Azərbaycan tarġXĠ ÜZRƏ qaynaqlar

Babəklə AfĢin arasındakı bu toqquĢ manın s əbə bi
 
 
Deyirlər ki, bunun səbəbi Mö`təsimin Buğa ə l-Kəbir vasitəsilə AfĢinin
ordusuna xə rclə mək üçün pul göndərməsi o lmuĢdur. Hə min pulla Buğa Ərdəbilə
yola düĢmüĢ, lakin Babək və onu silahdaĢlar bundan xəbər tutub AfĢinin yanına 
çatıncayadək yolda ona pusqu qurublar. AfĢin in yanına Salih adlı casus g əlmiĢ, 
Buğa əl-Kəb irinin pul gətird iyin i, Babək və onun adamları tərəfindən bura 
çatıncayadək yolda ona pusqu qurduğunu xəbər vərmiĢdi.
Babək mü xtə lif yerlərdə pusqu qurdu. Bununla belə AfĢin Əbu Səidə 
mə ktub yazaraq Babək haqqında [vərilən] mə lu matların yo xlanıb təsdiq 
olunması üçün fənd iĢlətməsin i əmr etdi. Əbu Səid özünün bir dəstə adamı ilə 
geyimlərini dəyiĢib yola düĢdü və Salihin təsvir etdiyi yerlərdə ki tonqal 
iĢıqlarına kimi getdi. Eyn i zamanda AfĢin Buğaya məktub yazıb, növbəti 
göstəriĢlər alanadək Ərdəbildə qalmasını ona tapĢırdı. Əbu Səid Salin in verd iyi 
mə lu matın doğru olmasını yazıb b ildird i ki, AfĢin v ə`d etdiklərini verdi və onu 
öz səxavətinə qərq etdi. Sonra, o Buğaya yazıb b ild ird i ki, yük d əvələri əldə 
edərək pul tayalarını onla ra yükləyib çatdıqdan sonra karvana qoĢsun və guya
1
Əbu-Cəfər Harun əl-Vasiq-xəlifə Mö`təsimin oğlu, vəlihəd, xəlifə [842-847] 
2
XuĢĢ-Ərdəbildən 8 fərsəx Ģimalda yerləĢirdi. 
3
Əl-Cəzirə-Mesopatomiyanın Dəclə və Fərat çayları arasındakı Ģmail hissə. 
4
ƏrĢak –Qarasu çayının qolu, Güdül çayının aĢağı axınında,‖Babək əl-Xürrəminin Ģəhəri 
Bəzzin yaxınlığında dağ [və kənd]‖ (bax:Йакум ал-Хамави. Муджам ад-булдан (сведения об 
Азербаиджане), Б., 1983, с. 12 
5
Əbna-Abbasilər sülaləsinin hakimiyyəti dövründə taxt-tac varislərinni övladları. 

