Bir qadın var hardasa, Kibrit çöpündən tez sönür gülüşü…
Yüklə 0,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
atonnan!) Guya adam bu yaşacan hekayədən-filandan yazıb baş qatmalı, özünü mənən hazır biləndə romana girişməlidir. Düzdür, olur ki, adam belə şeylərin təsirinə uyub qorxu-hürkü keçirir, lakin öhdəsindən gələ biləcəyin işə günü bu gün başlamadınsa, deməli, iradəsiz, zəif və məğmun adamsan, vəssalam! Çox danışıb zəhlə tökmək istəməzdim, amma lütfən, elə şeylər var içimdə saxlaya bilmirəm, qəzəbliyəm. Məsələn, tədqiqatçılar Henri Ford, Tomas Edison, Con Rokfeller, Teodor Ruzvelt kimi dünyanın yüz ən məşhur adamının həyatını tədqiq edib belə nəticəyə gəliblər ki, müvəffəqiyyətin 10 prinsipi var: 1) Özünü kəşf etmək. (Bu, mənim üçün keçilmiş mərhələdir) 2) Xəyal qurmaq. (Xəyalsız bir günüm varmı?) 3) Hədəf müəyyənləşdirmək. (Mənim hədəfim bəllidir; indiyəcən başıma gələnləri də gözünə qatıb, Leylanın həyatından roman yazmaq) 4) İnanmaq və əzmlə çalışmaq. (Zatən, bundan savayı yolum yoxdur) 5) Əngəllərlə mübarizə (Evimin yağmalanmasına, Əsmərdən uzaq düşməyimə tab gətirirəmsə, demək, çətinliklərin öhdəsindən gəlirəm) 6) Gözəl görmək. (Nə yaxşı gələcəkdən ümidimi üzməmişəm. Hələ də inanıram ki, bir roman mənim həyatımı dəyişəcək) 7) Fürsətləri qiymətləndirmək. (Başqa nə edə bilərəm?) 8) Zamanı qiymətləndirmək. (Çalışacam) 9) İnsanlarla uğurlu münasibət qurmaq. (Bu bir az şeytani məsələdir. Hər vaxt alınmır) 10) İşi bitirmək. (İnşallah) Yaş məsələsindən qəti qorxum yoxdur. Düzünü bilmək istəyirsinizsə, vecimə deyil. Napoleon Bonapart İtaliyanı 27 yaşında işğal etmişdi. Uilyam Pitt 24 yaşında İngiltərənin baş naziri olub. Motsart ilk konsertini 6 yaşında verib. Bill Qeyts qarşısında böyük uğurlar açan şirkətini qurarkən 19 yaşındaydı. Kimsə bu müqayisələrə gülüb keçərsə, onun halına mən yalnız gülümsəyə bilərəm, vəssalam! Nə isə, çürük qoz qədər faydası olmayan üzüqara həqiqətə qahmar çıxmaqdan çənəm ağrıdı, zəhləm töküldü. Vızqırtsın hər şey! Acından mədəm sancır. Toyuq soyutmasını duzlayıb bir-iki tikə içəri ötürüm, sonra əməlli-başlı işə girişəcəm. İki ay evdən bayıra çıxmasam, roman nədir, epopeyanın kürəyini yerə vurmaq olar. Çətini birinci cümləni başlamaqdır. Məsələn, belə ola bilər: “Mən xeyli vaxtdır Yasamaldakı köhnə ət bazarının biraddımlığında yaşayıram…” Amma bu o qədər də vacib deyil. Əsas romanın hardan başlayıb necə qurtarmağındadır. Hər şeyi ölçüb-biçməyə ehtiyac var. Girişdə oxucuda ümumi təsəvvür yaransın deyə, Leylanın düşdüyü vəziyyəti təsvir etmək, İsmayıl dayının yanına gəldiyi gecəni qabartmaq lazımdır. Sonra oynaq, axıcı cümlələrlə Əsmərdən bəhs etmək vacibdi. (Bu həm də təzə-təzə eşqə düşən gənclərin zövqünə hesablanmalıdır). Leyla ilə tanışlıqdan sonrakı hadisələr bir-birini əvəz etdikcə həmin gecədəki əhvalatı yazmaq pis olmazdı. Hə, yeri gəlmişkən, həmin kədərli