Cəfər Cəfərov Cəlal Allahverdiyev TƏHSİl tariXİMİZDƏN: İRƏvan pedaqoji
Yüklə 15,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
36 “xan”, “mülkədar”, “qolcomaq”, “kulak”, “mövhumatçı”, “millətçi” və s. damğası vurularaq təhsil müəssisələrin dən xaric edilir dilər. “Təmizləmə komissiyası” adlandırılan yoxlama zamanı texnikumun tələbə ləri Mikayıl Əliyev, Fəraməz Kazımbəyov, Xəlil Əfəndiyev, Ələkbər Həsən- zadə, Fərhad Əsgərov, Tərifə İsmixanova, Əli Xəlilov, Məhəmməd Rzayev, Məhərrəm Xəlilov, Əkbər Cabbar Hacı Həsənoğlu, Qədimalı Vəliyev, Ağayar Həsənov, Məmmədəli Əsədov, Oruc Şumalov, Fərman Kazımov, Ziyad Şərifov və başqaları “kulak”, “ünsür” kimi aşkar olunaraq xaric edilmişdilər. Azərbaycanlı ziyalılar nəin ki repressiyaya, həm çinin fiziki terrora da məruz qa lırdılar: istedadlı azərbaycanlı ziyalılar, qabaqcıl maarif işçisi 1931-ci ildə Leninqradda ali təhsil almış Musayev İsgəndər Piri oğlu Uluxanlıda Tatoş Bjini yan, filologiya elmləri namizədi Mehdi Həsənov isə İrəvanda erməni quldurları tərəfindən xüsusi aman sızlıqla qətlə yetirilmişdilər. Erməni şovinistlərinin azər baycanlılara qarşı törətdikləri vəhşiliklərə baxmayaraq qeyrətli azər- baycanlı ziya lıları və pedaqoji texnikumun fədakar kol- lek tivi öz fəaliyyət lərini inamla davam etdirirdilər. 1930-cu ildə texnikumun ikinci buraxılışı olmuşdur. Mənbələrdən aydın olur ki, 31 nəfər tələbədən 29 nə- fəri tex nikumu bitirməyə müvəffəq ola bilmişdir. Tə- ləbələrdən 2 nəfə ri isə müxtəlif səbəblərdən təhsilini yarımçıq qoyaraq texni kumu tərk etmişdir. (13) Yüksək ixtisaslı müəllim kadrlarının yetişdirilməsi üçün texnikumun kollektivinin mütəşəkkil səyi nə- 37 ticəsində tədrisin keyfiyyətinin yüksəldilməsi və s. sahələrdə ciddi uğur lar əldə edilirdi. 1930-cu ildə tex_ nikumun direktoru M.Kazı movun təşəb büsü sayəsində bu tədris ocağında dərs demək üçün Azərbaycandan və başqa yerlərdən ali təhsilli müəllimlər dəvət edilmişdi. 1930-cu ilin iyul ayında texnikuma qəbul qayda larında müəyyən dəyişikliklər edilmişdir. Yeni qəbul qaydala- rında o şəxslər qəbul edilirdilər ki, yaşı 15-dən aşağı 20-dən yuxarı olmamalı və 5-ci sinfi bitirmiş olanlar. 1929/30-cu tədris ilini qənaətbəxş göstəricilərlə başa vuran texnikum növbəti 1930/31-ci tədris ilinə ciddi hazırlıq görmüş, həmin ildə daha yaxşı nəticələrə nail olmaq üçün bütün qüvvəsini səfərbər etmişdir. 1931-ci ildə bölgələr üzrə qəbul olmuş tələbələrin sayı aşağıdakı kimi olmuşdur. İrəvan şəhərindən 3 nəfər, Razdandan 4 nəfər, Ağba- badan 3 nəfər, Vedibasardan 4 nəfər, Basarkeçərdən 3 nəfər, Dərə ləyəzdən 2 nəfər, Zəngəzurdan 4 nəfər, Ste- panavandan 2 nəfər, Qırmızı kənddən 2 nəfər, Meğ- ridən 1 nəfər, Qəmərlidən 2 nəfər, Maarif komissarlığı tə rəfindən isə 5 nəfər gön dərilmişdi. Qəbul olunmuş 35 nəfər tələbədən 18 nəfəri oğlan, 17 nəfəri isə gənc qızlar idi. (25) Ümumiyyətlə texnikumun təşkilində və müəyyən uğur lara nail olmasında bu tədris ocağının ilk direktoru olmuş Mehdi Kazımovun böyük xidmətləri olmuşdur. M.Kazımov 1890-cı ildə İrəvan şəhərində anadan ol- muşdur. O, İrəvan oğlan gimnaziyasını bitirdikdən sonra 38 bir müddət İrəvandakı müsəlman