B a L o ğ L a n q u L i y e V
Yüklə 3,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Üçüncü hərəkətlər
- Dördüncü hərəkətlər
- 1.2.Ümumi orta təhsil pilləsində fiziki tərbiyə sağlamlıq işləri
- Səhər gigiyenik gimnastikası
- Dərsəqədər səhər gigiyenik gimnastikası
186
onlar tərəfindən müstəqil icra edilməsinə icazə verin, bu şərtlə ki, uşaqlar nəzarətdən kənarda qalmasınlar. Yeni səhər gimnastikası kompleks hərəkətləri tətbiq olunarkən hərəkətləri əvvəlcə özünüz göstərin, sonra isə yerinə yetirilmə texnikasını izah edin. Bundan əlavə, hərəkət komplekslərinin dəyişdirilməsinin səbəblərini onların nəzərinə çatdırın. Çünki bu yaşda olan uşaqlar hər şeylə maraqlanırlar və hər nə varsa hamısını öyrənməyə ciddi səy göstərirlər. Yaxşı olar ki, səhər gimnastikasını oyun formasında və yarış şəklində təşkil edəsiniz. Bu uşaqların hərəkət fəallığını yüksəldir və səhər gimnastikasını icra etməyə həvəsi artır. Buna «Kim hərəkəti daha tez icra edə bilər?», «Kim hərəkəti daha dəqiq yerinə yetirə bilər?» və s. oyunları misal göstərmək olar. Söhbətin axırında müəllim valideynlərin suallarına cavab verir. Qeyd etməliyik ki, səhər gigiyenik gimnastikasının ailə şəraitində daha səmərəli nətğicə verməsində, uşaqların səhhətinə müsbət təsir göstərməsini və hərəkət fəallığının yüksəldilməsində hərəkət kompleksinin fizioloji yük əyriliyi prinsipində qurulmasının, hərəkətlərin xarakterindən asılı olaraq ardıcıl surətdə növbələşdirərək yerinə yetirilməsinin, həmçinin onların ümumi həcmi və miqdarının təkrarlanmasının böyük əhəmiyyəti vardır. Bu baxımdan valideynlər ailədə uşaqlarla səhər gimnastikasını təşkil edərkən, onun aşağıdakı sxemdə qurulmasına çalışmalıdırlar. Kompleksin birinci hərəkəti tənəffüsü qüvvətləndirməli, «yəni o «dartınma» xarakterli hərəkətlərdən ibarət olub yavaş tempdə icra olunmalı və 4-5 dəfə təkrarlanmalıdır. İkinci hərəkət ayaq əzələləri üçün olmalıdır: bura ayaqların növbə ilə müxtəlif tərəflərə sürətli tempdə qaldırılması və əvvəlki vəziyyətə gətirilməsi, hərəkətin hər bir ayaqla 4-5 dəfə təkrarı və yaxud çöməlmələr daxildir. Çöməlmə hərəkətlərində yavaş və orta tempdə icra edilməli 6-8 dəfə təkrar edilməlidir. Üçüncü hərəkətlər gövdənin sağ və sol tərəfindəki əzələlər üçün nəzərdə tutulmalıdır. Buna əyilmə hərəkətləridə daxildir. Həmin hərəkətlər hər bir tərəfə yavaş tempdə yerinə yetirilir. Həmin məqsədlə gövdənin dairəvi hərəkət etdirilməsi (sağdan sola və əksinə) hərəkətlərini də icra etmək olar. Bu hərəkətlər hər tərəfə 5-6 dəfə icra edilməklə orta və sürətli tempdə yerinə yetirilir. Dördüncü hərəkətlər gövdənin düz əzələləri üçün verilməlidir. Bu vaxt gövdə irəli əyilməli və düzləndirilməlidir. Hərəkət 5-6 dəfə təkrarlanmalı və müxtəlif tempdə icra olunmalıdır. Beşinci kompleks ümumiləşdirici 187
əhəmiyyətə malik olmalıdır. Bu məqsədlə də 30 saniyə müddətində və yaxud asta qaçış icra edilməlidir (1 dəqiqə ərzində). Bundan sonra isə sakitləşdirici fiziki hərəkətlər 1-2 dəqiqə müddətində yerinə yetirilməlidir.
