B biLİmsel devrim ve aydinlanma çAĞi bir bayrak yarışı gibi; bu çağı da diğer çağın bittiği
Yüklə 4,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1608’de Kuzey Avrupada Flandreli gözlükçüler, basit bir dürbün icat etmiş ve bunu Avrupaya da pazarlamışlardı. Dürbün
Üniversiteler bilimde Aristoteles düşüncesinin birer kalesiydi. Galileo'nun pervasız eleştirileri, açık sözlülüğü, dahası çevresini küçümseyici tutumu kolayca bağışlanamazdı. Pisa'da tutunması güçleşince Padua Üniversitesine matematik profesörü olarak geçer. 51 Ancak O, matematik yanı sıra fizik ve astronomiyle de ilgilenmektedir. Örneğin sıvıların genişlemesini ölçmeye yarayan bir alet yapmıştır. Benzeri şekilde Askeri Pusula adını verdiği bir alet daha yapmıştı ki bir çeşit sürgülü hesap makinesidir. Galileo, bunu evinde imâl ediyor ve bir de kullanım kılavuzuyla birlikte satıyordu. Galileo'nun buluşlarından bazıları, Floransa'da Accademia Çimento’nun tarih koleksiyonu içinde yer almaktadır. 52 1608’de Kuzey Avrupa'da Flandre'li gözlükçüler, basit bir dürbün icat etmiş ve bunu Avrupa'ya da pazarlamışlardı. Dürbün Venediğe de geldiğinde Galileo derhal ilgilendi ve düşünmeye başladı. Bir kaç gün içinde bu dürbünün daha gelişmiş şeklini kendisi tasarlayıp ve gerçekleştirdi. Üzerinde öylesine çalışır ki, üç kat büyüten bir opera dürbününden, sekiz hatta on kat büyüten teleskopa ulaşmıştır. Bu teleskopu yaptığında öylesine bir heyecana kapılır ki, senato üyelerine Campanile tepesindeki bir gösteri düzenledi. Bu gösteri tarihe geçecek kadar önemliydi. 53 Galileo Galilei; kızıl saçlı, tıknaz yapılı, kısa boylu ve aynı zamanda çok da hareketli bir kişidir. Kendisinin reklâmının yapılmasından hoşlanırdı. Bunu sağlamak için de icatlarını hemen tanıtmayı yeğlerdi. Keza kısa sürede yaptığı yenliklerle teleskopunun büyütme gücünü, otuz katına çıkarmayı başarmıştı. Bu da onu araştırmaya daha çok yöneltiyor ve bilimsel yeteneği de buna eklenince, ortaya durmadan yeni yeni buluşlar çıkıyordu. 54 Doğal olarak bunların çoğu gökyüzü ile yıldız ve gezegenlere aitti. Sonunda yaptığı gözlemlere dayalı buluş ve yorumlarını SİDEREUS NUNCİUS (Yıldızların Habercisi) adlı çok ünlü kitabında topladı. Kitapta yer yer açıklayıcı nitelikte resimler de vardı. Ay özel bir ilgi alanıydı. Ona ait gözlemlerini, ayrıca suluboya resimlerle canlandırıyor ve ilk kez Ay Haritası onun tarafından yapılıyordu. Ayrıca o güne kadar hiç bir astronomi uzmanının bulamadığı dört gezegeni bulan Galileo’dur. Bunlar, Jüpiter'in uydularıdır. 55 Galileo'nun başlıca ve en özgün çalışması fizikte "Dinamik" diye bilinen nesnelerin hareketleridir. "Statik" denilen dengesel ilişkiler Archimedes'in buluşlarıyla açıklık kazanmıştı. O zamana kadar hareket halinde olan bir nesnenin kendi haline bırakıldığında duracağı, hareketini ancak bir dış gücün itmesi ya da çekmesiyle sürdürebileceği sanılıyordu. Galileo ise bu kanıya ters düşen bir düşünce oluşturmuştu. Hareket eden bir nesne, dış etkenlerden serbest kaldığında, hareketini tekdüze bir hızla sürdürür. Buna göre, dış etkenler hareketin değil, hareketin değişmesinin nedenidir, “İVME" denen bu değişiklik hareketin hızında ya da yönünde olabilir. 56 Nesnelerin hareketinde dış güçlerin etkisinin hızda değil ivmede kendini gösterdiği düşüncesi Galileo'ya, serbest düşmeye ilişkin deneylerini açıklama fırsatı da sağlar. Yerleşik öğretiye göre, bir nesnenin düşme hızı ağırlığıyla orantılıydı. Örneğin, aynı yükseklikten bırakılan biri 5, diğeri 1kg ağırlığındaki iki nesneden birincisi yere ikincisinin aldığı sürenin 1/5'inde ulaşmalıydı. Söylentiye bakılırsa, Galileo herkesin inandığı bu düşüncenin yanlışlığını, Pisa Kulesi'nden değişik ağırlıklarda kurşun parçalarını atarak seyircilerine, bu arada özellikle derslerine gitmekte olan profesörlere ispatlamaya çalışmıştı. 57 Galileo, Tuscany Dükü'nün isteği üzerine top mermilerinin izlediği yolu incelemeye koyulur. Yatay olarak atılan bir merminin bir süre yatay gittikten sonra birden dikey düşüşe geçtiği sanılıyordu. Galleo, hareketin önce yatay olduğu düşünüp, merminin ilk saniyede aldığı yol kadar ikinci saniyede de yol aldığını; sonra dikey düşüş olduğunu düşünerek, merminin düşme süresiyle orantılı bir hızla düştüğünü kabul etti. Basit bir hesaplamayla, Bileşik Devinimin PARABOLA biçiminde bir yol çizdiği gösterdi. 58 Galileo böylece fiziğin iki önemli yasasını keşfetmiş olur. Bunlardan ilki "EYLEMSİZLİK İLKESİ" diye bilinir ve şöyle ifade edilir: Her cisim bir dış kuvvetin etkisi olmadıkça hareket halindeyse hareketini aynı hızla düz bir çizgi üzerinde, duruyorsa hareketsizliğini, sürdürür. Galileo'nun keşfettiği ikinci yasa, "CİSİMLERİN SERBEST DÜŞME YASASI" diye bilinir ve şöyle ifade edilir: Serbest düşen bir cismin düştüğü mesafe, düşme süresinin karesiyle doğru orantılı olarak değişir. s=l/2.g.t 2 59 Yüklə 4,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|