10
öyrətməli (təlimin məqsədi)?; nəyi öyrətməli (təlimin məzmunu)?; necə
öyrətməli?; yəni məktəblinin tədris fəaliyyətini necə təĢkil etməli və ona
necə rəhbərlik etməli (tədrisin metod və priyomları və dərs vəsaitləri)?;
tarix müəllimlərini necə hazırlamaları (təhsilin məzmunu və təlimin
metodikası);
Axırıncı sual tarix tədrisinin məktəb prosesinin öyrənilməsindən
qismən kənara çıxır. Bu suala elmi cəhətdən əsaslanırılmış cavab məktəbdə
tarixin təliminin və ali məktəblərdə müəllim kadrlarının hazırlanması əsnasında
verilə bilər; bu kitabda biz həmin məsələni nəzərdən keçiməyəcəyik.
Məqsəd dedikdə
- baĢlıca səylərin yönəldiyi nəticəyə çatmaq istəyi,
yaxud hər hansı fəaliyyətin son nəticəsinin təsəvvürə gətirilməsidir.
Tarix təlimi məqsədlərinin işlənib hazırlanmasında dörd əsas tələb nəzərə
alınmalıdır:
1. Əvvəla, məqsədlər yetiĢməkdə olan nəsillərin təhsili, mənəvi tərbiyəsi
və inkiĢafı nöqteyi-nəzərindən çox mühüm olmalıdır.
Vətənpərvərlik və elmi
dünyagörüşünün təşəkkülü,
şagirdlərin təfəkkürünün, idrak fəallığının,
müstəqilliyinin və maraqlarının inkişafı.
İkincisi, məqsədlər məktəb tarix kursunun məzmunundan irəli gəlməlidir.
Tarixin təlimi qarşısında həmin kursun məzmununa cavab verməyən məqsədlər
qoymaq nəinki faydasızdır, həm də zərərlidir, çünki bu təlimin başlıca
məsələlərinin həllinə mane ola bilər.
Üçüncüsü, məqsəd şagirdlərin gücünə müvafiq olmalıdır. Şagirdlərin
gücünə müvafiqlik o deməkdir ki, məktəblilər irəli sürülən məqsədlərə nail ola
bilər, həm də bu nailiyyət onların zehni inkişafını təmin edər. Tələbat müəyyən
edilərkən təkcə şagirdlərin idrak qabiliyyəti və tarixin təliminə ayrılmış vaxt
nəzərdə
tutulmur, həm də metodikanın inkişaf səviyyəsi və dərs prosesinin
vəsaitlərlə təchiz edilməsi nəzərdə tutulur. Hazırda respublika məktəblərinin
ixtiyarında
tarixə dair müxtəlif, rəngarəng təlim vəsaitləri vardır, metodika
təlimin olduqca təsirli, faydalı priyomlarını işləyib hazırlamışdır, müəllimin elmi
və metodiki hazırlığı artmışdır. Hal-hazırda respublika məktəblərində təlimin
nəticələrinə daha çox tələblər irəli sürülə bilər. Metodikanın
və təlim
11
avadanlığının daha da inkişaf etməsi şagirdlərin inkişaf səviyyəsi və
müəllimlərin hazırlığının artması ilə əlaqədar olaraq tarixin təliminə olan
konkret tələblər daha da artıb.
Dördüncüsü, müxtəlif inkişafa və qabiliyyətə
malik olan məktəblilərin
təliminin konkret məqsədlərini fərdiləşdirmək lazımdır. Dərslərdə fərdiləşdirmə
geridə qalan məktəblilərin təfəkkür və nitqinin inkişafına intensiv surətdə
istiqamət verməkdə və tarixə xüsusi maraq göstərən istedadlı məktəblilərin
tələbatını təmin etməkdə özünü göstərə bilər. Tarixə
dair sinifdənkənar iş
təlimin fərdiləşdirilməsi üçün daha geniş imkanlar açır.
Dostları ilə paylaş: 
