Çap üçün deyil
ÜMUMİLƏŞDİRİCİ TAPŞIRIQLAR
Yüklə 0,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ÜMUMİLƏŞDİRİCİ TAPŞIRIQLAR
- Çap üçün deyil 99–112
- Plankton Nekton Bentos Biosenoz
- Xüsusiyyətləri Canlılar
98 ÜMUMİLƏŞDİRİCİ TAPŞIRIQLAR 1. Xəritə-sxemlərdə hansı kanal və boğazın olduğunu təyin edin. Onlar dünya okeanı- nın hansı hissələrini birləşdirir? 1 2 3 2. Çay dərəsinin elementlərini adlandırın. 4. Uyğunluğu müəyyən edin. 1 2 3 4 A. Düzənlik çayları B. Dağ çayları а) Böyük terraslı çay dərəsi; b) Meandrlı çay dərəsi; c) Sürətli axın; d) Çoxlu astana və şəlalələr. 1.______________ 3______________ 2_______________ 4______________ 3. Uyğunluğu müəyyən edin. 5. Gölləri yerləşdikləri materiklərə uyğun olaraq qruplaşdırın: Adalar vasitəsilə okeandan ayrılan dəniz Okeanla boğaz vasitəsilə birləşən dəniz Quruya daha çox daxil olan dəniz Filippin Qırmızı Berinq Adalararası Kənar Daxili 1. Tanqanika 2. Eyr 3. Ağzıbirçala 4. Atabaşka 5. Titikaka 1. Şimali Amerika 2. Avrasiya 3. Avstraliya 4. Cənubi Amerika 5. Afrika Çap üçün deyil 99–112 YERİN CANLI TƏBƏQƏSİ 38. Canlı aləmin müxtəlifliyi 39. Torpaqların quruluşu və xüsusiyyətləri 40. Torpaqların müxtəlifliyi 41. Torpaqların mühafizəsi 42. Azərbaycan Respublikasının torpaq, bitki örtüyü və heyvanat aləmi · Ümumiləşdirici tapşırıqlar 7 7 Çap üçün deyil 101 100 38. CANLI ALƏMİN MÜXTƏLİFLİYİ Yada salın. Yada salın. Biosferin yayıldığı sərhədlər litosferin üst, atmosferin alt qatını və bütün hidrosferi əhatə edir. Yer kürəsinin inkişafının müəyyən mərhələsində canlılar əmələ gəlmiş və biosfer təbəqəsi formalaşmışdır. Canlı orqanizmlərin inkişafı ilə əlaqədar bio- sfer də tədricən öz sərhədlərini genişləndirmişdir. Canlı aləm müxtəlifliyi ilə fərqlənir. Bitki və heyvanların, yəni üzvi aləmin təxminən 2,5 milyon növü vardır. Yer kürəsində növ tərkibinə görə heyvanlar, üzvi kütlənin miqdarına görə isə bitkilər üstündür. Lakin okean və quruda bu, fərqlidir. Qurudakı canlı aləmin 92%-ni bitkilər, okeanlardakıların isə 94%-ni heyvan və mikroorqanizmlər təşkil edir. Günəş enerjisi və istiliyi bitki, heyvan və mikroorqanizmlərin bir-biri ilə və eyni zamanda, Yerin digər təbəqələri ilə daimi əlaqəsini təmin edir. Bitkilər Günəş enerjisini udur, torpağın humus qatı ilə qidalanır və üzvü Bitki, heyvan və mikroorqanizmlərin qarşılıqlı əlaqədə inkişaf edən davamlı qrupuna __ deyilir. Suyun üst qatında, passiv həyat keçirən canlı orqanizmlər __ adlanır. __ daha fəal canlılardır. Suyun dibində yaşayan az hərəkətli canlılar __ adlanır. 2. Buraxılmış sözləri yazın. Yaşadığınız ərazidə mövcud olan bitki və heyvan növləri haqqında esse yazın. AÇAR SÖZLÄR Plankton Nekton Bentos Biosenoz Biosenoz = + + Öyrändìklärìnìzì yoxlayın Öyrändìklärìnìzì yoxlayın Nä öyrändìnìz Därsdän sonra 2010-cu ildə Yeni Qvineyanın sıx cəngəlliklərində yeni heyvan növü aşkarlandı. Bu, Yer kürəsində rast gəlinən ən kiçik qurbağa növü idi. Otyeyənlər Yırtıcılar Bitkilər SU TORPAQ 1. Cədvəli dəftərinizə çəkin və tamamlayın. Bütün canlılar arasındakı bu əlaqə nəticəsində biosferdə maddələr mübadiləsi baş verir ( ). Müəy- yən ərazidə formalaşan, bir-biri ilə sıx qarşılıqlı əlaqədə inkişaf edən bitki, heyvan və mikroorqa- nizmlərin davamlı qrupuna biosenoz deyilir. Hər bir təbii kompleksin (meşə, bataqlıq, çəmənlik, çöl və s.) özünəməxsus biosenozu var. b Dəftərinizdə okean və qurudakı üzvi aləmi faizlə nisbətini əks etdirən diaqram qurun. Fäaliyyät Fäaliyyät Yaşayış üçün əlverişli və əlve- rişsiz əraziləri müəyyənləşdi- rin. Müzakirə edək: 1. Xəritə-sxemdəki məntəqələrin hansında canlı aləm daha zəngin ola bilər? 2. Canlı aləmin müxtəlifliyi hansı amillərlə əlaqədardır? