Dərs vəsaiti. Bakı, 2012, 325 səh. Rəyçilər: iqtisad elmləri doktoru, prof

əmsalın səviyyəsi hansı şəraitdə eyni ola bilər? 
1.
 
Dövriyyə aktivlərinin həcminin dəyişdirilməsi 
nəzərdə tutulmur. Bu zaman müəssisənin xüsusi 
maliyyələşdirmə mənbəyi hesabına qısamüddətli borc 
vəsaitlərinin azaldılması lazım gəlir. Fərz edək ki, hər iki 
müəssisə üçün ümumi ödəmə əmsalının normal səviyyəsi 
2-yə bərabərdir. Bu zaman əlavə xüsusi maliyyələşdirmə 
mənbəyinin məbləği və yaxud uzunmüddətli kreditlərin 
məbləği I müəssisə üzrə 200 mln. manat, II müəssisə 
üzrə isə 250 mln. manat olacaqdır. Əgər bu məbləğlər 
müəssisələrin xüsusi kapitalının həcmini artırırsa, onda bu 
artım I müəssisə üzrə 23,5%, II müəssisə üzrə isə 31,2% 
təşkil edəcəkdir. Bu da nizamnamə kapitalına 
investisiyalann yönəldilməsini, ya da maliyyələşdirmə 
mənbəyinə mənfəətin istiqamətləndiril-məsini nəzərdə 
tutur. 
2.
 
Müəssisənin əsas fəaliyyətinə zərər gətirmədən 
dövriyyə aktivlərinin tərkibində mövcud olan hər hansı 
bir elementin satılması yolu ilə qısamüddətli borcların 
ödənilməsi. Bu halı nəzərə alaraq I müəssisə üzrə ümumi 
ödəmə əmsalının 2-yə bərabər olmasını təmin etmək 
üçün nə qədər dövriyyə aktivlərinin satılacağını 
hesablayaq. 
Satılacaq dövriyyə aktivlərinin məbləğini X qəbul 
edək. 
500
-^
 
450 
= 2 
32 

---

500-Z=2‘(450-A) 
500-Z=900-2A^ 
x^m 
Buradan belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, I müəssisə nəzərdə 
tutulan məqsədə çatmaq üçün özünün 
malik olduğu dövriyyə aktivlərinin 80% 
400 
1,500 
xlOO 
satmalı və fasiləsiz fəaliyyətini davam etdirməlidir. Belə bir 
tədbir yalnız müstəsna hallarda mümkün ola bilər. Fərz edək 
ki,  müəssisənin  normal  fəaliyyətinə  zərər  dəymədən  malik 
olduğu  dövriyyə  aktivlərinin  100  mln.  manatını  satır.  Bu 
zaman  həmin  müəssisənin  ümumi  ödəmə  əmsalının 
səviyyəsi aşağıdakı kimi olacaqdır: 
500^^ 
450-100 
Göründüyü  kimi,  ümumi  ödəmə  əmsalının  səviyyəsi 
əvvəlkinə  nisbətən  bir  qədər  artmışdır.  Bu  isə  belə  bir 
nəticəyə gəlməyə əsas verir ki, I müəssisə müəyyən müddət 
ərzində  araşdırılan  göstəricinin  səviyyəsini  normal 
səviyyəyə çatdıra bilər. 
İndi isə II müəssisə üzrə ümumi ödəmə əmsalının 2-yə 
çatdınlması  üçün  onun  malik  olduğu  dövriyyə  aktivlərinin 
hansı hissəsinin sata bilməsini müəyyən edək: 
33 

