Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar
Yüklə 7,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 146
İndi, artıq ölü olduğunun fərqinə varandan sonra mümkün qədər çox yaşamağa çalışmalı idi. Sağ əlinin iki barmağı mürəkkəbə bulaşmışdı. Belə əhəmiyyətsiz detal da adamı ələ verə bilərdi. Nazirlikdəki yaxşı iy bilmək qabiliyyətinə malik təəssübkeşlərdən biri (məsələn, kül rəngli saçı olan balacaboy qadın, yaxud da Ədəbiyyat Departamentindəki çil-çil sifətli qarasaç qız) sənin nahar fasiləsində nə üçün işlədiyini, niyə köhnə vaxtların qələmindən istifadə etdiyini, ən başlıcası isə, nə yazdığını fikirləşər və lazımi yerə xəbər çatdıra bilərdi. Uinston hamam otağına keçib dənəvər, qəhvəyi rəngə çalan və adamın dərisini az qala qaşov kimi sürtüb təmizləyən sabunla barmaqlarını diqqətlə yudu. Gündəliyi masanın siyirtməsinə qoydu. Gizlətmək fikrinə düşməyin mənası yoxdu. Amma istənilən halda tapıb-tapmadıqlarından xəbər tutmaq istəyirdi. Səhifənin üstünə tük atmaq elə böyük ehtiyatlılıq nümanəsi sayıla bilməzdi. Uinston barmağının ucu ilə gözə güclə görünən ağ rəngli bərkimiş toz dənəciyini götürüb cildin yuxarı küncünə qoydu. Əgər gündəliyə toxunsaydılar, toz dənəciyi yerindən düşəcəkdi.
III fəsil Uinston yuxuda anasını görürdü. Yadında qalan on, ya on bir yaşı olanda anasının yoxa çıxması idi. O, saman rəngli saçları olan ucaboylu, gözəl, şahanə qadındı. Az danışırdı, hərəkətlərində də astagəl idi. Atası yadında daha dumanlı qalmışdı: arıq, qara saçlı idi, həmişə səliqəli kostyum geyir (ayaqqabılarının altlığının çox nazik olması xatirindən silinməmişdi), eynək taxırdı. Deyəsən, ikisi də 50-ci illərin əvvəllərindəki ilk böyük təmizləmələrdən birinin qurbanı olmuşdular. Yuxuda anasını balaca bacısını da qucağında tutub ondan aşağıda, haradasa dərin bir yerdə oturan vəziyyətdə görmüşdü. Bacısını heç xatırlamırdı. Qızcığaz yadında sadəcə iri gözləri ilə adama daim maddım-maddım baxan sakit, dilsiz-ağızsız körpə kimi qalmışdı. Ikisi də aşağıdan yuxarı onu diqqətlə süzürdülər. İkisi də yerin altında-ya quyuda, ya da çox dərin qəbrin içərisində idilər. Getdikcə daha da uzaqlaşırdılar. Bəlkə də batan gəmidə, suyun tutqun layları arxasından Uinstona baxırdılar. Salonda hələ hava vardı. Onlar Uinstonu, Uinston da onları görürdü. Lakin gəmi get-gedə artan sürətlə yaşılımtıl suyun dərinliklərinə dalırdı. Bir neçə saniyə də keçəndən sonra həmişəlik gözdən itəcəkdilər. O burada işıqda, havada dayanıb. Anası ilə bacısını isə girdab udur. Məhz Uinston yuxarıda olduğu üçün onlar orada-aşağıda, ölümün ağuşunda idilər. Bunu Uinston da, anası ilə bacısı da başa düşürdülər. Hər şeyə anlayışla yanaşdıqları sifətlərindən də aydın görünürdü. Üzlərində heç bir narazılıq, yaxud tənə ifadəsi yox idi. Ürəkləri də bu hisslərdən xali idi. Uinstonun sağ qalması üçün ölməli olduqlarını yaxşı başa düşürdülər.. Çünki bu, gerçəkliyin qaçılmaz qanunlarından biri idi. Uinston hadisələrin axarını indi heç cür xatırlaya bilmirdi. Amma yuxusunda da əyan olduğu kimi, anası ilə bacısının onun yaşaması naminə öz həyatlarını qurban verdiklərini anlayırdı. Gözləri önündə cərəyan edən təkcə səciyyəvi yuxu səhnələri deyildi, həm də insanın əqli həyatının davamı idi; yuxuda həyatın elə anları və elə təəssüratlar canlanırdı ki, oyanandan sonra da onlar sənə yeni və qiymətli görünürdülər. İndi Uinstonu birdən-birə sarsıdan anasının təxminən otuz il əvvəlki ölümü idi. Bu ölüm anlaşılması əsla mümkün olmayan kədərli və faciəli hadisə idi. Anladığı qədər, faciə keçmiş dövrün özü ilə, hələ şəxsi həyatın, məhəbbətin və dostluğun mövcud olduğu, ailə üzvlərinin səbəbini izah etməyə ehtiyac duymadan bir-birlərinin arxasında dayandıqları zamanın özünün həmişəlik itirilməsi ilə bağlı idi. Anasının xatirəsini ürəyində tikan kimi yaşadırdı. Anası onu sevərək dünyadan köçmüşdü. Uinston hələ çox kiçik və xudbin olduğundan onun sevgisinə öz məhəbbəti ilə qarşılıq verə bilməmişdi. Anası son dərəcə
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 147