---

80 
Bərzənd istiqa mətində geydirmiĢ kimi Ərdəbildən çıxs ın. La kin Məsləh ən-
Nəhrə
1
çatdıqdan, yaxud iki fə rsəx yol getdikdən sonra pulu müĢayiət edən 
səyyahların irə li keç ib Bərzəndə yetənə kimi ka rvanı dayandırsın, sonra ka ravan 
salıb pulla birlikdə Ərdəbilə qayıtsın.
Buğa buna əmə l etdi və və karvan yola düĢün əl-Nehrəyə yetiĢdi. Bunu 
izləyən Babəkin casusları onu Babəkin, yanına yollayaraq pulun yola salındğını 
və əl-Neh rə yetiĢdiyini ö z gözləri ilə gördüklə rin i ona xəbər verd ilər. La kin, 
əslində Buğa pul ilə birlikdə Ərdəbilə qayıtmıĢdı.
Babək və yanındakıla r Heys əmi qalasına
2
ya xınlaĢıb dayandılar. Onun 
üçün kürsü qoyuldu və o, qalanın qarĢısındakı çıxıntı üzərinə oturdu. O, 
Heysəmə çaparla mə ktub göndərdi: ― Qalana tərk edib, get, yo xsa mən onu 
dağıdacağam‖. Lakin Heysəm imtina etdi və bunun əvəzində onunla döyüĢə 
girdi. Qa lada Heys əmlə birlikdə 600 nəfər süvari və 400 piyada var idi, bundan 
baĢqa, o, həm də çox möhkəm səngərə malik olduğundan hücuma keçdi. Sonra 
Babək öz məslə kdaĢların ın arasında əy ləĢdi və onun qarĢısına Ģ ərab qoyuldu. 
DöyüĢdən əvvəl Ģərab içəyi o, adət etmiĢdi.
[Heysərin göndərdiyi] iki nəfər at lı ƏrĢak qalasından bir fə rsəxədə k 
aralıda AfĢinə rast gəldi. O, atlıları u zaqdan görən kimi, öz qoĢununun qabaq 
dəstəsinin baĢçısına dedi: ―Mən sürətlə çapan iki atlı görürə m. Təbillərinizi 
çaldırın və bayraq qaldırıb onlara doğru çapın‖. Onun adamların buna əməl 
etdilər. Onlar addımlarını yeyinlətdilər və o dedi: ― Onla rın hər ikisini haraylay ın: 
Sizə kö məyə gəlirik‖ . Ada mlar dördnala çaparaq, hələ də otumaqda olan
Babəki ya xa ladılar. O, ehtiyatlı tərpən məyə və sıçrayıb ata min məyə va xt tapa 
bilməd i. Onun yanına atçəkənədək və piyadlar qaç ıb onun yanına 
yaxınlaĢanadək vuruĢma onu yaxaladı. Babəkin p iayadalarında b ir nəfərdə 
salamat qa lmadı lakin onun özü is ə az b ir qüvvə ilə xilas ola bildi və at ını 
çaparaq özünün silahdaĢlarından ayrı düĢdüyü Muğana çatdırdı. AfĢin gec əni 
burada keçirib, sonra Bərzəndə, ö z düĢərgəsinə qayıtdı. 
Babək bir neçə gün Muğanda qalandan sonra Bə zz qalasına ada m 
göndərdi. Gecə onun yanına tərkibində piyada olan qoĢun gəldi. O, qoĢunla
birlikdə Muğandan Bəzzə yollandı.
AfĢin Bərzənddə möhkmə lən məyi dava m etdirdi.
Bir neçə gündən sonra onun (Babəkin) ya xınlığ ından-XuĢĢdan Bərzəndə
doğru bir karvan keçirdi. Karvada Əbu-Səidin adamlarından Salih AbkeĢ 
(SudaĢıyan) adlı b irisi də vardı. Babəkin ispahbedi karavana hücum edib onu 
tutdu və karvandakıları da öldürdü. Salih qaçıb xilas ola bilənlərin içində aradan 
çıxd ı, lakin karvanın bütün adamları qılıncdan keçirild i v ə onların əmlakı qarət 
1
Məsləh ən-Nəhr və ya Husn ən-Nəhr-Ərdəbil yaxınlığında qala. 
2
Karvan hisn ən-Nəhrdən çıxıb Heysəm əl-Qənəvinin qalasına getməli idi. 

---

81 
olundu. Bu, AfĢin ordusunu su qıtlığından korluq çəkməyə düçar etdi. Belə ki 
AbkeĢdən qəsb olunmuĢ karvan ərzaq aparırdı. Bundan sonra AfĢin Mağara 
qornizonunun rəisinə məktub yazb, aclıqdan və susuzluqdan əziyyət çəkən 
adamlara ərzaq çatdırmağı və onun yanına tələsməyi mə r etdi. Marağa
qornizonunun rəisi ona böyük karvan göndərdi. Ka rvanda minə qədər ərzaq
daĢıyan yük heyvanı (u zunqulaq və b.) vardı. Karvan mühafizə edən ordu da 
onunla birlikdə hərə kət edirdi. La kin, Tərxan, ya xud Azinin baĢçılığ ı alt ında
Babək qoĢununun bir hiss əsi karvanın ü zərinə hücum edərə k orda kıla rın
hamısını və və hər Ģeyi məhf etdi. AfĢin adamları fiziki və mənəvi cəhətdən 
düĢkün halda idi. AfĢin əs-Sirvan
1
qarnizonu rə isinə məktub yazıb ona a zuqə 
çatdırmağı [əmr etdi]. Buna görə də o, küli miqdarda azuqə göndərərək
[AfĢinin] ada mları bu ildə xilas etdi.
Buğa pul və ərzağ ı AfĢinə çatdırd ı.