oğlan məktəbinin müdi- ri və qızlar məktəbinin rus dili müəllimi kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1918-ci ildə İrəvanda erməni daşnaklarının törətdikləri vəhşiliklər zamanı amansız casına qətlə ye- tiril məkdən xilas olmaq üçün İrəvanı tərk edərək Gəncə şəhərinə köçməyə məcbur olmuşdur. Gəncədə məs- kunlaşdığı müddətdə burada Cavad bəy Cuvarlının təşkil etdiyi üç aylıq pedaqoji kursda oxuyub, öz biliyini daha da təkmilləşdirmişdir. Sonra tale onu Gədəbəyə çəkib aparmış, 1920-ci ildə orada oğlan məktəbinin direktoru, 1921-ci ilin ortalarına qədər isə Dəllərdə maarif şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışmışdır. Ermənistanda sovet ha- kimiyyəti qurulduqdan sonra 1921-ci ilin sonlarında öz doğma vətəni İrəvana qayıtmışdır. 1922-ci ildə “Ermənistan” Xalq Maarif komissarlığı nəzdində təşkil olunmuş “Azlıqda qalan millətlər bürosu”nun müdiri təyin edilmişdir. 1923-cü ilin yanvar ayında Moskvada keçirilən azsaylı xalqların 1-ci Ümumrusiya qurultayında işti rak etmişdir. O, 1925-ci ildə İrəvan Yeni Türk Əlifba Komi təsinin sədr əvəzi, 1928-ci ilin sonlarına qədər isə büro üzvü kimi fəaliyyət göstərmişdir. M.Kazımov böyük istedada, gözəl təşkilatçılıq qabiliyyətinə malik insan idi. O, 1925-ci illərdə “Zəngi” qəzeti səhifələrində Azərbaycan dilinin qrammati kasına, tədrisinə, yeni türk əlifbasının əhəmiyyəti, təbliği və tətbiqinə dair bir sıra dəyərli məqalələrin, məktəb dərsliklərinin mü- əllifidir. 1924-cü ildən 1932-ci ilin ortalarına qə dər, sonrakı dövrlərdə isə müxtəlif vaxtlarda İrəvan Türk 39 Pedaqoji texni kumunun direktoru vəzifəsində çalış- mışdır. 1932-33-cü illərdə “Ermənistan” Proletar Yazı- çıar Cəmiyyətinin azərbaycanlı böl məsinin məsul katibi olmuşdur. M.Kazımov ömrünün 50 ildən artıq müd- dətini, bütün qüvvəsini yorulmadan, fədakarcasına İrə- vanda Azərbaycan maarifinin, mədəniyyətinin in kişafına sərf etmişdir.1949-cu ildə İrəvan Pedaqoji Məktəbinin Azər baycanın Xanlar rayonuna köçürülməsi ilə əlaqədar M.Kazı mov da ailəsi ilə birlikdə Xanlar rayonuna deportasiya edilmiş, 1949-50-ci illərdə həmin təhsil ocağında rus dili fənnini tədris etmişdir. 1951-53- cü illərdə indiki Azərbaycan Dövlət Peda qoji Uni_ versitetində rus dili müəllimi vəzifəsində çalışmış, 1954- cü ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir. Öz məhdud imkanları sayəsində azərbaycanlı mək- təblə rini pedaqoji kadrlarla təmin edən bu tədris ocağının müəyyən nailiyyətlərinə baxmayaraq müstəqil bina ilə təmin edilməsinə, tələbə kontingentinin sayının ar- tırıl masına böyük ehtiyac var idi. M.Kazımovun hesa- batlarından məlum olur ki, bu tədris ocağının müstəqil bina ilə təmin edilməsi və tələbə qəbulunun sayının artırılması üçün dəfələrlə EXMK-ya və müvafiq qu- rumlara etdiyi müraciətlər öz həllini tapmamışdır. Çünki “Er mə nistan”ın şovinist dairələri aydın dərk edirdilər ki, azərbay canlı pedaqoji texnikumunun müstəqil bina ilə təmin edilməsi onun böyük inkişafına və yeni keyfiyyət yüksəlişinə, milli pedaqoji kadrların hazırlanması işinin mərkəzinə gətirib çıxaracaqdır. Yüklə 15,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|