Dərs vəsaiti. Bakı, abu, 2006, 324 səh., cədvəl 10, şəkil 8, Azərbaycan Respublikası

T U R İ Z M  
2000-ci ildə 1999-cu ilə nisbətən QSR-də bronlaşdırma 11,4 % artmış, 48 
mln (hərəsinin orta hesabla qiyməti 130 $ olan) əlavə bronlaşma üçün sifariş 
qəbul  olunmuşdur.  Mehmanxana  şəbəkəsinə  daxil  olmayan  mehmanxanalar 
QSR-ə  eksklüziv  olaraq  provayder  kompaniyasının  təqdimatı  ilə  daxil  ola 
bilərlər.  Provayder  kompaniyasımn  bundan  ötrü  hüquqlan  və  texnologiyası 
olmalıdır. 
Beynəlxalq  səviyyədə  mehmanxanalann  məhsulunu  hərəkətə  gətirmək 
üçün «Qlobal Marketinq Proqramı» hazırlanmışdır. Proqrama uyğun hər hansı 
bir oteldə  (yerləşməsindən  asılı  olmayaraq)  «Best  Eastern  Hotels»  vasitəsilə 
bronlaşdırma  aparmaq  mümkündür.  Otel  Best  Eastern  burada  provaydinq 
(vasitəçi) rolunu oynayır. O, Rusiyada «Akademser-vis- DMC» kompaniyası 
ilə  birgə  fəaliyyət  göstərir.  «Akademservis-DMC»  tur  bizneslə  QSR 
sistemində  1993-cü  ildən  işləyir.  O,  MDB  və  Baltika  məkanında  olan 
mehmanxanalann  ən  böyük  pravayderidir.  15  ölkədən  100  şəhərdən  300 
mehmanxananı QSR sisteminə təqdim etməyə ixtiyarı var. O, mehmanxanaları 
«qızıl dördlüyə» daxil olmağa vasitəçilik edir, özü də I ay üzvlük haqqı tələb 
etmir.  Bron  sifarişlərini  QSR-ə  TİSKO  kompaniyasından  alır.*  Dünya  üzrə 
elektron bronlaşdırma sifarişlərinin 70 %-i TİSKO kompaniyasına daxil olur. 
Belə  sifarişlər  daxil  olan  kimi  avtomatik  olaraq  onlan  QSR  sistemində  olan 
mehmanxanalara  göndərir.  Bununla  da.  mehmanxanalarda  müstəqil  idarə 
etməyə  şərait  yaradılır.  QSR-ə  daxil  olmaq  üçün  mehmanxananın  meneceri 
Best Eastern Hotelinə xüsusi anketlə birlikdə məktub yazır. 20 gündən sonra 
məktub  göndərən  mehmanxanaya  elektron  bronlaşdırma  sifarişləri  daxil  ola 
bilər.  Dünya  üzrə  500  min  terminalın  hər  biri  mehmanxanaya  bronlaşdırma 
haqqında sifarişlər göndərə bilər. 
24.2
 
MDB VƏ BALTİKA MƏKANINDA OTELLƏRİN REGİONAL 
SİSTEMDƏ HƏRƏKƏTƏ GƏTİRİLMƏSİ PROQRAMI 
Regional  marketinq  proqramı  çərçivəsində  bu  məkanda  olan 
mehmanxanalar  bronlaşdırma  üçün  SİRENA  ~  sisteminə  qoşula  bilərlər.  Bu 
sistem  SSRİ-də  yaranmış  və  aviabiletlərin  bronlaşdınlması  üçün  istifadə 
olunurdu. 2000-ci ildən bu sistemdə turist xidmətləri satılmağa başlanmışdır. 
Turist bazarı kimi «SİRENA» aşağıdakı xüsusiyyətlərə malikdir: 
^ SSRİ məkamnda informasiya mərkəzləri olan mehmanxanaların 70 %-ni 
əhatə  edir,  özü  də  qapalı  sistemdir.  Bu  o  deməkdir  ki.  heç  kəs  sistemə 
müdaxilə edə bilməz. 
‘I'isko konıpaniyası buruda pcrckiyuçatcl rohınıı oynayır. 
207 

