Бяйляр абдуллайев
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ƏDƏBĠYYAT SĠYAHISI
- Türk dilində
- I F Ə S Ġ L Tusinin yaĢadığı dövrdə sosial-siyasi Ģərait
- II F Ə S Ġ L Tusinin fəlsəfi dünyagörüĢü
- III F Ə S Ġ L Tusinin kulturoloji fikirləri
- Müşfiq Qasımov Kompüter tərtibatçısı: Leyla Adışirinova
- ADMİU-nun mətbəəsində çap edilmişdir. Ünvan: Bakı şəh., H.Zərdabi küç., 39a
- Fəlsəfə doktoru Namiq Abbasov
NƏSİRƏDDİN TUSİNİN MÜDRİKLİK FƏLSƏFƏSİ ~ ~ 209 следуя логической последовательности, Туси старается научно обосновать необходимость обращения к пророкам, философам, вождям, начальникам, воспита- телям и учителям при воспитании юного поколения. В воспитательном процессе способность нахождения характерного свойства считается необходимым условием. Такое характерное свойство наличествует у каждого живого существа, которое и по определению является его своеобразным знаком, которое и отличает его от других существ. Следовательно, для совершенс- твования того или иного существа, необходимо развивать именно данное отличительное свойство. Для человека, считает Туси, отличительным свойством является его осмысленная речь. Далее Туси пишет о взаимосвязи теории и прак- тики, науки и действа, говорит, что при отсутствии подобной взаимосвязи и единства немыслимы развитие и совершенствование. В результате взаимосвязи и совместного развития науки и действа человек совершенствуется, может возвыситься до уровня «абсолютного человека». Туси придавал огромное значение нравственной чистоте, этической непогрешимости, незапятнанной совести, призывал усиленно заниматься духовно- нравственным воспитанием детей и юношества, учить их быть честными, совестливыми, правдивыми и только потом заниматься другими видами воспи- тательным работы. Туси считал, что человек, обладающий чувством справедливости и совестью, способен совершенствоваться, достоин счастья и предрасположен творить добрые дела. Namiq Abbasov, Rəhim Həsənov ~ ~ 210 С целью вырастить для общества честного, совестного, способного, доброго, делового человека необходимо применять любые действенные методы, включая порку и порицание, - считает Туси. Туси в течение 22 лет по воле исмаилитов пришлось сидеть в заточении или под домашним арестом. Несмотря на невыносимые условия, он написал свои основные труды по философии, логике и др., находясь в зоне влияния исмаилитов. Именно тогда он занимается литературоведением, стихосложением. Туси оставил богатейшее научно-литературное наследие. Его считали самым выдающимся учѐным того времени, называли (если угодно найти аналогию в современных обращениях) - «мэтр», «маэстро», «доктор», «величайший человек столетия», «последний философ». Ему приписывается авторство сотен произведений на различные темы. Несмотря на противоречивость исторических сведений о Туси, он и в своѐ время, да и во всѐ времена находился в центре внимания как самый влиятельный, выдающийся и многосторонний учѐный. NƏSİRƏDDİN TUSİNİN MÜDRİKLİK FƏLSƏFƏSİ ~ ~ 211 ƏDƏBĠYYAT SĠYAHISI 1. Abbasov N. Mədəniyyət siyasəti və milli mənəvi dəyərlər. Bakı, 2008. 