gecədəki əhvalatı yazmağın məqamıdır. Bu həm qeyd kimi işimi asanlaşdırar (yazıçıdan nə yazırsan soruşanda ədabaz görkəm alıb “romanın qeydlərini götürürəm” demədisə, ondan heç ortabab jurnalist də çıxmaz!) həm də romana girişməzdən əvvəl yüngülvarı məşq olar. Leylanın danışdığı hadisələr o qədər pərakəndə, dağınıqdı, boynuma alıram, onları ard-arda yazmaq çətindi. Amma indiyədək müsahibə götürdüyüm adamların içində beləsi ilə çox, lap çox qarşılaşmışam. Məsələn, uşaqlığından danışdığı yerdə, birdən üç il əvvəl barmağına dəyən çəkic haqqında hüdüləyib uzun-uzadı lazımsız şeylərdən danışırlar. Romanın adını da tapmışam: “Leyla”. “Süd qabın dibinə çöksə...” “Sən ey başqasını mühakimə edən hər kəs, sən də üzrsüzsən; çünki başqasını mühakimə etdikdə, özünü də məhkum edirsən; zira, başqasını mühakimə edərək, özün də onun kimi hərəkət edirsən. “İncil” (Əhdi Cədid) Müqəddəs Həvari Pavelin romalılara məktubu, birinci fəsil... “Zəminə bizi maşınacan ötürüb nəsə iş üçün içəri tələsdi. Gecənin sazağı sümüklərimi sızıldadırdı. Yol boyu bir kəlmə danışmadıq. Radioda simfonik musiqi səslənirdi. Hərəyə bir siqaret yandırıb tüstülətdik. Şəhərin üstünə çökmüş sükut darıxdırıcı, kədərliydi. Leyla maşını saxlayıb İsmayıl dayının daxmasına sarı boylandı. Qolundan tutdum ki, sakitcə qalxaq evə, kişi narahat olmasın. Pilləkəndə ayaq saxlayıb gözlərini üzümə zilləyəndə ürəyimə gəldi ki, yenə içmək istəyir. Zəif səslə, bir az çəkingən şəkildə niyyətini açıb-ağartdı: bir şüşə viski al! Açığı, qorxurdum ki, halı təzədən xarablaşsın, içki dilinə dəyər-dəyməz üstümə əsib-coşmağı bir yana, məni evdən qovmağından ehtiyat edirdim. Narazı görkəmim işə yaramadı, yalvarıb ürəyimi yumşaltdı. Marketin mürgü döyən satıcısı dik atılıb şişkin gözlərini üzümə zilləyəndə, elə bil, yuxusuna haram qatdığıma görə mənə acığı tutdu. Butulkanı qoltuğumun altında gizlədib pilləkənləri tələsik qaxdım. Deyəsən, aclığı vardı. Mən stolun üstünü yerbəyer edincə kartof, sosiska soyutması hazırlayıb qablara çəkdi. Viskini sağlıqsız-filansız içdik. Üstündən bir siqaret alışdırıb məhrəm təbəssümlə üzünü mənə tutdu. - Buyurun, cənab jurnalist! Eşidirəm sizi. - Mən suallarımı çoxdan vermişəm. Cavablar gərək bu qədər gecikməyəydi. - Nə danışım? - Elə uşaqlığından başlayaq... - Eh, uşaqlığım... uşaqlığım... Leyla filmlərin melonxonik qadın qəhrəmanları kimi dərindən bir köks ötürdü. Hələ üstəlik, əlində qədəh, pəncərənin ağzına keçməyə də ərinmədi. - Atam öləndə 11 yaşım vardı. Yazıq şikəst ayağı ilə özünü ora-bura vurub külfəti güclə dolandırırdı. Külfət deyəndə, biz çox deyildik, üç uşağın öhdəsindən gəlmək çətin olmazdı. Bibimin ailəsini dolandırmaq da atamın üstünə düşmüşdü. Əri atıb getmişdi bədbaxtı, dörd uşaq az deyil, hamısı asılmışdı yaxasından. Özü də naxoşdu, havanın üzü dönən kimi sümükləri sız- sız sızıldayırdı. Atam əvvəl-əvvəl süd zavodunda gözətçi