Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Uşaqlar, ailə, müəllim və kollektivlər üçün xüsusi hazırlığın faydası
- Uşaqlar üçün fayda
128 Dövlət evdən uzaqda saxlanılan və xüsusi ehtiyaclı uĢaqlara dərs keçirilməsi üçün müvafiq haqq ödəyirdi. Bu müddət ərzində Viqotskinin və baĢqa rus pedaqoqlarının sosial-mədəni nəzəriyyələri formalaĢmıĢdı. Viqotskinin irəli sürdüyü nəzəriyyələr Qərbdə əlli il əvvəl intiĢar tapa bilərdi. Onun əsərləri geniĢ ictimaiyətin nəzərinə çatdırıldıqda qüsurlu uĢaqların təliminə geniĢ miqyasda, bütün dünyada məĢğul olmağa baĢlanıldı. Viqotski qüsurlu uĢaqların ictimaibaxımdan təcrid edilməsinin əsas nəticələrini açıb göstərirdi. O, belə bir nəticəyə gəlmiĢdi ki, uĢağın ailəsindən və dostlarından kənar bir yerdə, xüsusi ictimai mühitin yaradılması əsl həqiqətdə ikinci qüsurun törənməsinə səbəb olur (Viqotski, 1978). Qüsurlu uĢaqlar onların əsas sosial ehtiyaclarına əhəmiyyət verilmədikdə çox böyük zərbə alırlar. 1990-cı illərin əvvəllərində Ġtalyan fiziki Mariya Montesseri Romada uĢaqların kasıbçılıq içində yaĢamalarından son dərəcə narahatlıq keçirirdi. O, uĢaqları xüsusi Ģəraitli, hər baxımdan təĢkil edilmiĢ «UĢaq evləri» ilə təmin etmək üzərində iĢləyirdi. O, uĢaqlara fəaliyyət seçimi etmək imkanı verən və onları müəyyən problemləri həll etməyə sövq edən vasitələrə çox inanırdı. Onda belə bir inam formalaĢmıĢdı ki, uĢaqlar onlara müvafiq imkanlar verən vərdiĢlərin inkiĢaf etdirilməsinə möhtacdırlar. Bir sözlə o, təhsil almaq istəyən uĢaqların adından çıxıĢ edərək, onların müdafiəçisinə çevrilmiĢdi. (Kuk. Tezus və Armbrüster. 1987). Avropada, Amerika BirləĢmiĢ ġtatlarında, Avstraliyada və Kanadada valideynlər öz qüsurlu uĢaqlarının yerli məktəblərə daxil edilməsi üzərində təkid edirlər. Onlar uĢaqlar üçün nəzərdə tutulan müvafiq qeyri-adekvat məktəb proqramlarına əsaslanaraq qüsurluluğun əmələ gətirdiyi təcrid olunma çərçivəsini vurub dağıtmağa cəhd edirdilər. Ailələr öz qüsurlu uĢaqlarını onlar tam hüquqlu ailə üzvlərinə çevrilə bildikləri halda doğma ocaqlarında saxlamaq istəyirdilər. 1950-ci illərdən baĢlayaraq, valideynlər və bir qrup vəkil Amerikada ABġ Konstitusiyasına əsaslanan bir sıra əhəmiyyətli məhkəmə iĢlərini uddular. Qüsurlu uĢaqlar həm rəsmi müraciət və həm də qanunvericiliyə əsaslanan müntəzəm təhsil ocaqlarına daxil olmaq hüququ əldə etdilər. 1960-cı illərin ortalarında Amerika BirləĢmiĢ ġtatlarında BaĢ BaĢlanğıc Layihəsi təhsil proqramının və məktəbəqədər uĢaqlara və onların valideynlərinə tibbi yardımın tərkib hissəsi kimi fəaliyyətə baĢladı. 