Bundan əvvəl ibtidai siniflərin nümunəsində şagirdlərin fiziki tərbiyə-sağlamlıq və idman tədbirlərinin əhəmiyyəti və mahiyyəti qısa şəkildə şərh edilmiş və işıqlandırılmışdır. Təkrar olmasın deyə və kitabın həcmini nəzərə alaraq V-VIII siniflər üçün həmin məsələləri spesifik cəhətləri nəzərə almaqla verməyi məqsədəuyğun hesab edirik. Ümumiyyətlə, şagirdlərin sağlamlıq bədən tərbiyəsi işləri, kütləvi idman tədbirləri sinifdən xaric və məktəbdənkənar vaxtlarda həyata keçirilir. Bu işin aparılmasında başlıca məqsəd məktəbyaşlı uşaqların ümumi fiziki hazırlığını artırmaq, sağlamlıqlarını möhkəmləndirmək və fiziki inkişafını yüksəltməkdən ibarətdir. İbtidai siniflərdə olduğu kimi orta, yuxarı məktəbyaşlı şagirdlər üçün də həmin işin düzgün təşkili və həyata keçirilməsi günün vacib məsələlərindən biridir. Orta və yuxarı yaşlı məktəblilər üçün gün rejimində bədən tərbiyəsi, sağlamlıq tədbirləri təşkil olunarkən aşağıdakı formalardan istifadə edilir: səhər gimnastikası, dərsəqədər səhər gimnastikası, bədən tərbiyəsi dəqiqələri, fasilələrdə oyunlar. İndi də söylənilənlərin qısa da olsa izahını verməyi məqsədyönlü hesab edirik.
olmaqla tədris gün rejimində əhəmiyyətli yerlərdən birini tutur. Səhər gimnastikasının müntəzəm olaraq keçirilməsinin çox böyük təlim- tərbiyəvi əhəmiyyəti vardır. Bu prosesdə orqanizmin funksional sistemləri möhkəmlənir. Orqanizm öz vəzifələrini ahəngdar surətdə yerinə yetirir. Bütün bunlar həm bədənin formalaşmasına, həm də
188
şagirdlərin hərtərəfli inkişafına, xüsusən tədris fəaliyyətinə, fiziki inkişafına, fiziki tətbiqi hazırlığına daha müsbət təsir göstərir. Səhər gimnastikasının səmərəli təşkili və onun istənilən nəticə verməsində bədən tərbiyəsi müəlliminin rolu böyükdür. Müəllim, hər şeydən əvvəl bu işin əhəmiyyətini və metodikasını şagirdlərə və valideynlərə başa salmalı və öyrətməlidir. Bu sahədə valideynlərə bilik verməyi və öyrətməlidir. Bu sahədə valideynlərin və şagirdlərin bilik dairəsini genişləndirmək, onlara müvafiq məlumatları çatdırmaqdan ötrü valideyn yığıncaqlarından, sinif iclaslarından, istifadə etmək olar. Səhər gimnastikası hərəkət kompleksləri şagirdlərin yaşına, fiziki hazırlığına, onların bədən tərbiyəsi və idman sahəsində nə kimi bilik, bacarıq və vərdişlərə malik olmasına tam uyğun olmalıdır. Buna görə də aşağıdakı ümumi metodik məsləhətləri mütləq nəzərə almaq lazımdır. Hər şeydən əvvəl, səhər gimnastikası kompleks hərəkətləri şagirdlərin 9-10, 11-12, 13-14, 15-16 yaş qruplarına müvafiq seçilib tərtib edilməlidir. Bundan əlavə, hərəkət kompleksləri gərgin, cansıxıcı deyil, maraqlı, müxtəlif, yüngül hərəkət elementlərindən ibarət olmalı, böyük amplituda ilə, ritmik olaraq icra olunmalıdır. Hərəkət kompleksləri tərtib olunarkən ardıcıllığa xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Seçilmiş kompleks hərəkətlər ilk növbədə dartınma xarakteri daşımalı, əl-qol və gövdə əzələlərinə, sonra ayaq əzələlərinə təsir göstərilməlidir. Sonra isə qüvvəni artıran hərəkətlərdən və hoppanma elementlərindən ibarət olmalıdır ki, bu da ayaq-pəncə qüvvəsini daha da artırmalı və möhkəmləndirməlidir. Səhər gimnastikası kompleks hərəkətləri icra olunarkən tənəffüs düzgün edilməli və nəhayət, yaş dəsmalla bədəni sürtməli, duş qəbul etməli və bədən qurunmalıdır.
Dərsəqədər səhər gigiyenik gimnastikası
Dərsəqədər səhər gimnastikası bilavasitə tədris fəaliyyətini və orqanizmin işgörmə qabiliyyətini artıran başlıca vasitələrdəndir. Təcrübədən aydın olur ki, bəzən şagirdlər ailədən məktəbə yüksək əhval-ruhiyyə ilə gəlmir bir növ yuxulu, yəni yüksək zehni və fiziki fəaliyyətdə olmurlar. Onların tədris fəaliyyətinə hazırlığı minimum səviyyədə olur. Bu vəziyyəti aradan qaldırmaq üçün dərsəqədər səhər gimnastikasından istifadə edilməlidir. Bu növbələr arası təşkil Yüklə 3,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|