2. Abbasova Q., Hacıyev Z. Sosial fəlsəfə. Bakı, Ayna Mətbu evi, 2001. 3. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. Azərbaycan. Bakı, 4. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. VI c. Bakı, 1982. 5. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. VII c. Bakı, 1983. 6. Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild. (XIII- XVIII əsrlər). Bakı, 2007. 7. Balayev M. İslam və onun ictimai-siyasi həyatda rolu. Bakı, 1991. 8. Bakıxanov A. Gülüstani-İrəm. Bakı, 1951. 9. Bəhmənyar Ə. Metafizikanın mövzusu. (Tərcümə Z. Məmmədovundur). Şərq fəlsəfəsi (IX-XII əsrlər). Bakı, 1999. 10. Bəhmənyar Ə. Mövcudatın mərtəbələri. (Tərcümə Z. Məmmədovundur). Şərq fəlsəfəsi (IX-XII əsrlər). Bakı, 1999. 11. Bəhmənyar Ə. Təhsil (Məntiq). (Tərcümə Z. Məmmədovundur). Şərq fəlsəfəsi (IX-XII əsrlər). Bakı, 1999. 12. Bünyadov Z. Azərbaycan tarixi. Bakı, 1994. 13. Eyvazov F. Dahi alim və filosof. Bakı, 1981. 14. Eyvazov F. Nəsirəddin Tusi. Bakı, 1980. Namiq Abbasov, Rəhim Həsənov ~ ~ 212 15. Əliyeva S. Nəsirəddin Tusinin və Rixard Vaqnerin yaradıcılığında əxlaq fenomeni. Qloballaşma şəraitində davamlı inkişafın aktual problemləri. Bakı, 2011. 16. Əşəri Ə. Müsəlmanların fikirləri. (Tərcümə Z. Məmmədovundur). Şərq fəlsəfəsi (IX-XII əsrlər). Bakı, 1999. 17. Əsədov A. Siyasətin fəlsəfəsi. Bakı, Nafta-Press, 2001. 18. Əsədov A. Təfəkkürün fəlsəfəsi. Bakı, Nafta- Press, 2001.. 19. Farabi Ə. M. Məsələlərin mahiyyəti. (Tərcümə Z. Məmmədovundur). Şərq fəlsəfəsi (IX-XII əsrlər). Bakı, 1999. 20. Fəlsəfə Ensiklopedik lüğəti. Azərbaycan Ensiklopediyası. Bakı, 1997. 21. Fərhadoğlu M. Fəlsəfənin əsasları. Bakı, Nurlan, 2006. 22. Füzuli M. Mətlə-əl-etiqad. (Tərcümə Z. Bünyadovundur). Bakı, 1987. 23. Xacə Nəsirəddin Tusi. Əxlaqi – Nasiri. //fars dilində// Tehran: 1968. 24. Xacə Nəsirəddin Tusi. Məcmuəyi-rəsail. 25. Xacə Nəsirəddin Tusi.Si fəsil. Bakı, 2002 26. Xacə Nəsirəddin Tusi. Təhrir-Öqlidis (Evkilidin şərhi). Bakı, 2001. 27. Xacə Nəsirəddin Tusi. Təzkirə (Nəsihət). Bakı, 2002. 28. Xacə Nəsirəddin Tusi. Övsafül əşraf. Bakı, 2002. 29. Xacə Nəsirəddin Tusi. Adabül-müəllimin. Bakı, 2002. 30. Xacə Nəsirəddin Tusi. Şərh ül-işarət. Bakı, 2004. NƏSİRƏDDİN TUSİNİN MÜDRİKLİK FƏLSƏFƏSİ ~ ~ 213 31. Xacə Nəsirəddin Tusi. Əxaqi Nasiri. (Tərcümə R. Sultanovundur). Bakı, 1989. 32. Xəlilov S. Elmşünaslığa giriş. Bakı, 2010. 