---

YEGANLI S.T.. HACIYEV E. M. 
Aktiv hava yollan olan və aviabilet satan şəbəkədir. 7,5 min avia- kassası 
və 20 min kassiri var. 
^ Dünyanm 23, Sovet İttifaqının 15 ölkəsini əhatə edən ərazidə fəaliyyət 
göstərir. 
İldə 18 mln $ gəliri olan (2000 il) turist xidmətlərinin satışını təmin edir. 
Regional proqram çərçivəsində, İnternet texnologiyasından  istifadə edən hər 
hansı  bir  mehmanxana  iki  proqramda  iştirak  edə  bilər:  Qlobal  Marketinq 
Proqramı  və  İnternet  Marketinq  Proqramı.  Qlobal  Marketinq  Proqramı 
(Qlobalnaya Sistema Rezervirovaniya) haqqında başlanğıcda ətraflı damşdıq. 
İnternet  Marketinq  Proqramı  isə  2002-ci  ildə  tərtib  olunmuşdur.  Onun 
haqqında bir az ətraflı danışmağa ehtiyac var. 
İnternet Marketinq Proqranu - 2002 
Bu  proqram  MDB  və  Baltika  məkanında  yerləşən  otellərin  məhsulunu 
qlobal  İnternet  şəbəkəsində  hərəkətə  gətirməkdən  ötrü  yarannuşdır.  Bundan 
ötrü,  otellər  Best  Eastem  Hotels  (bu  otelin  elektron  ünvanı: 
www.tourintel.ru;
www.acas.ru
)  və  onun  kompanyonu  olan  Rusiya  şirkəti 
«Akademservis  DMS»  idarələrində  olan  İnternet  saytlardan  istifadə  edə 
bilərlər.  Bu  sa54lar  İnternet  şəbəkəsində  çox  məşhurdular,  onlann 
informasiyaları çox aktual, turist xidmətlərinə yönəlmiş və iki dildə şərh olunur 
-  rus  və  ingilis  dillərində.  Bu  saytlardan  istifadə  etmək  çox  asandır.  Bu 
proqramın çərçivəsində otellərin hərəkətə gətirilməsi 3 variantda ola bilər: 
1.
 
Standart  təadim  olma  -  otel  haqqında  ümumi  ilk  məlumat, 
otelin ümumi şəkli, göstərilən xidmətlərin siyahısı, onların qiymətləri. Otellə, 
standart məlumatla tanış olmaq müştəriyə və agentliyə qərar qəbul etmək üçün 
ümumi məlumat verir. 
2.
 
Otelin  genis  təqdimatı.  Otelin  standart  təqdimatından  əlavə, 
onun  haqqında  yeni  səhifələrdə  geniş  məlumatlar,  şəkillər  və  otelin  şəhərdə 
yerləşən  bannerləri  haqqında  məlumatlar  verilir.  Otelin  banner  reklamı 
alıcıların  şəhərdə  olan  başqa  (şəbəkəyə  aid  olmayan)  mehmanxanalara  olan 
marağından doğur. Otelin banner reklam lövhələrinə bəzən şəhərin küçələrində 
də  rast  gəlmək  olur.  Lakin  İnternetdə  olan  banner  reklamı  tamamilə  başqa 
şeydir.  Fərq  ondadır  ki,  İnternetdə  rast  gəlinən  banner  otel  xidmətləri  əgər 
müştərinin xoşuna gəlirsə, düyməni basmaqla sifariş verib onları almaq olar. 
Otelin standart təqdimindən fərqli olaraq geniş təqdinıatmda otel istədiyi 
dizaynı seçə bilir, istədiyi məlumatı genişləndirə bilər. Şəhərə həsr olunmuş 
banner mehmanxanaları şəhərin 3 başqa banner oteli ilə bir paketdə verilir. 
2 0 8  

---

T   H   R !   Z   M  
3.
 
