Baxşiyeva nəRMİN ƏNVƏr qizi hüquq üzrə fəlsəfə doktoru İNZİbati HÜquqi MÜbahiSƏLƏR
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
149 qanuniliyinin təmininə yönələn bu cəhət inzibati məhkəmə icraatının xarakterik xüsusiyyətlərindən biridir. Qeyd edək ki, keçmiş Sovet ittifaqı dövründə inzibati akt hakimiyyət səlahiyyətinə malik orqanın birtərəfli iradə ifadəsi kimi qiymətləndirildiyindən, inzibati hüquq vətəndaşa deyil, dövlətə ünvanlandığından nə inzibati aktların qəbul, icra olunması və ya ləğv qaydaları ilə bağlı inzibati orqanlar tərə- findən həyata keçirilən fəaliyyətin hüquqi əsasları, nə prinsipləri və prosedur qaydaları, nə də onların qəbulu ilə əlaqədar yaranan inzibati mübahisələrin aidiyyət qaydaları müəyyən olunmurdu. Dövlət müstəqilliyinin bərpasından sonra hüquqi dövlət quruculuğu istiqamətində milli qanunvericiliyin, insan hüquq- larının müdafiə və təminat mexanizmlərinin beynəlxalq stan- dartlara uyğunlaşdırılması, inzibati orqanlarla vətəndaşlar ara- sındakı münasibətlərdə etimadın və şəffaflığın, idarəetmədə qa- nunçuluğun və səmərəliliyin təmin olunması aparılan məhkəmə- hüquq islahatlarının prioritet istiqamətlərindən biri kimi müəy- yən olundu. Əsas Qanunun 62-ci maddəsində hər kəsin onun işinə qanunla müəyyən edilmiş məhkəmədə baxılması hüququ təsbit edilmişdir. Bu norma bəhs olunan hüququ təsbit etməklə işlərin aidiyyət qaydasınının əhəmiyyətini əks etdirən fundamental prinsip kimi də çıxış edir.Məhkəmə aidiyyətı əsassız və qeyri- qanuni dəyişdirilə bilməz 219 . İşlərin Azərbaycan Respublika- sının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş məhkəmə aidiyyətının 219 Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin “İnzibati icraat haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 2.0.1 və 2.0.2-ci maddələrinin şərh edilməsinə dair”6 oktyabr 2012-ci il tarixli Qərarı / www.constcourt.gov.az 150 dəyişdirilməsi və ya əsassız olaraq qanuni hakimin icraatından alınması qadağandır 220 . “İnzibati icraat haqqında” AR qanununun və AR İPM-nin qəbulu və inzibati-iqtisadi məhkəmələrin fəaliyyətə başlama- sından sonra inzibati mübahisələrin aidiyyəti ixtisaslaşdırılmış məhkəmələrə – inzibati-iqtisadi məhkəmələrə aid edildi. Başqa aidiyyət qaydasının müəyyən edilmədiyi təqdirdə inzibati mübahisələrə dair işlər üzrə məhkəmə icraatının inzibati-iqtisadi məhkəmələr və inzibati-iqtisadi kollegiyalar tərəfindən həyata keçirilməsi müəyyən olundu 221 . Lakin, maddənin məzmunundan da aydın olduğu kimi, qanunverici inzibati hüquqi mübahisələrin aidiyyətini imperativ deyil, dispozitiv qaydada müəyyənləşdirilmişdir. Yəni, əgər həmin mübahisənin başqa icraat qaydasında baxılması nəzərdə tutulmayıbsa ona inzibati - iqtisad məhkəməsində baxılır. H.X.Muradov haqlı olaraq məhkəmə aidiyyətinin müəyyən edilməsində hansı aktların inzibati akt, hansı orqanların inzibati orqan olmasının, habelə, mübahisə ilə bağlı inzibati orqanın fəaliyyətinin ümumi və ya xüsusi hüquq sahəsinə aid olmasının düzgün müəyyənləşdirilməsinin xüsusi əhəmiyyət daşıdığını qeyd edir 222. Həqiqətən də aidiyyət qaydalarının dəqiq müəy- yənləşdirilməməsi, inzibati orqanların dairəsinin konkret olma- ması səbəbindən məhkəmə təcrübəsində eyni qəbildən olan işlərin həm ümumi, həm də inzibati-iqtisadi məhkəmələrdə 220 “Məhkəmələr və hakimlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunu. Bakı:Hüquq ədəbiyyatı, 2014, s.15 221 Azərbaycan Respublikasının İnzibati Prosessual Məcəlləsi.Bakı: Qanun, 2013, s.14 222 Muradov X.H. İnzibati mübahisələrin məhkəmə aidiyyatına dair mülahizələr //Naxçıvan MR Ali Məhkəməsinin Bülleteni, 2012 (1) http://www.supremecourt. nakhchivan.az/bulleten_2012_1_s6c1.html 151 baxılması halları müşahidə olunur. Hətta,Təsnifatda inzibati orqan kimi müəyyən olunmayan, inzibati akt qəbul etmək səlahiyyəti qanunvericilikdə təsbit olunmayan orqanların aktları da bəzən inzibati məhkəmə icraatı qaydasında baxılır. Bu, isə təbii olaraq təcrübədə mübahisəli halların yaranmasına səbəb olur. Bununla əlaqədar olaraq iş üzrə məhkəmə aidiyyətı məsə- ləsinin həlli zamanı yaranan çətinliyin həlli üçün Konstitusiya Məhkəməsinə də müraciət halları müşahidə olunur. Məsələn, Şəki Apellyasiya Məhkəməsi “Azərenerji” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin yerli qurumlarının inzibati orqan, onun tərtib etdiyi aktın inzibati akt hesab edilib-edilməməsi baxı- mından “İnzibati icraat haqqında” AR qanununun şərh olunması üçün AR-sının Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət etmişdir. Konstitusiya Məhkəməsinin qərarı ilə Təsnifatda inzibati orqanların siyahısına aid olmasa da, təbii inhisar subyektlərinin publik hüquq sahəsinə aid olan qərarlarından, hərəkətlərindən və ya hərəkətsizliyindən irəli gələn mübahisələrə inzibati icraat qaydasında inzibati-iqtisadi məhkəmələr tərəfindən baxıldığı müəyyən olunmuşdur 223 . Beləliklə, mübahisənin aid olduğu hüquq sahəsi onun aidiyyət qaydasını müəyyənləşdirən zəruri amil kimi təsbit olunmuşdur. Fikrimizcə, bu məsələnin AR İPM- də də konkretləşdirilməsi zəruridir. İnzibati prosessual qanunvericilik predmet və ərazi aidiy- yətını müəyyənləşdirmişdir. Mübahisəyə baxılmasının birdən artıq məhkəmənin səlahiyyətinə aid olduğu hallarda, məhkəmə mübahisə ilə bağlı işi iddiaçı və ya ərizəçi tərəfindən seçilən məhkəməyə göndərir. İddiaçı və ya ərizəçi tərəfindən belə seçim 223 Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin “İnzibati icraat haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 2.0.1 və 2.0.2-ci maddələrinin şərh edilməsinə dair”6 oktyabr 2012-ci il tarixli Qərarı / www.constcourt.gov.az Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|