33. Xəlilov S. Fəlsəfə: Tarix və müasirlik (fəlsəfi komprativistika). Bakı, 2006. 34. Xəlilov S. Mənəviyyat fəlsəfəsi. Bakı, 2007. 35. İbn Sina Ə.H. Siyasət kitabı. (Tərcümə Z.Məm- mədovundur). Şərq fəlsəfəsi (IX-XII əsrlər). Bakı, 1999. 36. İbn Sina Ə.H. Etikaya dair traktat. (Tərcümə Z.Məmmədovundur). Şərq fəlsəfəsi (IX-XII əsrlər). Bakı, 1999. 37. İbn Rüşd. Təkzibi təkzib. (Tərcümə Z.Qasımo- vundur). Şərq fəlsəfəsi (IX-XII əsrlər). Bakı, 1999. 38. İqbal M. İslam mədəniyyətinin ruhu. Fəlsəfə və sosial siyasi elmlər jurnalı № 1, Bakı, 2009. 39. Kindi Y. İlk fəlsəfə. (Tərcümə Z.Məmmədovun- dur). Şərq fəlsəfəsi (IX-XII əsrlər). Bakı, 1999. 40. Qasımzadə F. Estetik zövqün tərbiyə edilməsi. Bakı, 1961 41. Qasımov R. Əsrləri qabaqlamış alim Nəsirəddin Tusi. Bakı, 2003. 13. Qəzali Ə. Yanılmaqdan xilas edən. (Tərcümə Z.Məmmədovundur). Şərq fəlsəfəsi (IX-XII əsrlər). Bakı, 1999. 42. Qısa estetika lüğəti. Bakı, 1970. 43. Masse A. İslam. Bakı, 1992. 44. Mehdi N. Çətin və dolaşıq durumların kulturolo- jisi (Qərb və Şərq mədəniyyətlərində virtual örtüyün «kosmoqoniyası»). Bakı, 2001. 45. Mehdiyev R. Fəlsəfə. Bakı, 2010. 46. Məmmədbəyli H. Marağa Rəsədxanasının banisi Nəsirəddin Tusi. Bakı, 1961. Namiq Abbasov, Rəhim Həsənov ~ ~ 214 47. Mustafazadə T. Ümumi tarix.Cild 2. Bakı, 1997. 48. Məmmədova A. Nəsirəddin Tusinin dünyagörüşü. Bakı, 2001. 49. Məmmədov F. Kulturologiya. Bakı, 2002. 50. Məmmədov Z. Azərbaycan fəlsəfəsi tarixi. Bakı, 1994. 51. Məmmədov Z. Azərbaycanda XI_XIII əsrlərdə fəlsəfi fikir. Bakı, 1978. 52. Məmmədov Z. Orta əsr Azərbaycan filosofları və mütəfəkkirləri. Bakı, 1986. 53. Məmmədov Z. Şihabəddin Yəhya Sührəvərdi (həyatı, yaradıcılığı və dünyagörüşü). Bakı, 2009. 54. Məmmədov Ə., Bəşirov R. Müasir təbətşünaslığa koseptual yanaşma. Bakı, 2001. 55. Mollayev İ.A. Orta əsr Azərbaycan mütəfəkkirləri təlim-tərbiyə haqqında. Bakı, 1996. 56. Musəvi S.M.L. İslam və qərb mədəniyyəti. Qum. 57. Nehru.C. Ümumdünya tarixinə nəzər. Bakı, 2006. 58. Nicat Ə. Dünya fəlsəfi irsindən yarpaqlar. Bakı, 1991. 59. Nicat Ə. Müdriklik məbədi. Bakı, 2005. 60. Nizamülmülk. Siyasətnamə. (Tərcümə R.Sultano- vundur). Bakı, 1987. 61. Paşayev V. Fəlsəfə. Bakı, 1999. 62. Qrasian B. Kamillik elmi. Bakı, 2001. 63. Ramazanov F. Fəlsəfə. Bakı, 1999. 64. Rüstəmov Y. Fəlsəfənin əsasları. Bakı, 2004. 65. Rzayev A. Nəsirəddin Tusi (həyatı, elmi, dünya- görüşü). Bakı, 2001. 66. Sadıqov Q. Etika. Bakı, 1971. NƏSİRƏDDİN TUSİNİN MÜDRİKLİK FƏLSƏFƏSİ ~ ~ 215 67. Şəmsizadə N., Azərbaycan ideologiyası. Bakı, 1996. 68. Şirəliyev H., Əhmədov Ə. Politologiya. Bakı, 1997. 69. Şükürov A. Fəlsəfə. Bakı, 2002. 70. Şükürov A. Şərq fəlsəfəsi və filosofları. Bakı 2005. 71. Tağıyev Ə. Milli ideya ve milli ideologiya: problemlər və onların şərhi. Bakı. 2000. 