145
doldurulmuş top tutaraq (qaçmırlar) skamyaların reykaların üstü ilə
büdrəməməyə çalışaraq sürətlə keçərək, öz çilinglərinin yanından
keçib tez geri qayıdırlar, topu öz komandalarının növbəti oyunçularına
ötürürlər, özləri isə cərgədə yerlərini tuturlar. Reykanın üstü ilə yerimə
zamanı hər bir büdrəyib yerə düşməyə görə müvafiq komandanın
oyunçusuna bir cərimə xalı verilir. Estafeti başqalarından tez qurtaran
və az cərimə xalı olan komanda qalib gəlir.
Qaçış və tullanmalarla oyunlar
Dairəvi estafet. Oynayanlar sag (sol) böyürü ilə dairənin
mərkəzinə dolub, bir növ yelpincsayağı cərgəyə səpələnməklə 1arım
dairə şəklində dayanırlar. Hər bir cərgə ayrılıqda komandadır. Dairənin
mərkəzindən o yana olmaqla axırıncı dayananların hərəsi əlində bir
estafet ağacı tutur. Müəllimin siqnalı ilə həmin oyunçular qaçırlar,
başqa tərəfdən öz komandalarına qayıdaraq estafeti növbəti oyunçunun
sağ əlinə ötürürlər, özləri isə cərgənin o biri başında dayanırlar.
Estafeti alanlar eyni qayda ilə qaçırlar. Elə ki, estafet axırıncı
oyunçudan birinciyə ötürüldü komanda qaçıb-qayıtmanı qurtarır.
İstiqamətçi oyunçu estafeti qəbul edib «Oldu!» deyərək onu yuxarı
qaldırır. Qaçıb-qayıtmanı başqalarından tez başa vuran komanda qalib
gəlir.
Qaydalar. I. Növbəti oyunçu estafeti alıb qaçana kimi onun
bütün cərgəsi dairənin ortasında qaçana yer vermək üçün bir addım
kənara (geriyə) çəkilir. 2. Dairənin ətrafında dolanarkən komandalarda
axırda dayananlara toxunmaq, yolu qısaldaraq qaçmaq olmaz.
Maneələr zolağında estafet. Oyun xətt üzrə qaçmaqla estafet
oyununda olduğu kimi keçirilir, lakin qaçanların yoluna köndələn,
60sm hündürlükdə dirəklərdən ip çəkilir, ipdən o tərəfdə eni 2m 10sm
olan zolaq işarə edilir. Oyunçular növbə ilə ipin və zolağın üstündən
tullanırlar.
Basketbola hazırlıq oyunları
Atışma. Meydança köndələn vəziyyətdə xətlə iki bərabər hissəyə
bölünür. Meydançanın hər qısa tərəfindən 2-2,5m məsafədə daha bir
146
xətt çəkilir. Beləliklə, meydança dörd zolaqdan ibarət olur ki, bunların
ikisi enli (şəhərlər) və ikisi dar (əsirlər üçün yer) zolaqlardır.
Oyunçularının sayına görə iki bərabər komandanın hər biri sərbəst
halda öz «şəhərində» yerləşir. Oyunun rəhbəri meydançanın mərkəzinə
çıxıb voleybol topunu yuxarı atır. Oyunçular, öz şəhərlərindən
çıxmadan topa malik olmağa çalışırlar və komandalar arasında atışma
başlanır. Hər komandanın oyunçuları topu rəqib komandanın
oyunçularına atırlar ki, onları vurub şəhərdən çıxartsınlar və «əsir»
alsınlar. Hər bir oyunçu top ona toxunduqdan sonra əsirə çevrilir,
bundan sonra o, o biri komandanın şəhərinin arxasında yerləşən zolağa
keçir. Əsir onu zolağına uçub gələn topu götürə bilər (yaxud tuta bilər)
və onu özgə komandanın oyunçusuna ata bilər. Əsirləri azad eləmək
olar. Bundan ötrü topu hər hansı əsirə atmaq lazımdır ki, o, onu göydə
tuta bilsin. Əgər əsir topu tuta bilsə onda, onu əlində tutub maneəsiz
olaraq öz şəhərinə keçir. Oradan o, topu rəqibə, yaxud yoldaşının
əsirlikdən qurtarmaq üçün ona ata bilər. Hər iki komanda topu əsirlərin
tutmasına mane olur və çalışırlar ki, ya topu havada tutsunlar, ya da
onu saxlasınlar. Oynu müəyyən olunmuş vaxt ərzində davam edir.
