b) əgər (a) yarımbəndində göstərilən təsir vasitələrindən hər hansı biri istifadə edilibdirsə, bu
maddənin (a) yarımbəndində adı çəkilən insan alveri qurbanının planlaşdırılmış istismara razılığı
nəzərə alınmır;
c) uşağın istismar edilməsi məqsədi ilə cəlb edilməsi, daşınması, təhvil verilməsi, gizlədilməsi və
ya alınması, hətta bu maddənin (a) yarımbəndində göstərilən hər hansı bir təsir vasitələrinin
istifadəsi ilə bağlı olmadığı təqdirdə belə "insan alveri" hesab edilir;
d) "uşaq" dedikdə, 18 yaşma çatmamış istənilən şəxs başa düşülür.
Maddə 4
Tətbiq dairəsi
Bu Protokol, əgər onda digər qayda nəzərdə tutulmayıbsa və əgər həmin cinayətlər transmilli
xarakter daşıyırsa və mütəşəkkil cinayətkar qrupun iştirakı ilə törədilibdirsə, həmin Protokolun
5-ci maddəsinə uyğun olaraq cinayət kimi tanınmış cinayətlərin qarşısının alınmasına, istintaqına
və cinayət təqibinə, habelə bu cür cinayətlərin qurbanı olan şəxslərin hüquqlarının müdafiə
edilməsinə tətbiq edilir.
Maddə 5
Kriminallaşdırma
1. Hər bir İştirakçı dövlət bu Protokolun 3-cü maddəsində göstərilən əməlləri, onlar qəsdən
törədildikdə, cinayət qanunu ilə cəzalandırılan əməl kimi tanımaq üçün zəruri qanunverici və
digər tədbirlər görür.
2. Hər bir İştirakçı dövlət eyni zamanda aşağıda göstərilənləri cinayət qanunu ilə cəzalandırılan
əməl kimi tanımaq üçün zəruri qanunverici və digər tədbirlər görür:
a) öz hüquq sisteminin əsas prinsiplərinə riayət etmək şərti ilə, bu maddənin 1-ci bəndinə uyğun
olaraq cinayət kimi tanınmış hər hansı bir cinayətin törədilməsi cəhdi;
b) bu maddənin 1-ci bəndinə uyğun olaraq cinayət kimi tanınmış hər hansı bir cinayətin
törədilməsində cinayət İştirakçısı qismində İştirakçılığı; və
c) bu maddənin 1 -ci bəndinə uyğun olaraq cinayət kimi tanınmış hər hansı bir cinayətin
törədilməsi məqsədi ilə digər şəxslərin təşkilatlandırılması və ya onlara rəhbərliyi.
II. İNSAN ALVERİ QURBANLARININ MÜDAFİƏSİ
Maddə 6
İnsan alveri qurbanlarına yardım və onların müdafiəsi
1. Hər bir İştirakçı dövlət lazım gəldikdə və onun öz daxili qanunvericiliyinin imkan verdiyi
həcmdə, o cümlədən, bundan savayı, bu cür alverə aid olan icraatın məxfiliyini təmin etməklə,
insan alveri qurbanlarının şəxsi həyatının və şəxsiyyətinin müdafiəsini təmin edir.
2. Hər bir İştirakçı dövlət təmin edir ki, onun daxili hüquqi və ya inzibati sistemi insan alveri
qurbanlarına lazım gəldikdə:
a) müvafiq məhkəmə və inzibati araşdırma haqqında məlumatın təqdim edilməsinə;
b) müdafiənin hüquqlarına xələl gətirməyən, müvafiq cinayət icraatı mərhələlərində cinayəti
törətmiş şəxslər barəsində onların fikir və qorxularının izah edilməsinə və baxılmasına imkan
verən yardımın göstərilməsinə
imkan verən tədbirləri nəzərdə tutsun.
