Dərs vəsaiti kimi təsdiq edilmişdir

 260
«… Bu gün  həm də «Gəlin gəzməyə gedək» oyununa keçək» sözünü bitirə-bitirməz şagirdlərin əhval-
ruhiyyəsi yüksəldi və üzlərində xoş bir təbəssüm yarandı. Məsmə müəllimə oyunun əhəmiyyəti haqqında 
qısa məlumat verdikdən sonra onun məzmunundan, təşkili və keçirilməsi qaydalarından danışdı. Bundan 
əlavə, müəllim oyunun qaydalarına hamının bir nəfər kimi riayət etməsini tapşırdı. Oyun başlandı: 
oyunçular meydançanın müxtəlif yerlərindən kiçik dairə  çəkib onun içərisində durdular (aparıcıdan 
başqa). 
Aparıcı  şagird istədiyi oyunçuya yaxınlaşıb deyirdi: «Gəzməyə gedək». Dəvət olunan oyunçu bir 
cərgəyə düzülüb aparıcının arxasınca gedirdilər. Bütün oyunçular öz yerlərindən çıxan kimi aparıcı onları 
dairədən bir qədər aralı məsafəyə aparıb, işarə və ya siqnal verirdi. Aparıcı, hərə öz yerinə deyən kimi 
bütün oyunçular qaçıb öz dairəsini tuturdu. Dairəsini tuta bilməyən oyunçu növbəti oyunda aparıcı rolunu 
oynayırdı. Aparıcı rolunda bir dəfə  də olsun çıxış etməyən  şagirdlər oyunun qalibi hesab olunur və 
oyunçular qarşısında tərbiyəçi müəllim tərəfindən rəəğbətləndirilirdi.Oyun maraqlı  və yüksək intizamlı 
keçirildi. Məsmə müəllimə məşğələnin axırında oyun haqqında uşaqların nə kimi təəssüratda olduqlarını 
və növbəti məşğələdə hansı oyunları keçməyi arzuladıqlarını soruşdu.  İdman saatında uşaqlar ancaq 
oyunla kifayətlənməyib, Azərbaycana həsr olunmuş şeir söyləyir, Azərbaycan xalq rəqslərini ifa edirlər. 
Rəqslər nağara və qarmonun müşayiəti ilə keçirildi. Çox gözəl haldır ki, rəqs edənlər də, musiqiçilər də 
şagirdlərin özü idi.Bütün bunlar da məşğələnin rəngarəngliyinə, effektliyinə, xüsusən qrup uşaqlarının 
istirahətinin səmərəli keçməsinə müsbət təsir göstərirdi. 
    287  saylı «Gələcək zəkalar» məktəbinin tərbiyəçi-müəllimi M.Qardaşəliyeva və 264 saylı 
məktəbin tərbiyəçi-müəllimi E.Mirzəbəyova da idman saatını  şagirdlərin yaş xüsusiyyətlərinə, estetik 
zövqünə uyğun qurur və  əsas məqsədin həyata keçirilməsinə yönəldir. Mətanət müəllimə valideynlər 
qarşısında da çıxış edir, qruplarda idman saatının təşkili xüsusiyyətlərindən, fiziki tərbiyə 
məşğələlərindən, mütəhərrik oyunlara geniş yer verilməsinin əhəmiyyətindən söhbət açmışdır.  Mətanət 
müəllimin bir «idman satını» müşahidə etdik. O, «Ovçular və  dovşanlar» oyununu keçirdi. Oyunda 
aparıcı rolunu müəllim özü oynayırdı. Müəllim «Dovşanlar meşəyə qaçdı» elan edən kimi, bütün uşaqlar 
məktəbin bağçasına qaçıışdılar.  Müəllimin «Ovçu gəldi» komandasından sonra isə «dovşanlar» öz 
yuvasına qaçırdılar, pusquda dayanmış «ovçular» isə yerindən tərpənmədən «dovşanları» topla vurmağa 
başladılar. Oyun üç dəfə  təkrar olundu. Tutulan dovşanlar hesablandı  və yeni ovçu seçildi. Oyun 
şagirdlərin hərəkət fəallığı və böyük ruh yüksəkliyi şəraitində keçdi. İndii də günüuzadılmış məktəb, qrup 
və siniflərdə  tərbiyəçi işləyən müəllimlərin ehtiyacını  nəzərə alıb onlara kömək məqsədilə bir neçə 
oyunnun məzmununu verək: 
 