72. Tağıyev Ə. Orta əsrlərin fəlsəfi və sosial-siyasi fikri (qərbi Avropa və Azərbaycan). Bakı. 1999. 73. Tağıyev Ə. Siyasət dərsləri. Bakı. 2007. 74. Zeynalov M. Fəlsəfə tarixi. Bakı, Azərbaycan nəşriyyatı, 2009. 75. Ziya Göyalp, Türkçülüyün əsasları. Bakı, 1991. Türk dilində 76. Açıkgenç A. Bilgi felsefesi. İstanbul, 1992. 77. Adıvar A.A. Tarih boyunca ilim ve din. İstanbul, Yükselen matbaa, 1969. 78. Adıvar A.A. Türklerde ilim. İstanbul, 1991. 79. Aydın M. Türklerin felsefe kültütüne katkıları. Ankara, 1985. 80. Bayraktar M. İslamda bilim ve teknoloji tarihi. Ankara, 1992. 81. Bıçak A. Tarih bilimi. İstanbul, 1999. 82. Demir Ö. Bilim felsefesi. İstanbul, 1996. 83. Farabi A. İlimlerin sayımı. İstanbul, 1990. 84. Gökbörk M., Felsefe tarihi. İstanbul, 1996. Namiq Abbasov, Rəhim Həsənov ~ ~ 216 85. Göker L. Bilim ve teknolojinin gelişimi ile türk- islam bilginlerinin yeri. İstanbul, 1996. 86. Günbulut S. Küçük felsefe tarihi. Ankara, 1983. 87. Hançerlioğlu O. Felsefe ansiklopedisi. İstanbul, 1984. 88. Hançerlioğlu O. Düşünce tarihi. İstanbul, 1970. 89. Karakaş M. Müsbet ilimlerde müslüman alimleri. Ankara, 1991. 90. Mengüşoğlu T. Felsefeye giriş. İstanbul. 1986. 91. Nasr S.H. İslam ve ilim. İstanbul, 1989. 92. Nasr S.H. İslam kozmoloji oğretilerine giriş. İstanbul, 1985. 93. Ural Ş. Bilim tarihi. İstanbul, 1994. 94. Ülken H. Z. İlim felsefesi. Başnur matbaası, 1969. 95. Ülken H. Z. Uyanış devirlerinde tercümenin roluü. İstanbul, 1997. 96. Ülken H. Z. İslam felsefesi. İstanbul, 1993. 97. Ülken H. Z. İslam düşümcesi. İstanbul, 1995. 98. Ülken H. Z. Felsefeye giriş. Ankara, 1957. 99. Vorlander K. Felsefe tarihi. Türkce çeviren M.İzzet İstanbul, 1925. 100. Yakıt İ., Durak N. İslamda bilim tarihi. İsparta, 2002. 101. Yeni bir bakış açısıyla ilim ve din.Cilt 1, İstanbul, 1998. 102. Yeni bir bakış açısıyla ilim ve din.Cilt 2, İstanbul, 1998. 103. Yeni Rehber Ansiklopedisi. Cilt 15. İstanbul, 1993. NƏSİRƏDDİN TUSİNİN MÜDRİKLİK FƏLSƏFƏSİ ~ ~ 217 Ġnternet materialları 104. http://www.alhassanain.com 105. http://www.ashiqik.biz/index. 106. http://www.az.millensik. 107. http://www.qarapapaqlar.net 108. http://www.static.bsu.az 109. http://www.sbe.erciyes.edu.tr. 110. http://www.İslam Times.org.az 111. http://www.felsefeekibi.az. 112. http://www.felsefe.tr. 113. http://www.netbilgini.com/nasiruddin-tusi.html. 114. http://www.felsefetarihi.tr. 115. http://www.wikisöz.tr. Namiq Abbasov, Rəhim Həsənov ~ ~ 218 KĠTABIN ĠÇĠNDƏKĠLƏR Ön söz ................................................................................ 3 Giriş ................................................................................... 