işləyirdi. Yadıma gəlir, o vaxt pis yaşamırdıq. Səhər açılanda anamın cehizlik balonu ağız dolu qapının ağzında olardı. Elə bilmə atam südü oğurlayırmış, yox, anam sonralar deyirdi, süd maşınını sürən adamlar kişinin xətrini əziz tuturmuşlar. Hər qapıdan çıxanda süd çəninin kranında qalan bir-iki stəkanı ona verməmiş, getməzmişlər. Hesabını götür, hər gün otuz-qırx maşın zavoddan çıxırmış, on beş-iyirmi litr eləyir. Yazıq anamın dincliyi yox idi, vaxt olurdu qatıq bankalarının əlindən darısqal evimizdə ayaq qoymağa yer tapmırdıq. Pendir tutanda sevinirdik (gülümsəyir): qursaqdan pendir çırpışdırmağın ləzzəti ayrıdır. Bir də gördün, bibimin oğlu Mehrab səhər tezdən qapımızda bitdi: qapı-qapı gəzib süd, qatıq, pendir... qışqırırdı. Həyət-bacamızdan toyuq-cücə əskik olmazdı. Anam hər bazar bir vedrə yumurta yığıb əlimə verirdi: apar Zəncəfil nənəyə! Zəncəfil nənə bazarın köhnə arvadlarından idi. Bir az xırdaçılığı vardı, bir də gördün sifariş göndərirdi: vedrədə iki yumurta kəm gəlir. Amma belə baxanda, pis adam demək olmazdı ona. Hər dəfə vedrəyə meyvədən, konfetdən atardı ki, evdə yeyərsiz. Məni “ağmaya” çağırırdı. Piştaxtanın yanından uzaqlaşanda arvadlara “bir az böyüsün, gör neçə oğlanın ağlını yerindən oynadacaq” dediyini dəfələrlə eşitmişdim. Günortaya yaxın Mehrab cibidolu pulla gələrdi, Zəncəfil nənə çox gecikdirməzdi haqq-hesabı. Bibimin xəstəliyi olmasaydı lap yaxşı güzəran keçirərdik, korluq çəkməzdik. Sonra atamı işdən çıxardılar. Heç nə, guya dövlətin malını oğurlayır. Müdir çağırmışdı ki, Allahına şükr elə səni dama basdırmıram, get, uşaqlarına qurban ol! Kişi yaman fikir çəkirdi, dost-düşmən qalmamışdı qapısına getməsin; mənə bir iş verin! Qonşumuzda Gülrux xala vardı, keçən il öldü, anam onu özünə simsar bilirdi. Əlinə imkan düşən kimi məni göndərərdi ki, Gülruxu çağır gəlsin. Saatlarla dərdləşirdilər. Bir dəfə gördüm, içi siqaret kötükləri ilə dolu olan külqabını Gülrux xalaya göstərir. İyirmi bir dənə saydı. Hamısı da atamın gecə çəkdikləriydi. Anamı heç vaxt belə ağlayan görməmişdim. Qollarımı boynuna dolayıb sakitləşdirmək əvəzinə, mən də ona qoşuldum. Bilirsən, Rəcəb, subay vaxtı anamın atama könlü yatmayıb. Güclə görüşdürüblər, döyə-döyə ərə veriblər. Amma evlənəndən sonra kişiyə elə bağlanmışdı, atamın yanından külək ötəndə, elə bil arvadın ətini kəsirdilər. Hərdən söz- söhbətləri, umu-küsü olurdu, amma dolanışıq, güzəran qayğıları, çox çəkmirdi onları yenidən doğmalaşdırır, evimizdə əmin-amanlıq yaranırdı. Kişinin əli hər yerdən üzüləndə həyət-bacanı becərməyə girişdi. Anam özü istəmişdi: nişan üzüyümü sat inək al, südü bizi dolandırar. Üzük bəs eləmədi, boyunbağı da əldən çıxdı. Güzəranımız yenə əvvəlki axarına düşdü. Mehrab yenə həmişəki kimi səhər tezdən qapımızda bitir, iki dolu zənbillə küçə-küçə gəzib günortadan sonra Yüklə 0,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|