şəxsi və sarsılmaz hisslərə sədaqətinə görə indi Uinstonun xatırlaya bilmədiyi hansısa yolla özünü qurban verməyi həyatda qalıb yaşamaqdan üstün tutmuşdu. Başa düşürdü ki, indi belə şeylər əsla təkrarlana bilməz. Indi qorxu, nifrət, ağrı var, lakin hisslərdəki ləyaqət yoxdur, dərin, yaxud hər şeyi ehtiva edən kədər yoxdur. Uinston bütün bunları neçə yüz fut dərinlikdə, hələ də batmaqda olan anası ilə bacısının yaşılımtıl su laylarının altındakı geniş açılmış gözlərində görürdü. Yumşaq otlu çəmənlikdə dayanmışdı. Qüruba meyillənməkdə olan yay günəşinin şüaları altında hər tərəf qızılı rəngə çalırdı. Bu mənzərə yuxusuna elə tez-tez girirdi ki, həmin yeri gerçək həyatda həqiqətən də görüb-görmədiyini heç vaxt dəqiqləşdirə bilmirdi. Ayılandan sonrakı düşüncələrində Uinston günəş nurunda çimən o çəmənliyi Qızıl Ölkə adlandırmışdı. Bir qədər örənimiş, bəzi yerlərdə otunu dovşanların didişdirdiyi çəmənlik... Ortasından cığır keçirdi. Cığırın kənalarında göstəbəklərin yerdən qazıb çıxardıqları torpaq topaları vardı. Külək canlı hasar kimi çəmənliyin kənarında sıralanmış qarağacların budaqlarını ahəstə-ahəstə silkələyirdi. Sıx yarpaqlar qadın saçları kimi dalğalanırdılar. Haradasa lap yaxınlıqda, gözə görünmədən balaca çay axırdı. Sahilində, söyüd budaqlarının üzərinə kölgə saldığı kiçik nohurlarda isə, balıqlar sayrışırdı. Qara saçlı qız çəmənlikdən keçib ona tərəf gəlirdi. Əlinin ani hərəkəti ilə paltarını parçalayıb bıqmış, usanmış kimi bir kənara tulladı. Bədəni hamar və ağ idi, lakin Uinstonda heç bir istək doğurmurdu. Ona yalnız gözucu baxmaqla kifayətləndi. Hər şeydən çox qızın paltarını cıraraq nümayişkaranə əda ilə kənara atması xoşuna gəlmişdi. Hərəkətinin zərifliyi və saymazyanalığı ilə sanki bütün bir mədəniyyətin, bütün bir düşüncə sisteminin üstündən xətt çəkmiş, Böyük Qardaşı, Partiyanı, Fikir Polisini-hamısını bu parlaq jestlə yox edib heçliyə döndərmişdi. Bu zərif əl hərəkəti də əski zamanların yadigarı idi. Uinston dodaqlarında "Şekspir" kəlməsi ilə yuxudan ayıldı. Teleekran bir not üzərində otuz saniyədən bəri davam edən uzun, qulaqbatırıcı fit çalırdı. Saat səhər 7.15-i göstərirdi. Fit işə gedənləri yuxudan oyatmaq üçün verilirdi. Uinston yataqdan qalxdı. Lüt yatırdı, çünki Kənar Partiyanın üzvlərinə ildə yalnız üç min kuponluq paltar talonu verirdilər. Təkcə bir pijamanın qiyməti isə 600 kupon idi. Stulun başına atdığı köhnə mayka- tumanı götürüb geyindi. Üç dəqiqədən sonra Səhər Gimnastikası başlanacaqdı. Öskürək isə Uinstonu ikiqat eləmişdi. Səhərləri adətən belə dəhşətli öskürəklə açırdı. Ciyərlərində hava çatmadığından boğulurdu. Yalnız təzədən arxası üstə yatağına uzanıb bir neçə dəfə dərindən nəfəs alandan sonra tənəffüsünü nisbətən qaydaya sala bilirdi. Öskürəyin şiddətindən damarları şişib genişlənir, ayağının varikoz yarası qaşınmağa başlayırdı. - Otuz yaşdan qırx yaşadək olanlar qrupu!-Teleekrandan cingiltili qadın səsi eşidilirdi. - Otuz yaşdan qırx yaşa qədər olanlar! Çıxış vəziyyəti alın. Otuz yaşdan qırx yaşa qədər! Uinston teleekranın qarşısında özünü qurudub dayandı. Ekranda artıq əynində qısa tuman, ayağında gimnast ayaqqabıları olan nisbətən gənc görünüşlü, lakin bədəninin damarları çıxmış qadın görünürdü. -Qollarınızı yuxarı qaldırıb sonra yana açın! -deyə o, komanda verirdi. -Ardımca təkrar edin. Sayla başla! Bir, iki,üç, dörd! Bir, iki, üç, dörd! Bir az cəld tərpənin, yoldaşlar. Çalışın hərəkətlərinizdə canlılıq olsun. Bir, iki, üç, dörd! Bir, iki, üç, dörd! Öskürək ağrıları gördüyü yuxunun təsirini hələ də Uinstonun beynindən çıxara bilməmişdi. Səhər idmanının ritmik hərəkətləri isə bəzi təfərrüatları sanki yaddaşında yenidən canlandırırdı. Adətkərdə şəkildə qollarını yuxarı qaldırıb yana açır, sifətinə Səhər Gimnastikası üçün zəruri olan məmnunluq ifadəsi verir, eyni zamanda ilk uşaqlıq illərinin dumanlı xaytirələrini yada salmağa çalışırdı. Bu son dərəcə çətin idi. Əllinci illərdən arxada qalan hadisələrin hamısı yaddaşından silinmişdi. Üz tuta biləcəyin hansısa yazılı qeydlər olmayanda hətta şəxsi həyatın
Yüklə 7,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|