---

400-^ 
= 2 
450-^ 
400-^=2-(450-^ 
400-2T=900-2A^ 
X=500
 
Göründüyü kimi, hesablanmış məbləğ II müəssisənin 
balansı  üzrə  malik  olduğu  dövriyyə  aktivlərindən  çoxdur. 
Fərz edək ki, bu müəssisə də I müəssisə kimi malik olduğu 
dövriyyə  aktivlərinin  100  mln.  manatını  satmağı  nəzərdə 
tutur. Bu zaman bu müəssisə üzrə ümumi ödəmə əmsalının 
səviyyəsi aşağıdakı kimi olacaqdır: 
400^ 
“  450-100 
Göründüyü  kimi,  ümumi  ödəmə  əmsalının  səviyyəsi 
əvvəlkinə nisbətən bir qdər azalmışdır. Bu da belə bir əsas 
verir  ki,ü  bu  metoddan  istifadə  etməklə  özünün  ödəmə 
qabiliyyətini yüksəldə bilməz. Müəssisənin məqsədə çatması 
üçün çıxış  yolu  yalnız xüsusi maliyyələşdirmə mənbələrini 
artırmaq ola bilər. 
34 

---

2.3.
 
Mövzuya aid testlər 
2.3.1.
 
Müəssisə üzrə cari likvidlik əmsalını necə 
yüksəltmək olar? 
A)
 
Dövriyyədənkənar aktivləri artırmaq yolu ilə; 
B)
 
Dövriyyə aktivlərini artırmaq yolu ilə; 
C)
 
Bank kreditlərini artırmaq yolu ilə; 
D)
 
Müəssisənin kapital və ehtiyatlannı artırmaq yolu 
ilə; 
B)
 
Müəssisənin əmək haqqı fondunu artırmaq yolu ilə. 
2.3.2.
 
Cari likvidlik əmsalı ilə şəxsi vəsaitlərlə təmin 
olunma əmsalı arasında hansı asılılıq vardır? 
A)
 
Birbaşa düz asılılıq vardır; 
B)
 
Əks asılılıq vardır; 
Q Heç bir asılılıq yoxdur; 
D) Müəyyən şərtlər daxilində qismən asılılıq vardır; 
B)
 
Dolayı asılılıq vardır. 
2.3.3.
 
Müəssisə likvidliyi zəif olan aktivləri göstərin: 
A)
 
Milli və xarici valyutada olan pul aktivləri; 
B)
 
Satış üçün nəzərdə tutulan hazır məhsul ehtiyatlan; 
Q Qısamüddətli maliyyə qoyuluşları; 
D) Qısamüddətli debitor borcları; 
B)
 
Xammal və yarımfabrikatlar ehtiyatları. 
35 

---

2.3.4.
 
Müəssisənin ən likvid aktivlərinə aid edilir: 
A)
 
Dövriyyədənkənar aktivlər; 
B)
 
Müəssisənin nizamnamə kapitalı; 
C)
 
Qısamüddətli maliyyə qoyuluşlan və pul vəsaitləri; 
D)
 
Xammal və yarımfabrikatlar ehtiyatları; 
F) Dövriyyə aktivləri. 
2.3.5.
 
Müəssisənin 
mühasibat 
balansı 
üzrə 
uzunmüddətli  maliyyə  qoyuluşları  100  min  manat, 
qısamüddətli  maliyyə  qoyuluşları  120  min  manat  və  pul 
vəsaitləri  150  min  manat  təşkil  edir.  Mütləq  likvid 
aktivlərinin məbləği nə qədər olacaqdır? 
370 min manat; 
B) 250 min manat; 
Q 220 min manat; 
D)
 
270 min manat; 
E)
 
2>20 min manat. 
2.3.6.
 
Mütləq likvidlik əmsalı göstərir: 
A)
 
Müəssisənin qısamüddətli öhdəliklərinin hansı 
hissəsinin yaxın 
gələcəkdə ödənilməsinin təmin 
edilməsini; 
B)
 
Müəssisənin bütün  öhdəliklərinin  hansı hissəsinin 
yaxın gələcəkdə ödənilməsinin təmin edilməsini; 
C)
 
Müəssisənin uzunmüddətli öhdəliklərinin hansı 
hissəsinin yaxın 
gələcəkdə 
ödənilməsinin  təmin 
edilməsini; 
36 

---