Cumhuriyyet Kitab indd
Yüklə 7,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Elin bayrağı
- “Türk ordusu”
- Bakını düşmənlərdən azad edərkən mindən çox türk əsgəri şəhid oldu. Türkiyədən gəlib yalnız Bakını yox, bütövlükdə Azərbaycanı azad etmiş şə
- “Al bayrağa”.
ƏHMƏD CAVAD 449
Ə.Cavad cümhuriyyətin ilk döv- Ə.Cavad. ründə Maarif naziri olan (28.05.1918 – 26.12.1918) 4 N.Yusifbəylinin yaxın köməkçisi və dostu idi. Ə.Cavad Müsavat Partiyasının üz vü olmaqla yanaşı parlamentin işinə kömək edir, yeni universitetin və bir çox məktəb- lərin açılmasında yaxından iştirak edirdi. Ə.Cavad yeni yaranmış Azərbaycan Cümhuriyyətinin tərənnümçüsü və bö- yük istiqlal şairi idi. O, 1918-1920-ci illərdə yaradıcılığın- da Azərbaycan bayrağını, Azərbaycanı xilasa gəlmiş türk əsgərini böyük sevgi ilə tərənnüm edirdi. Ə.Cavadın Azərbaycan Cümhuriyyə- ti dövründə yazdığı ilk şeir belə adlanır:
edildiyi yazılıb. Bu şeir 1918-ci ildə Azərbaycan Cümhuriyyəti hökuməti Gəncədə olarkın qələmə alınmışdır. Dörd bənddən ibarət olan şeirdə bu misralar var:
Bu şeir Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində bayrağımıza həsr edilən ilk şeir he- sab edilməkdədir. Qeyd edək ki, Ə.Cavad bu şeiri yazanda Azərbaycan Cümhuriyyəti hökuməti- nin 1918-ci il 21 iyun tarixli qərarı ilə dövlət bayrağımız qırmızı rəngdə idi. Üçrəngli milli bayrağımız haqqındakı qərar isə 1918-ci ilin noyabrın 9-da qəbul edildi. 4 N. Yaqublu. Müsavat Partiyasının tarixi. B., 2012, s. 91. 5 Ə. Cavad. Seçilmiş əsərləri. I c, B., 1992, s. 140. CÜMHURİYYƏT QURUCULARI 450
Ə.Cavad 1918-ci ildə Nuru Paşanın komandanlığı ilə Gəncəyə Bakını azad et- mək üçün gələn qəhrəman türk əsgərini alqışlayaraq “Ey əsgər!” şeirində yazırdı: Dağa, daşa sancağını öpdürüb, Duman kimi bu dağları bürüdün! Dənizlərə salam rəsmi yapdırıb, Göylərdəki bulud kimi yürüdün! Yürü, yürü batan günəş izinə! Gülümsəyir doğan günəş yüzünə! Arslan kibi saldırdığın düşmana, Ər oğlu ər olduğunu göstərdin! Fələk bu gün uyğun sana diyor ki, Türk əsgəri, sən böyləmi istərdin?! 6 . Ə.Cavadın bu şeiri türk əsgərlərinin Bakıya daxil olma ərəfəsində Güzdək bölgəsində yazdığı qeyd edilməkdədir. Ə.Cavadın 1918-ci ilin iyulun 16-da yazdığı “Bismillah” şeiri çox təsirli idi. Şair bu şeirində düşmən üzərinə qorxmadan hücum edən, Bakını xilasa çalışan əsgərin qəhrəmanlığından danışırdı: Atıldı dağlardan zəfər topları, Bürüdü elləri əsgər, bismillah! O xan sarayında çiçəkli bir qız Bəkliyor bizləri zəfər, bismillah! Ey Bakı, sən qorxma, gəldik, gələli, Səninçün atıldıq daim irəli! Sağ qalanlar annələrə təsəlli, Şəhidlərin ruhu gülər, bismillah! 7 . Ə.Cavad hələ Gəncədə olan, Bakını xilasa hazırlaşan türk ordusuna sevgisini “Türk ordusu” şeirində belə açıqlayırdı: Ey şanlı ölkənin şanlı ordusu, Unutma Qafqaza girdiyin günü! Gəlirkən qovmağa Turandan urusu, Ayağını Qara dəniz öpdümü? 8 . 6 Ə. Cavad. Seçilmiş əsərləri. I c. B., 1992, s. 151. 7 Yenə orada, s. 147. 8 Yenə orada, s. 152. ƏHMƏD CAVAD 451
Bakını düşmənlərdən azad edərkən mindən çox türk əsgəri şəhid oldu. Türkiyədən gəlib yalnız Bakını yox, bütövlükdə Azərbaycanı azad etmiş şə- hidlərin bir çox bölgələrdəki məzarları müqəddəs ziyarətgahlara döndü. Ə.Cavad xalqın türk şəhidlərinə olan sevgisini “Şəhidlərə” şeirində belə duyğularla çatdırırdı:
Ə.Cavadın 1919-cu ilin iyulun 24-də yazdığı şeir üçrəngli bayrağımıza həsr edilmişdi və belə adlanırdı: “Al bayrağa”. Ə.Cavad bu şeirində bir rəssam kimi bayrağın təsvirini belə təqdim edirdi: Gül rəngində bir yaprağın Ortasında bir hilal! Ey al bayraq, sənin rəngin Söylə neyçin böylə al!? Ey sevgili bayrağımın O dalğalı duruşu! Sandım salam rəsmi sana Buludların yürüşü! 10 . 1920-ci ilin aprelin 27-də Azərbaycan Rusiya bolşevikləri tərəfindən işğal edildi. 1920-ci ilin mayın 3-də işğalçı əsgərlər parlament binasına qalxıb üçrəng- li bayrağımızı aşağı endirdilər. O müqəddəs və azadlıq rəmzi olan bayrağımızın yerinə yad bir ideyanın daşıyıcısı olan qırmızı sovet bayrağını asdılar. 9 Ə. Cavad. Seçilmiş əsərləri. I c. B., 1992, s. 154. 10 Yenə orada, s. 141. Yüklə 7,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|