                                   Bayrağı dəyişdirək 
   Meydançanın bir tərəfində bir-birindən bir addım aralı 4-5 dairə  çəkilir, hər dairədə bir bayraq 
qoyulur (bayraqlar bir rəngdə olmalıdır). Meydançanın o biri tərəfində düz xətt çəkilir. Uşaqlar həmin 
xəttin dalında qarşı-qarşıya 4-5 cərgə düzülürlər. 
    Cərgədə birinci dayanan uşaqlara bir rəngdə (məsələn, qırmızı rəngli) bayraqlar verilir. 
   Tərbiyəçinin: «Bir, iki, üç, qaç» işarəsi ilə  əllərində bayraqlar olan uşaqlar dairələrə doğru 
qaçaraq,  əllərindəki bayraqları dairədəki göy rəngli bayraqlarla dəyişdirib geri qayıdır və öz yerlərində 
duraraq bayraqları yuxarı qaldırırlar. Bayrağı tez gətirib qaldıran uşaq oyunda udmuş hesab olunur. 
Həmin uşaqlar bayraqları sonrakı yoldaşlarına verib, özləri cərgənin axırında dayanırlar. Beləliklə, bütün 
uşaqların iştirakı ilə oyun davam etdirilir. 
                               
 
 
Kəpənəyin tutulması 
   Tərbiyəçi oynayan uşaqlardan 4 nəfərini seçib ayırır. Bunlar topla kəpənək tutan uşaqları, qalan 
uşaqlar isə «kəpənəkləri» təmsil edirlər.  Əllərində tor olan uşaqlar bir tərəfə (meydançanın kənarına) 
çəkilirlər. Tərbiyəçi onların yanında dördbucaq bir yer – «qutu» cızır. Tutulmuş «kəpənəkləri» uşaqlar ora 
toplamalıdırlar. 
   Tərbiyəçi «uçun» dedikdə «kəpənəklər»in hamısı meydançada uçur. «M» işarəsi üzrə ayrılmış 4 
uşaqdan ikisi «kəpənəkləri» vurmağa çalışır. 

---

 261
    Onlar  kəpənəklərin yanında  əllərini bir-biirinə vuraraq «kəpənəkləri» tuturlar, sonra onları 
«qutuya» - cizgi çəkilmiş yerə aparırlar. 
   Uşaqlar tutduqları «kəpənəkləri» apararkən, o biri «kəpənəklər» cəld «gülün» üstünə qonub 
durduqları yerdə hərəkətsiz dayanırlar. Bu zaman otaqda – meydançada sakitlik olur. 
   Tərbiyəçinin yenidən «tutun» işarəsi ilə qalan 2 uşaq «kəpənək» tutmağa gedir. 
   3-5 «kəpənək» tutduqdan sonra hər uşağın neçə «kəpənək» tutduğu qeyd olunur. Sonra «kəpənək» 
tutmaq üçün başqa uşaqlar seçilir və oyun yenidən başlanır. 
    Oyunu 6-8 dəfə təkrar etmək olar. 
 