5 I F Ə S Ġ L Tusinin yaĢadığı dövrdə sosial-siyasi Ģərait 1.1.Nəsirəddin Tusi dünyagörüşünün formalaşdığı ictimai- siyasi və sosial-mədəni mühit .......................................... 13 1.2.Tusinin həyatı və yaradıcılığı .................................... 27 II F Ə S Ġ L Tusinin fəlsəfi dünyagörüĢü 2.1.Nəsirəddin Tusinin fəlsəfəsində varlıq problemi ....... 54 2.2.Nəsirəddin Tusinin idrak nəzəriyyəsi ........................ 76 2.3.Nəsirəddin Tusinin istimai-siyasi görüşləri ............... 84 2.4.Elmlərin təsnifatı ...................................................... 101 2.5. Tusinin teoloji fikirləri ............................................ 111 III F Ə S Ġ L Tusinin kulturoloji fikirləri 3.1.Tusinin kamillik və müdriklik fəlsəfəsi ................... 118 3.2.Tusi dünyagörüşündə mədəni insan problemi ......... 125 3.3.Nəsirəddin Tusinin etik fikirləri .............................. 139 3.4.Tusinin tərbiyə prosesi haqqında fikirləri ................ 150 3.5.Tusi tədris və təlim haqqında ................................... 181 NƏSİRƏDDİN TUSİNİN MÜDRİKLİK FƏLSƏFƏSİ ~ ~ 219 Nəticə ............................................................................. 197 Xülasə ............................................................................ 205 Резюме ........................................................................... 208 Ədəbiyyat siyahısı .......................................................... 211 Namiq Abbasov, Rəhim Həsənov ~ ~ 220 Namiq Abbasov, Rəhim Həsənov NƏSĠRƏDDĠN TUSĠNĠN MÜDRĠKLĠK FƏLSƏFƏSĠ Bakı – 2012 Mətbəənin direktoru: Müşfiq Qasımov Kompüter tərtibatçısı: Leyla Adışirinova Yığılmağa verilib: 15.12.2011 Çapa imzalanıb: 17.01.2012 Kağızın formatı: 60x84 1/16 Həcmi: 13,75 ç.v. Tirajı: 300 Sifariş № 39 ADMİU-nun mətbəəsində çap edilmişdir. Ünvan: Bakı şəh., H.Zərdabi küç., 39a NƏSİRƏDDİN TUSİNİN MÜDRİKLİK FƏLSƏFƏSİ ~ ~ 221 Uşaqkən valideyinlərimin: - əsasən anamın nəvazişsiz, sərt öyüd-nəsihətləri, atamın zahirən soyuq, amma güvəncli baxışları məni həyata hazırladı. Mən bu həyatda genlərini daşıdığım atam Məşədi Ələkbərin, anam Növrəstənin şəxsi davranışlarını, ailə kültürünü seyr edərək hafizəmə hopdurdum. İndi isə babam Nəsrəddin Tusinin kəlamlarını oxuduqca dəyərlərimizin sağlam ailələrdə möhkəm bağlarla necə hifz olunduğu və ən qiymətli miras kimi sevdiklərinə ötürmələri məni ulu Xacə Nəsirəddin Tusinin əzəmətli simasını seyr etməyə sövq edir. Artıq, dəyərlərimizin hardan gəldiyi və haraya gedəcəyi – gün kimi aydındır. Arzum bu bağların sonsuza qədər davam etməsidir. Belə olsa əcdadlarımızın ruhu nurlanar, gələcəyimiz etibarlı, sağlam və təminatlı olar. Fəlsəfə doktoru Namiq Abbasov Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|