1972-ci ildən etibarən BaĢ BaĢlanğıc Layihəsi qüsurlu uĢaqların 129 bu siniflərə cəlb edilməsi iĢinə baĢladı. BaĢ BaĢlanğıc Layihəsi qüsurlu uĢaqların və onların ailələrinə xidmət göstərən ilkin qurum-model nümunəsi idi. 1975-ci ildə ABġ Konqresi dövlətlərə və məktəb dairələrinə «azad ictimai təhsil» keçməkdə kömək etmək üçün federal fonlardan yardım almağı nəzərdə tutan qanunvericilik aktını qəbul etdi. Bir çox uĢaqlar üçün bu qanun ailəni istənilən ibtidai təlim proqramının vacib vahidi sayması ilə böyük əhəmiyyət daĢıyırdı. Amerika BirləĢmiĢ ġtatlarında qüsurlu uĢaqlar hal-hazırda ibtidai təhsilə yiyələnə bilərlər ki, bu da onlara öz potensialları çərçivəsində böyümək və inkiĢaf etməyə yardım göstərir. qüsurlu uĢaqlar yerli məktəbəqədər müəssisələrə gedir və kollektiv fəaliyyətlərdə iĢtirak edirlər. Daha yaĢlı qüsurlu fərdlər demək olar ki, ali məktəbləri və kollecləri bitirmiĢlər. Əmək qabiliyyəti olmayan yaĢlılar iĢləmir, vergiləri ödəmir və cəmiyyətin digər üzvlərinə aid olan imkanlardan istifadə edə bilirlər. Uşaqlar, ailə, müəllim və kollektivlər üçün xüsusi hazırlığın faydası AzyaĢlı uĢaqlar üçün xüsusi hazırlıq proqramları qüsurlu uĢaqlara normal Ģəkildə inkiĢaf edən uĢaqları müĢahidə etmək, onları təqlid etmək və ünsiyyətdə olmaq imkanlarını verir. BaĢqa sözlə desək, qüsurlu uĢaqlar sosial münasibətləri bir çox uĢaqların etdiyi Ģəkildə, yəni təcrübədən keçirmə yolu ilə inkiĢaf etdirə bilərlər. Xüsusi hazırlığın faydası, o cümlədən tipik Ģəkildə inkiĢaf edən uĢaqlara, onların ailələrinə və kollektivlərə Ģamil edilir. Uşaqlar üçün fayda Həm qüsurlu uĢaqlar, həm də tipik Ģəkildə inkiĢaf edən uĢaqlar xüsusi hazırlıq təcrübəsindən eyni zamanda faydalanırlar. Qüsurlu uĢağın tipik Ģəkildə inkiĢaf edən yaĢdı ilə bir sinfin nümayəndəsi olması ünsiyyətin inkiĢafı və yaĢa müvafiq sosial vərdiĢlərin möhkəmlənməsi baxımından müəyyən model rolunu oynayır. ĠntensivləĢdirilmiĢ sosial əlaqələr uĢaqlara dostluğu və müsbət sosial münasibətləri inkiĢaf etdirməkdə kömək edir və stimulverici sosial Ģəbəkəni formalaĢdırır (Snel və Voktl, 1996). Ġdrakı faydalar sayıqlıqdan tutmuĢ təkmilləĢdirilmiĢ oxu bacarıqlarına qədər olan bir Ģəbəkəni əhatə edir. AzyaĢlı yaĢlarda uğurlu hazırlıq və nominal səviyyədə olan təcrübə qüsurlu uĢaqlar üçün davamedici hazırlıq təcrübəsinin əsasının qoyulmasına Ģərait yaradır. Kollektivə əsaslanan proqramın iĢtirakçısı 130 olmaqla uĢaq müvəffəqiyyətlə fəaliyyət göstərmək və yaĢlı bir Ģəxs kimi cəmiyyətin iĢində iĢtirak etmək üçün lazım olan vərdiĢləri qazanmaq imkanı əldə edir. Qüsurlu uĢaqlar da hazırlıq proqramından faydalanırlar. Onlarda əmək qabiliyyəti olmayan uĢaqların üzləĢdiyi çətin problemləri baĢa düĢmək səviyyəsi inkiĢaf edir. onlar digər Ģəxslərin ehtiyaclarına qarĢı həssas yanaĢır və mövcud fərqləri daha yaxĢı qəbul etməyə qadir olurlar. Onlar öyrənirlər ki, bütün fərdlər kifayət qədər çətin problemlərin öhdəsindən gələ bilər və uğur qazana bilərlər. Tədqiqatlar göstərir ki, hazırlıq məktəblərində oxuyan tələbələr onların özlərinə oxĢamayan tələbələrə münasibətdə təmkin və dözümlülük nümayiĢ etdirirlər. Onlar getdikcə daha artıq ictimai məsuliyyət daĢıyır və daha artıq dərəcədə özünəinam nümayiĢ etdirirlər (Staub və Rek. 1995). Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|