                      Əsas hərəkət – dartınma halqadan keç 
    Meydançanın mərkəzində bir-birindən 1 – 2 addım aralı məsafədə 5 – 6 halqa qoyulur. 
   Meydançanın (otağın) bir tərəfində bir xətt üzərində halqalarla qarşı-qarşıya onların sayı  qədər 
bayraqlar düzülür. Meydançanın o biri tərəfində yenə bir xətt çəkilir. Xəttin o tərəfində  uşaqlar 5-6 
manqaya bölünüb düzlənirlər. 
Hər manqa öz halqasının qarşısında sıraya düzülür. Tərbiyəçinin «Başlayın» işarəsi ilə  hər manqada 
dayanmış birinci uşaq öz halqasının yanına qaçıb çöməlir və halqanı götürüb onu yerə qoyaraq şaquli 
vəziyyətdə saxlayır. Tərbiyəçinin : «Bir, iki, üç» - deməsi ilə  manqalarda ikinci dayanmış  uşaqlar 
qaçırlar. Onlar halqanın içindən keçir, bayraqların yanına qaçıb onları yuxarı qaldırırlar. 
 Sonra həmin uşaqlar bayraqları yerinə qoyaraq halqaları tutan yoldaşlarını əvəz edirlər. Onlar isə 
qaçıb öz manqasının axırında dayanırlar. Yenə  də birinci dayanmış  uşaqlar tərbiyəçinin: «Bir, iki, üç, 
qaç» işarəsi ilə bayraqlara tərəf qaçırlar. Hər dəfə manqadakı birinci uşaq bayrağı götürməyə qaçdıqda, o 
biriləri manqa xəttinə doğru irəli gəlirlər. Bayrağı yuxarı qaldıran uşaqların sayı çox olan manqa oyunu 
udmuş olur. 
 
                                 Halqanı tut 
İki uşaq kiçik məsafə, iki-üç metrlik məsafədə qarşı-qarşıya dayanırlar. Onlardan biri əlindəki  kiçik 
halqanı atır, o biri isə tutur (əvvəllər  əl ilə, sonralar ağacla tutur). Bu bacarıqlara yiyələndikdən sonra 
uşaqlar oyun variantının öhdəsindən asanlıqla gəlir və onu həvəslə oynayırlar. 
Uşaqlar cüt-cüt ayrılaraq 3 – 4 metr məsafədə qarşı-qarşıya dayanırlar. Onlardan birində (şərtə görə) 
əlində  ağac, digərində isə  ağac və bir neçə halqa olur (əvvəllər 2, sonra 3-4), axırıncı halqanı  ağacın 
ucuna keçirib onlar bir-bir öz yoldaşlarına tərəf atır, o da öz ağacı ilə halqanı tutur, halqaların hamısı 
atıldıqda tutulan halqalar sayılır, bundan sonra uşaqlar rollarını dəyişirlər. 
 Çoxlu halqa tutmuş uşaq oyunda qalib hesab olunur. 
          
Bayrağın yanına kim tez qaçar 
Uşaqlar otağın bir tərəfində düzülmüş stullarda otururlar. Bunlardan 8-6 addım aralı xətt çəkilir ki, 
bunun da üzərində 4 – 5 uşaq dayanır. 
 Otağın (meydançanın) o biri tərəfində  çəkilmiş  xətdən 18-20 addım məsafədə  hər bir uşağın 
qarşısına stul düzülür və üzərində bayraq qoyulur. Stullar bir cərgədə qoyulmalıdır. 
Tərbiyəçinin: «Bir, iki, üç, qaç» - deməsi ilə  xətt üzərində dayanmış  uşaqlar bayrağa tərəf qaçıb 
onları götürür və yuxarı qaldıraraq, yenə də yerinə qoyurlar. 
Tərbiyəçi bayrağı birinci qaldıran uşağı qeyd edir, sonra onlar gedib öz yerlərində otururlar. 
Yenidən 4-5  uşaq gəlib həmin xəttin üzərində dayanır. 
Hər uşağın bir dəfə bayrağa tərəf qaçması  ilə oyun qurtarır. Oyunu  iki-üç dəfə təkrar etmək olar. 
 
Çoban 
Yer: Meydança və ya dəhliz. 
Hazırlıq: meydançanın mərkəzində iki konsentrik dairə çəkilir. Birincinin diametri 2 metr, ikincinin 
diametri isə 4 metrdir. 
Oyunun təsviri: Bütün oyunçular iki bərabər komandaya bölünürlər. Komandaların kapitanları 
(«çoban») seçilir. Püşkə əsasən komandanın biri dairəyə daxil olur. Həmin komandanın kapitanı birinci 
və ikinci dairənin arasında gəzişir, özünü və yoldaşlarını hücumçulardan qoruyur. Hücum edən komanda 

---