Azərbaycanın azadlığı uğrunda 1918-ci ildə

22 
 
17 iyun - Qırmızı Ordunun Müsüslü istiqamətində başladığı hücum Müsəlman Korpusu və azərbaycanlı 
könüllülər tərəfindən dayandırıldı. 
18  iyun  -  vəziyyəti  dərhal  dəyişmək  məqsədi  ilə  10-cu  türk  piyada  alayı  Qaraməryəm  istiqamətində 
hücuma keçdi, lakin məğlub edilərək itkilər verdi. Qırmızı Ordunun Müsüslü istiqamətində növbəti hücumunu 
Müsəlman  Korpusu  və  Azərbaycan  könüllüləri  dayandırdı.  Göyçay  Kürdəmir,  Şamaxı  ətrafında  erməni 
kəndlərinə bolşeviklər tərəfindən silah paylandı, dəstələr təşkil edildi. 
18-22 iyun - QİO tərəfindən arxa cəbhədə erməni kəndlilərindən ibarət silahlı dəstələrin tərksilahı, sursat 
və qüvvələrin toplanması, çoxsaylı Azərbaycan könüllü bölüklərinin təşkili həyata keçirildi. 
21  iyun  -  5-ci  Qafqaz  piyada  firqəsinin  komandanlığı  döyüşən  hissələrdə  sursatın  tükənməsi  haqqında 
raport verdi. 
22  iyun  -  Bakıda  Salyan  qışlaları  (kazarmaları)  ərazisində  alman  təyyarəsi  yerə  endi.  Pilot  və  Bakıda 
saxlanılan alman əsirlərinin qiyamını hazırlamaq üçün göndərilən zabit əsir alındı. 
24  iyun  -  Azərbaycanı  ələ  keçirmək  üçün  Almaniya  Gürcüstanda  yerləşdirdiyi  qoşunları  Azərbaycanın 
Qazax  və  Zaqatala  bölgələrinə  yeritməyə  hazırlaşırdı.  Vehib  paşa  Azərbaycan  ərazisinə  yeridilən  istənilən 
qoşunun məhv edilməsi barəsində əmr verdi. Kiçik toqquşmalardan sonra almanlar öz planlarından əl çəkdilər. 
26  iyun  -  Azərbaycan  hökumətinin  qərarı  ilə  Müsəlman  Korpusunun  adı  dəyişdirilərək  Xüsusi 
Azərbaycan Korpusu qoyuldu. Bu gün Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin yaradılması günü hesab edilir. 
27  iyun  -  5-ci  Qafqaz  piyada  firqəsi  Xüsusi  Azərbaycan  Korpusuna  tabe  edildi.  Müsüslü  ətrafında 
cəmləşdirilmiş  türk  və  Azərbaycan  hərbi  hissələri  Müsüslü  dəstəsi  adı  altında  birləşdirildi  və  komandanlıq 
Həbib bəy Səlimova tapşırıldı. 
27 iyun - Qırmızı Ordu hücuma başladı, 8 saatlıq döyüş nəticəsində hücumun qarşısı alındı. QİO hissələri 
əks-hücuma başladı; Salyan bölgəsində Qırmızı Ordu Surra-Qarabucaq kəndləri istiqamətində hücuma keçdi. 
28  iyun  -  Salyan  bölgəsində  N.Ramazanovun  dəstəsinin  səyləri  nəticəsində  Qırmızı  Ordu  hissələrinin 
Surra-Qarabucaq kəndləri istiqamətində hücumunun qarşısı alınaraq əks-hücum təşkil edildi. 
29 iyun - QİO hücuma keçərək Qaraməryəm kəndini azad etdi. 
30  iyun  -  Qırmızı  Ordu  Göyçay  istiqamətində  əks-hücuma  keçdi.  Bakıda  1893-1897-ci  il  təvəllüdlü 
kişilərin hərbi mükəlləfiyyəti və 1900-1917-ci illərdə hərbi xidmətdə olmuş dənizçilərin səfərbərliyi elan edildi 
və onun əsasında dənizçi taboru yaradıldı. 
1 iyul - Qırmızı Ordunun hücum cəhdlərinin qarşısı alındı. 
2  iyul  -  Salyan  bölgəsində  Qırmızı  Ordu  hissələri  məğlub  olub  geri  çəkilməyə  başladı.  L.Biçeraxov  öz 
dəstəsi ilə Göyçay ətrafına gələrək Qırmızı Orduya qoşuldu. 
Ġyulun  əvvəlləri  -  cəbhədə  vəziyyətin  kəskinləşməsi  nəticəsində  bolşeviklərin  əlavə  hissələri  və  Bakı 
qırmızı təlimatçılar məktəbinin şəxsi heyəti cəbhəyə göndərildi. 
1-4 iyul - Qəbələ istiqamətində erməni kəndlərinin dəstələri dağıdıldı, əhali tərksilah edildi. Hakimiyyətə 
gələn yeni Osmanlı sultanı IV Vahidəddin teleqram göndərərək Nuru paşa və onun tabeçiliyində olan qoşunların 
səylərini dəstəklədiyini bildirdi. 
5 iyul - Qafqaz İslam Ordusu Ağsu-Kürdəmir istiqamətində hücuma başladı. 
6  iyul  -  L.Biçeraxov  Bakı  Soveti  qoşunlarının  komandanı  təyin  edildi.  QİO  Müsüslü  istiqamətindən 
hücuma başladı. 
8 iyul - Kürdəmir uğrunda ağır döyüşlər başladı. Döyüşlər iyulun 13-də QİO-nun qələbəsi və Kürdəmirin 
azad edilməsi ilə nəticələndi. Salyan istiqamətində də uğurlar əldə edildi. 
14 iyul - QİO Kərrar d/yolu stansiyasını azad etdi. 
16  iyul  -  QİO-nun  qoşunları  iki  qrupa  ayrıldı.  Şimal  qrupu  Osman  bəyin,  Cənub  qrupu  H.Səlimovun 
rəhbərliyi  ilə  Bakı  istiqamətində  hücum  təşkil  etməli  idilər.  Salyan  istiqamətindəki  uğurlar  nəticəsində  Kür 
çayının mənsəbi tam azad edildi. 
19  iyul  -  Q.Petrovun  dəstəsi  Rusiyadan  Bakıya  gəldi  və  dərhal  cəbhəyə  göndərildi.  Q.Petrov  Bakı 
rayonunun  hərbi  komissarı  təyin  edildi.  QİO-nun  Şimal  qrupu  Şamaxı  istiqamətində  hücuma  keçdi,  Cənub 
qrupu isə yayındırıcı döyüşlər apardı. 
20
 