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 · Yer kürəsinin hansı ərazilərində yeni bitki və heyvan növünün axtarışı məqsədəuyğundur ? a b maddələr yaradır. Otyeyən hey- vanlar bitkilərlə, yırtıcı hey- vanlar isə qida- lanır. Bitki və heyvanlar məhv olaraq yenidən torpağa qarışır- lar ( ). otyeyənlərlə a Plankton Nekton Bentos Həyat tərzi Xüsusiyyətləri Canlılar Yaşadığı dərinlik Okean sularında sərbəst hərəkət edən, fəal heyvanlar (balıq, balina, dəniz tısbağası və s.) nekton adlanır. Bentos okean və dənizlərin dib hissəsində yaşayan dəniz canlılarıdır (molyusk, mərcan, xərçəngkimilər). Suyun üst qatında çoxlu sayda kiçik, daha hərəkətsiz canlılar – planktonlar nektonlar üçün əsas qida mənbəyidir. Öyrändìklärìnìzì tätbìq edìn BENTOS PLANKTON NEKTON 200 m 1000 m 3000 m Okeanda dərinliyə doğru canlı aləmin dəyişməsi Toranlıq zona Tam qaranlıq Yaxşı işıqlanan zona Çap üçün deyil 101 100 38. CANLI ALƏMİN MÜXTƏLİFLİYİ Yada salın. Yada salın. Biosferin yayıldığı sərhədlər litosferin üst, atmosferin alt qatını və bütün hidrosferi əhatə edir. Yer kürəsinin inkişafının müəyyən mərhələsində canlılar əmələ gəlmiş və biosfer təbəqəsi formalaşmışdır. Canlı orqanizmlərin inkişafı ilə əlaqədar bio- sfer də tədricən öz sərhədlərini genişləndirmişdir. Canlı aləm müxtəlifliyi ilə fərqlənir. Bitki və heyvanların, yəni üzvi aləmin təxminən 2,5 milyon növü vardır. Yer kürəsində növ tərkibinə görə heyvanlar, üzvi kütlənin miqdarına görə isə bitkilər üstündür. Lakin okean və quruda bu, fərqlidir. Qurudakı canlı aləmin 92%-ni bitkilər, okeanlardakıların isə 94%-ni heyvan və mikroorqanizmlər təşkil edir. Günəş enerjisi və istiliyi bitki, heyvan və mikroorqanizmlərin bir-biri ilə və eyni zamanda, Yerin digər təbəqələri ilə daimi əlaqəsini təmin edir. Bitkilər Günəş enerjisini udur, torpağın humus qatı ilə qidalanır və üzvü Bitki, heyvan və mikroorqanizmlərin qarşılıqlı əlaqədə inkişaf edən davamlı qrupuna __ deyilir. Suyun üst qatında, passiv həyat keçirən canlı orqanizmlər __ adlanır. __ daha fəal canlılardır. Suyun dibində yaşayan az hərəkətli canlılar __ adlanır. 2. Buraxılmış sözləri yazın. Yaşadığınız ərazidə mövcud olan bitki və heyvan növləri haqqında esse yazın. AÇAR SÖZLÄR Plankton Nekton Bentos Biosenoz Biosenoz = + + Öyrändìklärìnìzì yoxlayın Öyrändìklärìnìzì yoxlayın Nä öyrändìnìz Därsdän sonra 2010-cu ildə Yeni Qvineyanın sıx cəngəlliklərində yeni heyvan növü aşkarlandı. Bu, Yer kürəsində rast gəlinən ən kiçik qurbağa növü idi. Otyeyənlər Yırtıcılar Bitkilər SU TORPAQ 1. Cədvəli dəftərinizə çəkin və tamamlayın. Bütün canlılar arasındakı bu əlaqə nəticəsində biosferdə maddələr mübadiləsi baş verir ( ). Müəy- yən ərazidə formalaşan, bir-biri ilə sıx qarşılıqlı əlaqədə inkişaf edən bitki, heyvan və mikroorqa- nizmlərin davamlı qrupuna biosenoz deyilir. Hər bir təbii kompleksin (meşə, bataqlıq, çəmənlik, çöl və s.) özünəməxsus biosenozu var. b Dəftərinizdə okean və qurudakı üzvi aləmi faizlə nisbətini əks etdirən diaqram qurun. Fäaliyyät Fäaliyyät Yaşayış üçün əlverişli və əlve- rişsiz əraziləri müəyyənləşdi- rin. Müzakirə edək: 1. Xəritə-sxemdəki məntəqələrin hansında canlı aləm daha zəngin ola bilər? 2. Canlı aləmin müxtəlifliyi hansı amillərlə əlaqədardır? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 · Yer kürəsinin hansı ərazilərində yeni bitki və heyvan növünün axtarışı məqsədəuyğundur ? a b maddələr yaradır. Otyeyən hey- vanlar bitkilərlə, yırtıcı hey- vanlar isə qida- lanır. Bitki və heyvanlar məhv olaraq yenidən torpağa qarışır- lar ( ). otyeyənlərlə a Plankton Nekton Bentos Həyat tərzi Xüsusiyyətləri Canlılar Yaşadığı dərinlik Okean sularında sərbəst hərəkət edən, fəal heyvanlar (balıq, balina, dəniz tısbağası və s.) nekton adlanır. Bentos okean və dənizlərin dib hissəsində yaşayan dəniz canlılarıdır (molyusk, mərcan, xərçəngkimilər). Suyun üst qatında çoxlu sayda kiçik, daha hərəkətsiz canlılar – planktonlar nektonlar üçün əsas qida mənbəyidir. Öyrändìklärìnìzì tätbìq edìn BENTOS PLANKTON NEKTON 200 m 1000 m 3000 m Okeanda dərinliyə doğru canlı aləmin dəyişməsi Toranlıq zona Tam qaranlıq Yaxşı işıqlanan zona Çap üçün deyil Yüklə 0,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|