Proqram - 2002-nin reklam kompaniyası - aktiv və proqressiv 
xidmətləri  satmaq  üçün  lazım  olan  kompaniyadır.  Bu  kompaniya  otellər 
haqqında  məlumatları  müxtəlif  İnternet  sistemlərində  yerləşdirməyə  imkan 
yaradır.  Bu  məlumatları  reklam  oteli  olan  Best  Eastern  Hotels  və  onun 
partnyorlarının saytlarında, axtarış serverlərində, yeni məlumat bloklarında və 
telekonfranslarda  yerləşdirmək  olar.  İnternet  reklamı,  adi  reklamlardan  çox 
fərqlənir.  İnternet  reklamında  İnternet  texnologiyasını  yaxşı  bilən  və 
İnternetdən  istifadə  edənlərin  psixologiyasını  öyrənən  menecerlər  lazımdır. 
«Best  Eastern  Hotels»  kompaniyasının  menecerləri  turist  xidmətlərinin  və 
turist  mallarının  İnternet  reklamında  və  satılmasında  mükəmməl  təcrübəyə 
malikdirlər. 
24.3
 
MARKETİNQ İNFORMASİYASI VƏ ONUN NÖVLƏRİ 
Marketinq informasiyası anlayışı vo bu anlayışın kateqoriyaları 
Bazar iqtisadiyyatının bərpa olunması turizm sahəsində istehsalatbiz- nes 
fəaliyyətinə marağı artırmışdır. Turizm fəaliyyətində, kəskin rəqabətin hökm 
sürdüyü  məkanda  marketinq  informasiyası  mühüm  rol  oynayır.  Marketinq 
informasiyası  nə  deməkdir  və  o  reklam  informasiyası  ilə  necə  əlaqədardır? 
Məlumdur  ki,  «market»  bazar  deməkdir  (burada  söhbət  turist  bazarından 
gedir)*.  Deməli,  marketinq  informasiyası  turizm  bazarındakı  vəziyyəti  şərh 
edir. Bazarda olan situasiyanı bilmədən «kor-koranə» turist məhsulunu satmaq 
qeyri-mümkündür. 
Marketinq fəaliyyəti turizmdə turizm məhsulunun istehsalçısından alıcıya 
çatdırmaqla  məşğuldur.  Əvvəlki  mühazirələrdə  qeyd  etmişdik  ki,  turizmdə 
informasiya da bu məqsədi güdür. Bu iki anlayışın bəs fərqi nədədir? Onların 
fərqi  ondadır  ki.  marketinq  anlayışı  daha  genişdir.  Turist  bazarı  nəhəng  və 
ucsuz-bucaqsızdır.  Bu  cür  bazarlardan  «baş  çıxarmaq»  və  səmərəli  fəaliyyət 
göstərmək üçün informa,siya lazımdır. Marketinqlə informasiya bir-birilə sıx 
bağlıdır. 
Beləliklə,  marketinq  informasiyası  maliyyə  sərvətləri  kimi,  təcrübəli 
personal kimi və bəlkə də. onlardan artıq turizm  məhsulunu satmaqdan ötrü 
lazımdır. 
Turizmi əhatə edən mühit və hadisələr çox dəyişkəndirlər. Belə şəraitdə 
turist məhsulunu hərəkətə gətirmək dəqiq informasiyanın olmasını tələb edir. 
Belə məlumatların olmaması riskə və fəaliyyətin dayandırılmasına gətirir. O 
firma bazarda uzun müddət müvəffəqiyyətlə fəaliyyət göstərə 
Tııri/min maı kcliiK]i>> 
- 
lurizmin hazar loaliw.^li ılcmokciir.
 
2Ö9
 

---