110
oxuduqları məktəblərə və işlədikləri müəssisələrə verilmiş, küçələrə onların adları
qoyulmuşdur. Şəhid ailələri dövlət və xalqın daimi qayğısındadır.
Bu sətirlərin müəllifi 1997-ci ildə “Nəsimi rayonunun şəhidləri” adlı kitabı
(həcmi 205 səhifə) nəşr etdirmişdir. Kitabda 163 nəfər şəhid haqqında (şəkilləri ilə
birlikdə) müfəssəl məlumat verilir. Bunlardan 139 nəfəri Qarabağ uğrunda
döyüşlərdə şəhid olmuş (onlardan 20 nəfəri ölümlərindən sonra Azərbaycanın Milli
qəhrəmanı adına layiq görülmüşlər), 24 nəfəri isə 1990-cı ilin Yanvar faciəsi
şəhidləridir. Bu şəhidlərdən 27 nəfəri Azərbaycanın ordenləri ilə təltif edilmişlər.
1997-ci ilin sentyabrında şəhidlərin valideynləri Nəsimi rayon İcra
hakimiyyətinə dəvət edilmiş və orada kitabın təqdimatı keçirilərək, hər bir şəhid
ailəsinə kitabın bir nüsxəsi verilmişdir. Həmin təqdimatda çıxış edən bir şəhid
anası demişdir: “Bu günə qədər evimdə oğlumun şəklinin qarşısında müqəddəs
kitabımız Qurani Kərimi qoymuşam. Bu gündən sonra bizə verdiyiniz bu kitabı
Qurani Kərimin altında əbədi saxlayacağam. Müəllif üçün bu sözlər böyük
mükafatdır.
İslamın yaradıcısı Peyğəmbərimiz Həzrət Məhəmməd Əleyhissalam
demişdir: “Vətəni müdafiə imandandır”. Bakının Nəsimi rayonundan olan şəhid
Rövşən Həsənov Xocalıdakı son döyüşündə son anda, erməni dığasına belə deyib:
“Bu torpaq bizimdir”. Digər şəhid Ceyhun Səlimov Ağdərədə həlak olarkən
yoldaşlarına bu sözləri deyib: “Bu torpağı qoruyun”. Başqa şəhid Tofiq
Məmmədovun
cəbhəyə
getməzdən
əvvəl
yazaraq,
evdə
gizlətdiyi
“Vəsiyyətnamə”sində bu sözlər vardır: “Mən bu torpaqdan ötrü ölməyə hazır olan
Türk oğluyam”
47
.
Göründüyü kimi gənclərimizin əksəriyyəti doğma Qarabağımızı müdafiə
etmək üçün canlarını da qurban vermək əzmində olmuşlar və cəbhələrdə
uğursuzluqlarımızın əsas səbəbi 1991-1992-ci illərdə ölkə rəhbərliyinin zəifliyi və
onun seçdiyi hərbi xidmət rəhbərlərinin hərbi əməliyyatlara rəhbərlik etmək
səviyyəsində olmaması idi.
Öz miqyasına və mənfi təsirinə görə erməni təcavüzünün 1988-93-cü illərdə
Azərbaycana vurduğu zərbə bəlkə də, 1828-ci ildən sonrakı dövrdə məruz
qaldığımız ən böyük zərbədir. Bu zərbənin səbəbini hansı sahədə axtarmaq
lazımdır?
Ən üzdə görünən səbəb, şübhəsiz ki, Rusiya dairələrinin imperiyapərəst
siyasəti ilə erməni-daşnak separatizminin məqsədlərinin üst-üstə düşməsidir və bu
iki qüvvə tez dil tapa bildi. Bu diltapma Sovet sisteminin son illərinə təsadüf etdi.
47
Bax: İ.Z.İsmayılov. Nəsimi rayonunun şəhidləri, Bakı, 1997.
111
1985-93-cü illərdə Azərbaycana rəhbərlik etmiş şəxslər düşmən qüvvələrinin bu
incə siyasətini başa düşə bilmədilər və bəlkə də, başa düşsələr də rəhbərlikdə
qalmaq xatirinə əhəmiyyət vermədilər. Milli vətənpərvərlik tərbiyəsində bu
məqamları da yada salmaq lazımdır.
Orduya çağırışçı gənclərin, xüsusilə əsgərlərin milli və hərbi vətənpərvərlik
ruhunda tərbiyə edilməsində ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinin gənclərlə
görüşləri böyük təsir qüvvəsinə malikdir. Xalq şairi Xəlil Rzanın “Dur ayağa
məmləkətim, qalx ayağa millətim” misraları ilə başlanan şeri və buna oxşar digər
şerlərin təsir qüvvəsi çox böyükdür. Eyni sözləri görkəmli şair Məmməd Arazın
Azərbaycana həsr etdiyi şerlər haqqında da demək olar. Xalq mahnılarının gözəl
ifaçısı Niyaməddin Musayevin mahnılarındakı “Talandı torpağımız...”, “Bu xalqın
intiqamı qiyamətə qalmasın” kimi sözlərlə başlayan mahnıları güclü təsir
qüvvəsinə malikdir.
Böyük Vətən Müharibəsi döyüşlərinin ən ağır çağlarında belə təsirli şerlərin
və mahnıların döyüşçülərdə vətənpərvərlik ruhunu qaldırması 1941-1945-ci illər
müharibəsi veteranların yaddaşındadır və bu məzmunda iş, Azərbaycanın milli
ordusu döyüşçüləri arasında da aparılmalıdır.
§ 3. Gənc nəslin hərbi vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsində
veteranların rolu
Bizim gənclərimiz XX əsrin müharibələrində qəhrəmanlıq nümunələri
göstərmiĢlər. Biz Azərbaycanın qəhrəman oğulları ilə həmiĢə fəxr etmiĢik....
HEYDƏR ƏLĠYEV
70 illik Sovet dövrü Azərbaycan tarixində ziddiyyətli bir dövrdür. Bu
dövrdə həm nailiyyətlər, həm də itkilər olmuşdur. Bununla əlaqədar olaraq fəlsəfə
elmləri namizədi Canpolad Musayevin “Xalq qəzeti”ndə 1997-ci ildə nəşr etdirdiyi
yazısında Azərbaycanın “Sovetlər İttifaqının tərkibində 70 illik mənasız zaman
kəsiyi” ifadəsi təəssüf doğurur. Müəllif bu müddəanı dövlətçilik tarixi məsələsinə
şamil edirsə də, bu cür ümumiləşdirmə qüsurludur. Çünki, göstərilən 70 illik
dövrdə Azərbaycan xalqının milli dövlətçiliyi tam olmayıbsa da, onun iqtisadi və
mədəni inkişafı çox səmərəli olmuşdur. Bu inkişaf səviyyəsi olmasaydı 1991-ci
ildə bərpa edilən müstəqil dövlətçiliyimiz çox zəif maddi və mədəni özülə istinad
etməli olardı.
İkinci dünya müharibəsi qurtardıqdan sonra Azərbaycanda gənclərin hərbi
vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsində zəifləmə əlamətləri getdikcə daha çox
müşahidə edilirdi. Əvvəla, müharibə qurtardıqdan sonra müharibə illərində
yaradılmış bütün milli diviziyalar buraxılmışdı və ümumi Sovet ordusunun Zabit
Dostları ilə paylaş: |