3. Hər bir İştirakçı dövlət insan alveri qurbanlarının fiziki, psixoloji və sosial reabilitasiyasının
təmin edilməsi üçün tədbirlərin həyata keçirilməsi mümkünlüyünü, o cümlədən, lazım gəldikdə,
qeyri-hökumət təşkilatları, digər müvafiq təşkilatlar və vətəndaş cəmiyyətinin digər elementləri
ilə əməkdaşlıq edərək və xüsusilə də:
a) lazımi sığınacağın verilməsini;
b) insan alveri qurbanlarına aydın olan dildə konsultativ yardımın və məlumatın, xüsusən də
onların hüquqlarına dair yardımın və məlumatın təqdim edilməsini;
c) tibbi, psixoloji və maddi yardımın göstərilməsini; və
d) məşğulluq, təhsil və mütəxəssis hazırlığı sahəsində imkanların verilməsini nəzərdə tutan
tədbirlərin həyata keçirilməsi mümkünlüyünü müzakirə edir.
4. Hər bir İştirakçı dövlət bu maddənin müddəalarını tətbiq edən zaman insan alveri
qurbanlarının yaşını, cinsini və xüsusi tələbatlarını, xüsusilə də uşaqların xüsusi tələbatlarını, o
cümlədən lazımi sığınacaq, təhsil və qayğıya münasibətdə tələbatlarını nəzərə alır.
5. Hər bir İştirakçı dövlət insan alveri qurbanlarının öz ərazisində olan müddət ərzində onların
fiziki təhlükəsizliyini təmin etməyə çalışır.
6. Hər bir İştirakçı dövlət təmin edir ki, onun daxili hüquqi sistemi insan alveri qurbanlarına
dəymiş zərərə görə kompensasiyanın alınmasını mümkün edən tədbirlər nəzərdə tutsun.
Maddə 7
İnsan alveri qurbanlarının qəbul edən dövlətlərdə statusu
1. Bu Protokolun 6-cı maddəsinə əsasən görülən tədbirlərə əlavə olaraq hər bir İştirakçı dövlət
insan alveri qurbanlarına, lazım gəldikdə, onun ərazisində müvəqqəti və ya daimi əsaslarla
qalmağa icazə verən qanunverici və digər tədbirlərin görülməsi mümkünlüyünü müzakirə edir.
2. Bu maddənin 1-ci bəndində nəzərdə tutulan müddəaları həyata keçirən zaman hər bir İştirakçı
dövlət lazımi qaydada humanist mülahizələri nəzərə alır və rəhmlilik göstərir.
Maddə 8
İnsan alveri qurbanlarının repatriasiyası (qaytarılması)
1. Vətəndaşı insan alverinin qurbanı olan İştirakçı dövlət qəbul edən İştirakçı dövlətin ərazisinə
daxil olduğu zaman həmin dövlətdə daimi yaşamaq hüququ olan bu cür şəxsin geri
qaytarılmasına yardım edir və onun təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məsələsinə lazımi qaydada
diqqət yetirərək, əsassız və səbəbsiz ləngitməyə yol vermədən onu qəbul edir.
2. İştirakçı dövlət insan alveri qurbanını vətəndaşı olduğu və ya qəbul edən İştirakçı dövlətin
ərazisinə daxil olduğu zaman ərazisində daimi yaşamaq hüququ olduğu İştirakçı dövlətə geri
qaytaranda, bu cür geri qaytarma həmin şəxsin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məsələsinə,
habelə hər hansı bir icraatın xarakterinə (belə bir xarakterin ki, həmin şəxs insan alverinin
qurbanı olub və bu cür qaytarılma könüllüdür) lazımi qaydada diqqət yetirərək həyata keçirilir.
3. Qəbul edən İştirakçı dövlətin xahişinə əsasən sorğu alan İştirakçı dövlət əsassız və ya
səbəbsiz ləngitməyə yol vermədən insan alverinin qurbanı olan şəxsin onun vətəndaşı olub-
olmamasını və ya həmin şəxs qəbul edən İştirakçı dövlətin ərazisinə daxil olan zaman onun
ərazisində daimi yaşamaq hüququnun olub-olmamasını yoxlayır.
4. Müvafiq sənədi olmayan insan alveri qurbanının geri qaytarılmasına yardım etmək məqsədi
ilə, həmin şəxsin vətəndaşı olduğu və ya qəbul edən İştirakçı dövlətin ərazisinə daxil olan zaman
ərazisində daimi yaşamaq hüququnun olduğu İştirakçı dövlət, qəbul edən İştirakçı dövlətin