D ü Ş Ü n c e d ü n ya s I n da

23
S
İ Y A S E T   V E  
K
Ü L T Ü R  
D
E R G İ S İ
GASPIRALI,  İsmail  (2004),  Seçilmiş  Eserleri:2  Fikri  Eserleri,  (hzl:  Yavuz  Akpınar),  İstanbul:    Ötüken 
Neşriyatı. 
TÜRKOĞLU, İsmail (2000), Rusya Türkleri Arasındaki Yenileşme Hareketinin Öncülerinden Rızaeddin 
Fahreddin (1858-1936),  İstanbul: Ötüken Yayınları.
TÜRKOĞLU,  İsmail  (2001),  “Arşiv  Belgelerine  Göre  Osmanlıların  Gaspıralı’nın  Faaliyetlerine  Bakışı”,  Yüz 
Yılda Gaspıralı’nın İdealleri. Bildiriler, İstanbul: Türk Yurdu Yayınları, s. 105-113.
BENDRİKOV,  K.  Y.  Oçerki  po  İstorii  Narodnogo  Obrazovaniya  v  Turkestanskom  Kraye  (1865-1924), 
Moskova, 1960.
Julian Stafford Corbett, Maritime operations in the Russo-Japanese war: 1904 - 1905,  Volume II, United 
States Naval Institute, Annapolis, 1994.
DEUTSCH,  Karl  W.  «Social  Mobilization  and  Political-  Development»,  American  Political  Science 
Review, LV (Septemjber 1961).
RESULZADE, Mehmed Emin  (1990), .Azerbaycan Cumhuriyeti, Bakü: Maarif Neşriyatı.
BALA,  Mehmet-zade Mirza (1938), .Millî Azerbaycan Hareketi – Millî Az. ‹›Müsavat›› Halk Fırkasının 
Tarihi, Fırka Divanı Tarafından, Berlin. 
DEVLET, Nadir (1999), Rusya Türklerinin Millî Mücadele Tarihi (1905-1917), Ankara: Türk Tarih Kurumu 
Yayınları. 
DEVLET, Nadir (1998), 1917 Ekim İhtilali ve Türk-Tatar Millet Meclisi (İç Rusya ve Sibirya Müslüman 
Türk-Tatarlarının Millet Meclisi -1917-1919), İstanbul.
DEVLET, Nadir - GASPIRALI İsmail  (2011), Unutturulan Türkçü, İslamcı, Modernist, İstanbul.
HABLEMİTOĞLU, Necip (1997), Çarlık Rusyası’nda Türk Kongreleri (1905-1917), Ankara: Kırım Dergisi 
Tarih Araştırmaları Serisi.
SARIAHMETOĞLU, Nesrin Azeri  (2006),  Ermeni İlişkileri (1905-1920), Ankara: TTK Yayınları.
WADE, Rex A. (2005), The Russian Revolution, 1917, Cambridge University Press.
CREWS, Robert D. (2006), For Prophet and Tsar: Islam and Empire in Russia and Central Asia, Cambridge, 
Mass:  Harvard University Press. 
HUNTİNGTON, Samuel  ”Siyasal Gelişme ve Siyasal Bozulma”, çev. Ergun Özbudun, Ankara Üniversitesi 
Hukuk Fakültesi Dergisi, 1965-66, Cilt 22-23, Sayı 1-4, s. 55 – 107. Sarıarka Gazetesi, 25 Ocak 1918, 
No.29.
ZENKOVSKY, Serge A. (1971), Rusya’da Pan-Türkizm ve Müslümanlık, çev. İ. Kantemir, Ankara.
HAPLEMİTOĞLU, Şengül Necip (1998), Gaspıralı Şefika ve Rusya’da Türk kadın Hareketi (1893-1920),  
Ankara: Ajans Türk.
DEVLETŞİN, Tamurbek  (1981),  Sovyet Tataristanı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, s. 175-179;
SWİETOCHOWSKİ, T.  (1988), Müslüman Cemaatten Ulusal Kimliğe Rus Azerbaycan’ı, çev. Nuray Mert, 
İstanbul.
İMANOV, Vügar - TOPÇUBAŞI Ali Merdan (2003), (1865-1934) Lider Bir Aydın ve Bağımsız Azerbaycan 
Cumhuriyetinin Temsili, İstanbul: Boğaziçi üniversitesi Yayınları. 
ABDULLİN,  Ya.  G.,  TATAR,  Dzhadidizm  sredi  (1998),  vozniknovenie,  razvitie  i  istoricheskoe  mesto, 

