Beynəlxalq iqtisadi hüquq anlayışı Beynəlxalq iqtisadi hüququn nizamasalma predmeti
Yüklə 2,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “5-l r Qrupu ”
- “10-luq Qrupu”
- “24-l r Qrupu”
- “İsveçr Qrupu”
edildikd bir halda özünün stabilliyi il onu üst l yirs , dig r halda özünün h m ratione materiae, h m d ratione persone m hdud istifad si il ondan geri qalır. Faiz daşıyıcısı olduğu üçün valyutaların qiym t meyarı kimi çıxış etmiş qızıla nisb td üstünlüy malik olduğu halda eyni zamanda xüsusi yığımın obyekti kimi çıxış ed bilmir. Buna gör d SDR beyn lxalq valyuta olaraq yalnız dövl tl r v beyn lxalq t şkilatlar t r find n istifad edilir. SDR- malik olan dövl t Fond t r find n mü yy n edil n SDR s r ncamçısı olan dig r dövl tl rd n s rb st valyuta istifad edil bil n m bl ğd hüquq ld edir. Qeyd etm k lazımdır ki, t dric n SDR özünün ilkin fransız kredit konsepsiyasından ABŞ valyuta keyfiyy tin yaxınlaşmaqdadır. Üzv dövl tl rin IMF v Dünya Bankının orqanlarında s sl rinin h cmi dövl tl rin nizamnam kapitalında olan kvotasına müvafiqdir. Fondun v Bankın üzv olan h r bir dövl tin ilkin olaraq 250 s si var. Bu limitd n artıq olan h r bir s s dövl tl r kvotalarından 100 000 SDR öd m lidirl r. ABŞ 180000 s s malikdir (ABŞ-un s sl rinin h cmi 1948-ci ild n ümumi s sl rin 30% -ni t şkil ets d , XX srin sonlarına yaxın 17, 7 %- enib). Böyük Britaniya ümumi s sl rin 6 %-n , Almaniya v Yaponiya 5, 5 %- , Avropa Birliyi 26%- malikdir. Ümumiyy tl , s sl rin 70%-i s nayec inkişaf etmiş ölk l rin payına düşür. Beyn lxalq Maliyy Korporasiyanın h r bir üzvü ilkin olaraq 250 s s , Beyn lxalq İnkişaf Assosasiyasında is 500 s s malikdir. Birinci qurumda bir s s 1000 SDR, Beyn lxalq İnkişaf Assosasiyasında is bu 5000 SDR- b rab rdir. 8.12. Beyn lxalq Valyuta Fondunun dövl tl rin valyuta siyas tin n zar ti IMF dövl tüstü t nzimetm s lahiyy tin malikdir. T sis müqavil sinin IV madd sin gör Fondun dövl tüstü xarakteri – üzv-dövl tl rl valyutanın t nziml nm si v valyuta kurslarının mü yy n olunmasında ifad edir. Dövl tl r heç bir halda Fondun n zar tind n k nar valyuta t nziml nm si h yata keçir bilm z. Bununla yanaşı, dövl tl r Fonda bildirm d n müst qil olaraq ist dikl ri h cmd valyuta almaq, valyutaların d y rini d yişdirm k hüququndan m hrum edilib. Bundan başqa, dövl tl r Fondun n zar ti olmadan devalvasiya v revalvasiya t dbirl ri h yata keçir bilm zl r. IMF haqqında müqavil nin XII madd sin sas n üzv-dövl tl r h mçinin öz maliyy v valyuta sisteml rinin v ziyy ti il bağlı Fonda müt madi m lumat verm lidirl r. XX srin 70-ci ill rind Bretton-Vuds maliyy sisteminin ixlası il bağlı t sis müqavil sinin IV madd sin edil n d yişiklikd n sonra Fondun dövl tüstü s lahiyy tl ri mü yy n q d r z ifl mişdir. Dövl tüstü s lahiyy tin azaldılması yeni “üz n valyuta” sistemin keçidl bağlı olmuş v bunun n tic sind müvafiq sferada dövl tl rin s lahiyy tl ri genişl ndirilmişdir. Buna baxmayaraq beyn lxalq valyuta vasit l rind n olan SDR-in t nziml nm sin n zar t yen d fondun tam n zar ti altındadır. Fondun t sis müqavil sinin analizi bel dem y sas verir ki, say etibarı il 40-a yaxın m s l il bağlı qurum üzv dövl tl r icrası m cburi olan göst rişl r ver bil r. Fond çoxt r fli v birt r fli qaydada üzv-dövl tl rin valyuta siyas tl rin n zar t edir. T sis müqavil sinin VIII madd sin gör üzv-dövl tl r beyn lxalq valyuta sistemin z r r ver bil n valyuta manipulyasiyaları etm m li, el c d , dövl tl r Fondla razılaşmaya gör beyn lxaq öd m l rd üstünlük qazanmaq m qs dil valyuta kurslarını d yişdirm m lidirl r. 1975-ci il q d r Fondun v Bankın İcraedici Direktoratında daimi üzvl rd ibar t olan “5-l r Qrupu ” t sis edilmiş, daha sonra qeyd olunan 2 dövl tin daxil olması il “7-l r Qrupu” formalaşmışdır. Bu qrup kvazibeyn lxalq t şkilat xarakteri daşıyır. Qrupun daimi t şkliati quruluşu olmadığı kimi, f aliyy ti d siyasi xarakterli normalar il t nziml nir. Beyn lxalq valyuta münasib tl ri sferasındakı qruplaşmadan biri d IMF ç rçiv sind Borclar haqqında Baş Sazişin (1962) iştirakçısı olan dövl tl rd n ibar t “10-luq Qrupu” f aliyy t göst rir. Qrup üzvl ri dig r dövl tl ri maliyy l şdirm k üçün Fonda borc verir v n tic d Fonddan kvotalarından asılı olmayaraq güz ştli ş rtl rl valyuta ala bilirl r. “10-luq Qrupu” üzv dövl tl rin maliyy nazirl ri v m rk zi bankların idar heyy tinin s dri qismind f aliyy t göst rir. S naye dövl tl rind n f rqli olaraq inkişafda olan dövl tl r is “24-l r Qrupu”nu formalaşdırıb Qrup üzvl ri IMF v Bankın İdar etm Şurasında, İcraedici Direktoratda v dig r orqanlarda ümumi siyas t yürüdürl r. Az rbaycan Respublikası v dig r yeddi ölk “İsveçr Qrupu”na daxildir. Qrupun sas f aliyy ti keçid iqtisadiyyatlı ölk l rin mövqeyl rini Fond v Dünya Bankı ç rçiv sind laq l ndirm y yön lib. 8.13. Az rbaycan Respublikasının beyn lxalq maliyy v valyuta sistemin inteqrasiyası Dövl tin maliyy sistemi onun suverenliyi il sıx bağlıdır. H r bir dövl t öz maliyy sistemin münasib td suverendir. Dövl tl r öz maliyy sisteminin Yüklə 2,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|