Azərbaycan xalqinin maddi VƏ MƏNƏVİ MƏDƏNİYYƏTİNİn qəDİm köKLƏRİ
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
25 Ekranda H.Cəfərov görünür və deyir: “Mis-Daş dövrünün son mərhələsində yeni qab növləri,habelə naxışlanmada yeni üsul və motivlər yaranırdı.Bu yeniliklər Eneolit dövründən erkən Tunc dövrü- nə keçid mərhələsi üçün səciyyəvidir. Azərbaycanın Eneolit əhalisinin həyatında dini ayin və ovsun mərasimləri də müəyyən yer tuturdu. Qarğalar təpəsində kiçik çalada tapılmış və odun təsirindən qaralmış daş topasını tədqiqatçılar quraqlıq zamanı yağış “çağırmaq”mərasimi ilə bağlayırlar.” Ekranda yenidən dəvə karvanı ilə bağlı süjet canlanır və yenə də bu süjeti Soltan Hacıbəyovun “Karvan”simfonik suitası müşayiət edir.Süjet bitər –bitməz ekranda Lev Qumilyovun şəkli və ardınca da onun “Qədim türklər” kitabının üz qabığı görüntülənir. Diktor mətni: “Böyük rus türkoloqu Lev Qumilyov özünün məşhur “Qədim türklər”kita- bında ən qədim zamanlardan etibarən türklər arasında “yada daşı” ,yəni cadu daşı adlanan magik daşların köməyi ilə quraqlıq zamanı yağış yağdırmağın mümkünlü-yünə inamın mövcud olduğunu qeyd etmiş və türklərin bu sənətlə məşğul olduqları barədə müxtəlif qaynaqlarda məlumatlar bulunduğunu yazmışdır.” Ekranda Lev Qumilyovun sözügedən kitabını tutmuş aktyor peyda olur.O,ki- tabdan oxuyur: “Yuebanlar haqqında olan rəvayətdə soyuq hava və yağış çağırmağı bacaran cadugərlərdən söhbət açılır.Jujanlarla döyüş zamanı yueban cadugərləri qarlı fırtına çağırıb düşmənlərin üzərinə göndərmişdilər.Bənzər rəvayəti Turlu Qriqori də nəql etmişdir.Avarların franklarla döyüşü zamanı avar cadugərləri şimşəkli tufan yarat-mış,şimşək frank düşərgəsini vurmuş və onlar bunun nəticəsində məğlub olmuşdu-lar.Eyni cadu gücü naymanlara da aid edilmişdir.Rəşidəddin yazır ki,Çingiz xana qarşı döyüşən və başında Camuxanın durduğu soy birləşməsinin cadugərləri də tufan yaratmış,fəqət hesablamada səhvə yol verdiklərindən tufan öz başlarına çaxmışdır.” Ekaranda yenidən öncə Qumilyovun şəkli,sonra isə sözügedən kitabı görü- nür.Kadr arxasında diktor deyir: “Türklərin yağış yağdırmaq gücünə sahib olan daşlardan istifadə etdikləri barədə bir çox müəlliflərin,o cümlədən Təbəri,Səəlibi,Balimi,Firdovsi,Mirxond, Sebos və başqalarıının əsərlərində,eləcə də 7-ci əsrin anonim Suriya və 10-cu əsr fars anonim mənbələrində çox sayda məlumat olduğunu söyləyən Lev Qumilyov 26 daha sonra yazır ki,yalnız Firdovsi bu halı izah etməyə çalışmış və baş verənləri kütləvi hiptnoz kimi şərh etmişdir.Qədim türklərin bu sənəti “yada”,yəni cadu ad- landırdıqlarını diqqətə catdıran müəllifin bildirdiyinə görə,ayrı-ayrı türk xalqların-da bu inam 20-ci əsrin əvvəllərinə qədər davam etmişdir.” Ekranda dilçi alim Firudun Ağasıoğlu peyda olur.Ekranın altında onun adı, soy adı və elmi dərəcəsi yazılır.O deyir: “Təbərinin yazdığına görə,Həzrət Nuh peyğəmbərin oğlu,türklərin ulu babası hesab edilən Yafəs türk xalqına yağış yağdıran yada daşı vermişdir.Başqa bir rəva-yətdə isə həmin daşın türklərə Həzrət İbrahim peyğəmbərdən miras qaldığı bildiri-lir.” Ekranda İbn Əl-Fəqih Əl-Həmadaninin “Əxbar əl-buldan”kitabının üz qabəğı görüntülənir. Diktor mətni: “Türklərin yada daşının köməyi ilə yağış yağdırdıqları barədə məlumat verən müəlliflərdən biri də 10-cu əsrdə yaşamış məşhur alim İbn Əl-Fəqih Əl- Həməda-nidir.O,ərəb dilində qələmə aldığı “Əxbar əl-buldan”,yəni “Ölkələr haqqında xə-bərlər” adlı kitabının “Türklər,onların ölkəsi və bu ölkədəki möcüzələr haqqında “başlıqlı bölümündə mövzu ilə bağlı maraqlı fikirlər söyləmişdir.” Ekranda peyda olan aktyor sözügedən müəllifin sözügedən kitabından oxu- yur: “Türklər ölkəsinin möcüzələrindən biri də onların köməyi ilə türklərin yağış, qar,dolu yağdırdıqları və istədikləri digər bənzər təbiət hadisələrini meydana gətirə bildikləri daşlardır.Onlarda bu daşlar böyük önəmə sahibdirlər və geniş istifadə edilməkdədirlər.Bunu türklərin heç biri inkar etmir,fəqət həmin daşlar doqquzo-ğuzlar arasında daha çox qiymətləndirilir.” Ekranda qavaldaşda çalınan ritmlərin fonunda Qobustanın qaya təsvirləri bir- birini əvəz edir.Daha sonra bu təsvirlərin yerini müəllifi məlum olmayan “Əcaib əd-dünya”kitabının üz qabığı tutur. Diktor mətni: “Müəllifi məlum olmayan,13-cü əsrdə fars dilində qələmə alındığı bilinən “Əcaib əd-dünya”,yəni “Dünyanın qəribəlikləri”adlı kitabda da maraqlı bir qeydə rast gəlmək mümkündür.” Ekranda peyda olan aktyor əlindəki kitabdan oxuyur: Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|