---

24
D
Ü Ş Ü N C E  
D
Ü N Y A S I N D A  
T
Ü R K İ Z
Kazan: İman Yayınları. 
DEVLET, Nadir  (1999), Rusya Türklerinin Millî Mücadele Tarihi (1905-1917), Ankara: Türk Tarih Kurumu 
Yayınları. 
AKÇURA, Yusuf  (1328),  “Türklük”, Salname-i Servet-i Fünûn, s. 189-192.
AKÇURAOĞLU, Yusuf  (1906), Din Münazaralarında İrkinçilik Hakkında, Kazan:  Maarif Kitabhanesi.
AKÇURA,  Yusuf    (1981),  Yeni  Türk  Devletinin  Öncüleri,  1928  Yılı  Yazıları, Ankara:  Kültür  Bakanlığı 
yayınları.
AKÇURA, Yusuf  (2007), Üç Tarz-ı Siyaset, Ankara: TTK Yayınları.
AKÇURA, Yusuf Mevkufiyet Hatıraları, 2. Baskı, İstanbul: Türk Yurdu Kütüphanesi, 1329  (1914).
TOGAN, Zeki Velidi  (1981), Bugünkü Türkili Türkistan ve Yakın Tarihi, İstanbul: Enderun Kitabevi.
TOGAN, Zeki Velidi  (1999), Hatıralar, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
ABDÜRREŞİDOV, Zeynelabidin  (2008), İsmail Gaspirinski ve Türkistan’da Cedidçilik, Taşkent.
1906 Sene 16 – 21 Avgust’da İctima’ İtmiş Rusya Müslümanlarının Nedvesi, Kazan: Matbaa-i Kerime, 
1906.

---

Türkler ve Türklük Bilimi
Siyasi  ve  kültürel  sonuçları  bakımından  binlerce  yıllık,  Türk  tarihinin  çok 
önemli  toplantılarından  biri,  26  Şubat-6  Mart  tarihleri  arasında  yapılan  Bakü 
Türkoloji Kurultayıdır.
Bilindiği üzere Türkler; insanlığa, özgün medeniyet bağışlamış milletlerden 
biridir. Bir milletin kendine has bir medeniyet oluşturması, elbette çok uzun süreli bir 
birikimin sonucudur, ancak hiçbir medeniyetin de tek kaynaklı oluşması mümkün 
değildir. Yani medeniyetlerin bir oluşturucu etnik gücü vardır. Ancak medeniyetin 
gücü ve renkleri diğer kültür ve medeniyetlerden aldıklarıyla ve onları hazmetme 
yetenekleriyle ilgilidir. Türklere bu açıdan bakıldığında karşımıza çıkan manzara 
şudur: Henüz bilinmeyen devirlerde çağının en hızlı ulaşım aracı olan ata binen ve 
yine çok eski zamanlarda demirden silah üreten bir kavim. Bu iki temel üstünlük 
aracı,  Türk’ün  yaşadığı  konar-göçer  hayat  tarzıyla  birleştiğinde  insan  havsalasını 
zorlayan tarihî macera ortaya çıkmıştır. Bu tarihi maceranın coğrafyasını, bir başka 
deyişle Türk’ün sosyo-kültürel alanını, Türk medeniyetinin yayılma alanlarını çok 
temel hatlarıyla şöyle gösterebiliriz: Türkler, bilinen ilk zamanlarından bugüne Çin 
ile komşu ve sürekli bir mücadele halindedirler. İnsanlığın önemli medeniyetlerinden 
biri  olan  Çin  ile  bu  uzun  süreli  komşuluğun  sonucunda  elbette  ki  kültürel  alış 
1926 Bakü Türkoloj
İ 
Kurultayı
Prof. Dr. Vah
İ
t Türk
*
* 
İstanbul Kültür Üniversitesi öğretim üyesi.
25

---