adsız sənədli qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqlar onun sertifikatının
yeni sahibinə verilməsi ilə ötürülür.
lxxxviii[485]
1078-21.3.
Mərkəzi depozitarda saxlanılan adsız sənədli qiymətli
kağızla təsdiqlənmiş
hüquqlar qiymətli kağızların yeni mülkiyyətçisinin “depo” hesabına köçürülməsi yolu ilə
ötürülür.
lxxxix[486]
1078-21.4. Sənədsiz qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqlar qiymətli kağızlar üzrə
depozitar sistemində qiymətli kağızlar mülkiyyətçisinin depo hesabından yeni mülkiyyətçinin
depo hesabına köçürülməsi yolu ilə ötürülür.
xc[487]
1078-21.5. Adlı sənədli qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqlar yeni mülkiyyətçiyə
qiymətli kağızları (sertifikatları) verməklə
qiymətli kağız mülkiyyətçilərinin reyestrində
müvafiq qeydin aparılması yolu ilə və ya indossament əsasında ötürülür. Mərkəzi
depozitarda saxlanılan adlı sənədli qiymətli
kağızla təsdiqlənmiş hüquqlar
mülkiyyətçinin
“depo” hesabından yeni mülkiyyətçinin “depo” hesabına qiymətli kağızların
köçürülməsi yolu ilə ötürülür.
xci[488]
1078-21.6. Qiymətli kağızlarla təsdiqlənmiş hüquqlar əldə edən şəxsə həmin
kağızlara mülkiyyət hüququ keçən andan keçir.
xcii[489]
1078-21.7. Veksel, ipoteka və girov kağızları ilə təsdiqlənmiş hüquqlar ixtiyarlı
mülkiyyətçinin kağız üzərində etdiyi sərəncam vasitəsi ilə yeni
mülkiyyətçiyə
ötürülür.
xciii[490]
1078-21.8. Qanunvericiliklə bu Məcəllənin tələbləri nəzərə alınmaqla qiymətli
kağızların ayrı-ayrı növləri üzrə hüquqların keçməsinə əlavə üsul və xüsusatlar
müəyyən edilə bilər.
1078-21.9. Adlı sənədli qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqların ötürülməsi zamanı
qiymətli kağızın sertifikatının yeni mülkiyyətçinin adına rəsmiləşdirilməsi qaydası
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.
xciv[491]
1078-21.10. Yeni mülkiyyətçi hüquqların keçməsi üzrə qanunvericiliklə müəyyən
edilmiş hərəkətlərin icrası və hüquqların qeydiyyatından sonra qiymətli
kağızla
təsdiqlənmiş hüquqları əldə edir.
xcv[492]
1078-21.11. Veksel, ipoteka və girov kağızları ilə təsdiqlənmiş hüququ ötürən şəxs
(indossant) təkcə hüququn mövcudluğuna görə deyil, həm də onun həyata keçirilməsinə görə
məsuliyyət daşıyır. Digər növ qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüququ ötürən şəxs müvafiq tələbin
etibarsızlığına görə məsuliyyət daşıyır, lakin onun icra edilməməsi üçün məsuliyyət
daşımır.
xcvi[493]
Maddə 1078-22. Qiymətli kağızlarla təsdiqlənmiş hüquqların həyata
keçirilməsi
xcvii[494]