Bütün oyunçuları yaxud rəqib komandanın daha çox oyunçusunu əsir
almış komanda qalib gəlir.
Qaydalar. I. Əsirlər üçün çəkilmiş xətdən (zolaq) o tərəfə
keçməyə (əsirliyə getməkdən və əsirlikdən qayıtmaqdan başqa),
zolaqda olan topu götürməyə, topla qaçmağa, qəsdən qüvvətlə top
vurmağa, topu iştirakçılara buddan yuxarı vurmağa, uçan topu əl-bilək
nahiyyəsiylə (əlini içinin bilək hissəsi) vurub-qaytarmağa icazə
verilmir. 2. Qayda pozularsa o biri komanda əsir düşmüş
oyunçularından hansını istəsə geriyə öz şəhərinə gətirə bilər (yaxud top
dəymiş oyunçusunu əsir verməyə bilər). 3. Əgər oyunçu ona atılmış,
yaxud əsirə atılmış topu tutarsa o top rəqibə dəymiş sayılmır; əgər
oyunçu topu tutmağa cəhd göstərərkən onu əlindən buraxarsa top ona
dəymiş sayılır və oyunçu əsirliyə gedir.
Əl topuna hazırlıq oyunları
147
Topu aparıcıya vermə. Oyunçulardan biri aparıcı olur. Oyun
başlananda o, meydançanın mərkəzində olur. Qalan oyunçular
meydançada sərbəst halda olurlar və qaça-qaça basketbol topunu bir-
birinə atırlar. Aparıcı topu ələ keçirməyə çalışır. O yerdə ki, o, topu
tutur, ordan da onu istədiyi oyunçuya atır. Elə ki, dəydi, həmin oyunçu
aparıcı, əvvəlki aparıcı isə başqa oyunçularla bərabər oyunda iştirak
edir. Aparıcı rolunda az olan oyunçular qalib gəlirlər.
Qaydalar. I. Aparıcının atdığı top dəyən oyunçu əlini qaldırır və
bərkdən «Mən aparıcıyam!» deyir. 2. Aparıcıya dəyib qayıdan (əlindən
çıxan) topu hər hansı oyunçunun yerdən götürməyə və tutmağa və
oyunu davam etdirməyə ixtiyarı var.
Top uğrunda mübarizə. Şagirdlər bərabər sayda iki komandaya
bölünür və sərbəst olaraq oyun yerində yerləşirlər. Oyunçulardan birinə
top verilir. Siqnal verilən kimi oyunçular çalışırlar ki, tez, öz
oyunçuları arasında 5-10 ötürmə icra etsinlər, buna görə komanda bir
xal qazanır. Ötürmələrin hesabını müəllim aparır. Oyun 10 dəqiqə
davam edir. Çox xal toplayan komanda qalib gəlir.
Qeyd. Oyunçular qollarına öz komandalarının rəngində seçilmə
sarğısı (parça) bağlamalıdırlar.
V sinfi bitirən şagirdlərin qarşısında qoyulan əsas tələblər:
Şagirdlər V sinifdə öyrəndikləri oyunların qaydalarını bilməli və ona
əməl etməlidirlər, hərəki xarakterinə və quruluşuna görə bir-birinə
yaxın olan oyunlarda öyrənilmiş hərəkət fəaliyyəti tətbiq etmək
məqsədəuyğundur, oyunun vəzifələrinə müvafiq olaraq fəal, həm də
lazım gəldikdə fiziki keyfiyyətlər təşəbbüsü göstərilməlidir, qruppada,
komandada oyunçularla yekdil və qarşılıqlı fəaliyyət göstərmək
lazımdır, hərəkət fəallığı və təşkilatçılıq qabiliyyəti göstərərək
oynamaq, oyunda kobud texniki və taktiki səhvlərə yol verməmək.
Komandalı oyunlarda taktiki fəaliyyətin rolu və oyunda komandanın
təşkili haqqında anlayışa malik olmalı.
VI Sinif
Ümuminkişaf hərəkətlərinin elementlərilə oyunlar
Kvadratla mübarizə. Meydançada 3 kvadrat çəkilir: 3x3m, 2x2
və 1x1m. Birinci kvadrata dörd oyunçu çağırırlır. Siqnal üzrə onlar
Dostları ilə paylaş: |