P o İ o n i .
Çox gözəl, qoy getsin, fayda verəcək,
Fəqət inanıram mən əwəlkitək Bu
qəmin səbəbi uğursuz eşqdir. - Qızım!
Danışmağa yoxdur ehtiyac, Eşitdik
Hamletin dediklərini. - İxtiyar sizindir,
adil hökmdar,
Ancaq istəsəniz, budur məsləhət:
Tamaşadan sonra prins Hamleti
Kraliça görsün tamam təklikdə.
Onunla danışsın açıq, səmimi, Dərdini
deməyi xahiş eləsin.
Siz lazım bilsəniz, gizlənib mən də
Dinlərəm onların söhbətlərini.
Öyrənə bilməsək sirrini əgər,
Təcili göndərin İngiltərəyə,
Ya da hökm verin dustaq etsinlər
Etibarlı yerdə.
K r a l .
Yaxşı, razıyam.
Böyük təbiətlər dəli olsa da,
Azad yaşamasın gərək dünyada.
Gedirlər.
İKİNCİ SƏHNƏ
Qəsrdə bir salon.
Hamlet və bir neçə aktyor daxil olurlar.
H a m 1 e t. Təvəqqe edirəm, sizə necə demişdimsə, eləcə də təbii
və aydın danışın. Əgər siz öz nitqinizi, aktyorların əksəriyyəti kimi,
bağıra-bağıra söyləyəcəksinizsə, yaxşı olardı ki, mən öz şerimi şəhər
carçısına verəydim. Havanı mişarla doğrayırmış kimi, əl-qolunuzu
ölçməyin, hər şeyin öz həddini gözləyin. Hiss və həyəcanınızın ən daş
225
downloaded from KitabYurdu.org
Uilyam Şokspir
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
qın, ən coşqun vaxtında, mən deyərdim ki, fırtınalı, qasırğalı məqa-
mında təmkinli olun. Bu sizin nitqinizə rəvanlıq və gözəllik verər. Ah,
başına parik qoymuş bir nataraz heyvərə hiss və həyəcanlarını sağa-
sola səpələyərək, anlaşılmaz lal-səhnələrdən və hay-küydən başqa,
heç nə bilməyən tamaşaçıların qulaqlarını kar edəndə necə əsəbi-
ləşməyəsən! Mən qəzəb dolu gurultulu nitq söyləməkdə Termaqantı
keçən belə kələkbazlan nə kötəklərdim! Bu, dəhşətlə ağız-bumunu
əyib, ədəbsiz hərəkətlərlə tamaşaçıları qorxuya salan İrodun özünü
belə keçmək deməkdir. Xahiş edirəm, belə şeylərdən uzaq olasınız.
B i r i n c i a k t y o r . Arxayın olun, prins.
H a m l e t . Qətiyyən sıxılmayın, öz qəlbinizin səsini dinləyin, qoy
hissiniz-duyğunuz öz məsləhətçiniz olsun. Hərəkətiniz sözlərinizə,
sözləriniz də hərəkətinizə yaraşsın. Təbiiliyə xüsusi diqqət yetirin.
Çünki qeyri-təbiilik teatr sənətinə ziddir. Teatrın məqsədi, bütün
zamanlarda olduğu kimi, indi də həyatın güzgüsü olmaqdır. Teatr
ləyaqətli adamlara öz simasını, nifrətə layiqlərə isə öz iç üzünü açıb
göstərməli, hər dövrün həqiqi tarixini, əsl mahiyyətini əks etməlidir.
Həddən artıq qızışmaq və ya həddən artıq ləng tərpənmək nadanları
güldürsə də, arifləri kədərləndirməyə bilməz. Ağıllı adamlann fikri
sizin üçün teatrın bütün başqa tamaşaçılannın rəyindən qiymətli
olmalıdır. Oh, mən elə aktyorların oynunu görmüşəm ki, onların
təriflərini göylərə qaldırıblar. Allaha acıq getməsin, bu məşhur
oyunbazlar danışığı, hərəkətləri ilə tanrı bəndəsinə oxşamırdılar. Elə
qəribə
hərəkətlər
edir,
elə
böyürürdülər
ki,
istər-istəməz
düşünürdüm: yəqin, onlan təbiətin muzdurlan yaradıb, özü də yaxşı
yarada bilməyib, bəşər övladlannı çox pis şəkildə yamsılayıblar.
B i r i n c i a k t y o r . Mənə elə gəlir ki, ser, biz bu qüsurların
çoxunu aradan qaldırmışıq.
H a m l e t . O h , tamamilə aradan qaldırın. Qoy sizin təlxək rolu-
nu aparanlar özlərindən söz uydurmasınlar, onlar üçün nə yazılıbsa,
ancaq onu desinlər. Elə təlxəklər var ki, pyesin ciddi yerində qəhqəhə
çəkib gülür və bir para avam tamaşaçıları da güldürürlər. Belə iş
yaramaz. Bu, həmin oyunbazların mənliyinin necə də kasıb olduğunu
göstərir. Gedin, hazırlaşın.
Aktyorlar gedirlər. Poloni, Rozenkrants və Qildenstem gəlirlər.
Nə oldu, milord, kral pyesə baxmaq istəyirmi?
downloaded from KitabYurdu.org
P o I o n i. Bəli, kral da, kraliça da. Özü də indicə gəlirlər.
H a m l e t .
Elə isə aktyorlara deyin, tələssinlər.
Poloni gedir.
Siz ikiniz də gedib onları tələsdirə bilməzsiniz?!
R o z e n k r a n t s v ə Q i l d e n s t e r n . Bu saat, milord.
Rozenkrantsla Qildenstern gedirlər.
H a m l e t . Ey, ey, Horatsio!
Horatsio daxil olur.
H o r a t s i o .
Burdayam, milord,
Həmişə hazıram xidmətinizdə.
H a m l e t .
Mənim tanıdığım bəşər nəslinin,
Horatsio, sənsən ən vəfalısı.
H o r a t s i o .
Ah, nə deyirsiniz, mehriban milord!
H a m l e t .
Yox, yox, düşünmə ki, yaltaqlanıram.
Yaltaqlıq eyləyim mən nəyə görə?
Sənin bu dünyada bütün dövlətin,
Yeganə sərvətin təmiz könlündür.
Kim quyruq bulayar kasıb önündə?
Varlı qarşısında dördqat bükülüb Dil açır, dil
tökür yalnız yaltaqlar.
Qoy yaltaqlıq qazanc gətirən yerdə Vurnuxsun,
şırvansın qarıngüdənlər.
Sən mənə qulaq as, sən məni dinlə,
Cİrəyim özünə hakim olandan İnsanlar içindən
səni tac seçib.
Çünki əvəzsizsən bu qəm mülkündə,
Bütün əzablara sinə gərirkən Cİzündə görünmür
nə dərd, nə əzab.
Ən ağır gündə də, ən şad gündə də,
Birdir qətiyyətin, birdir məramın.
227
downloaded from KitabYurdu.org