iyul - Şamaxı istiqamətində ağır döyüşlər baş verdi. 
21iyul - QİO-nun Cənub qrupu Sığırlı və Padar d/yolu stansiyalarını azad etdi. 
22  iyul  -  L.Biçeraxov  Həbib  bəy  Səlimovun  başçılıq  etdiyi  Cənub  qrupundan  ağır  zərbələr  alaraq  geri 
çəkilməyə başladı. O, Bakı Sovetinin ittihamları ilə üzləşdiyindən komandanlığı Avetisova təhvil verdi. QİO-
nun Şimal qrupu Mərəzəni azad etdi. 
24-27  iyul  -  Azərbaycan,  Gürcüstan  və  Osmanlı  dövlətləri  "Batum  arasında  petrol  (neft)  mübadiləsi 
haqqında itilafnamə"ni imzaladı. 
25 iyul - Sovet Rusiyası Almaniyaya nota verərək QİO-nun hücumunun qarşısını almağı tələb etdi. 
Ġyulun  sonları  -  Qırmızı  Orduya  əlavə  mükəlləfiyyət  elan  olundu,  bu  dəfə  1883-1892-ci  il  təvəllüdlü 
kişilər orduya çağırıldı. 

---

23 
 
26  iyul  -  QİO-nun  qoşunları  Hacıqabulu  azad  etdi.  Bakı  Soveti  İcraiyyə  Komitəsinin  qərarı  çap  edildi: 
L.Biçeraxovun dəstəsi Qırmızı Orduya tabe edilir, şəhərdə hərbi vəziyyət elan olunurdu. 
27 iyul - QİO-nun Cənub qrupu Qarasu kəndini azad etməklə hücumu genişləndirdi. Qırmızı Ordu Pirsaat 
d/yolu stansiyası ətrafında mövqelər tutmağa çalışırdı. 
28  iyul  -  Cəngi  yaxınlığındakı  mövqelər  uğrunda  tərəflər  hücuma  keçdi.  Qırmızı  Ordu  geri  çəkilməyə 
başladı. Döyüşlərdə böyük itkilər verən bolşevik-erməni qoşunlarına Bakı və ətraf rayonlarda 1885-1892-ci illər 
təvəllüdlü kişilərin səfərbərliyi elan edildi. Onlar üçün hərbi xidmətin 6 ay olacağı bildirildi. 
29 iyul - Almaniya nümayəndələri QİO-nun hücumunun qarşısının alınacağı barəsində Sovet Rusiyasına 
vəd verdilər. 
29-30  iyul  -  QİO-nun  qoşunları  Sumqayıt  və  Xırdalana  çatdılar;  Biçeraxov  öz  dəstəsi  ilə  cəbhəni  tərk 
etdi;  Bakıda  iyulun  30-dan  31-nə  keçən  gecə  daşnak  partiya  liderləri  və  bolşevik  dəstələrinin  rəhbərləri 
müşavirə keçirərək cəbhəyə 3000 erməni göndəriləcəyi barədə qərar qəbul etdilər. 
31 iyul - ağır döyüşlər nəticəsində QİO-nun Şimal qrupu Corat və ətraf təpələri tutdu, Cənub qrupu isə 
Nəvai və Ağbulaq d/yolu stansiyalarını azad etdi. QİO-nun komandanlığı Qırmızı Ordu komandanlığına yeni  

---