Dərslik azərbaycan Dövlət Neft vəSənaye Universiteti tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Pr.№ Bakı 2017
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Qalınlaşdırılmış divarlı qazıma boruları.
Qalınlaşdırılmış divarlı qazıma boruları özlüyündə divarı böyük qalınlıqlı qazıma borusudur və beləliklə 1 p.m. çəkisi artırılmışdır. Qalınlaşdırılmış divarlı və spiral novlu qazıma boruları. Qalınlaşdırılmış divarında maşınla işlənmiş spiral şəkilli novları olan qazıma boruları da buraxılır. Bu tip boruların gövdəsində aralıq yeyilməyə qarşı qalınlaşma olmur. Kompression qazıma boruları. Böyük inhiraflı maili-istiqamətlənmiş və üfüqi quyuların qazılmasının inkişafı ilə əlaqədar kompression qazıma boruları yaranmağa başladı (həmçinin bu borular sıxılıma şəraitində işləmək üçün). Bu tip qazıma borularında quyu lüləsində işləyən zaman yorulmaya və mexaniki yeyilməyə qarşı gövdədə iki və ya üç yeyilməyə qarşı qalınlaşma hissələri olur. Bu borular əsasən üfüqi quyuların qazılması zamanı daha çox tətbiq edilir. Ucları qaynaq edilmiş qazıma boruları iki tipdə (UGQB və UXQQB) hazırlanır. UGQB tipli borularda uc qaynağı borunun gövdəsində, UXQQB tipli borularda isə ucları xaricə qalınlaşdırılmış hissədə yerinə yetirilir (şəkil 4.5). Ona görə də, UGQB boruları rotor qazıma üsulunda yaranan qüvvələrin tə- sirinə qarşı nisbətən zəif alındığından, ancaq turbin qazıma üsulunda, UXQQB tipli borular isə möhkəm alındığından hər iki qazıma üsulunda işlədilir. Ucları qaynaq edilmiş xaricə qalınlaşdırılmış QQQB (TBPV) qazıma boruların ölçüləri, kütləsi və sərtliyi cədvəl 4.3-də göstərilmişdir. Geoloji kəşfiyyat qazıması üçün işlədilən boruların diametrləri 60, 73 və 80 mm, uzunluqları isə 4,5 və 6 m olur. Quruluş cəhətdən bu borular UGQB boruları ilə eyni olur. 103 Şəkil 4.5. Ucları qaynaq edilmiş daxili bərabər kanallı qazıma boruları a – UGQB tipli; b – UXQQB tipli 4.4.Yüksək etibarlı yüngülxəlitəli qazıma boruları. Dərin, böyük inhiraflı maili və üfüqi quyuların qazılması zamanı ekstremal yük və temperatur şəraitində istismar olunan və etibarlılığı ilə təmin edən qazıma kəməri son dərəcə lazımlıdır. Qazıma kəməri və onun ayri-ayrı seksiyalarının çəkisi quyuların qazəlmasının texniki-iqtisadi göstəricilərinə əsaslı surətdə təsir göstərir. Yüksək etibarlı yüngülxəlitəli qazıma boruları D 16T markalı alüminium xəlitədən hazırlanır (şəkil 4.6). Boruların hazırlandığı xəlitədə manqan, mis, alüminium və s. kimi qarışıqların olması turşuların, dəniz sularının, duzların və başqa üzvi maddələrin təsirinə qarşı onların davamlılığını artırır. Polad borular qazıma məhlulu içərisində öz çəkisinin təxminən 15 – 20%-ni azaltdığı halda, YQB boruları 40%-dən çox azaldır. 104 Cədvəl 4.3. Ucları qaynaq edilmiş xaricə qalınlaşdırılmış (TBPV) qazıma borularının ölçüləri,kütləsi və sərtliyi. B or unun d ia m et ri ,m m B or unun d iva rı nı n qa lı nl ığı ,m m Q al ınl aş dı rı lm ış h is sə ni n xa ri ci di am et ri ,m m Q al ınl aş dı rı lm ış h is sə ni n di va rı nı n qa lı n lı ğı ,m m B ir lə şdi ri ci ni n xa ri ci di am et ri ,m m B ir lə şdi ri ci y iv Kütləsi,kq Sərtliyi,kN m 2 H am ar bor unun щ ам ар 1 m -ni n B ir lə şdi ri ci uc la rı n bi r kom pl ekt in in Ə yi lm əd ə, E İ B ur ul m ada ,E İ 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 73 6 7 8 81 9,5 10,5 11,5 108 З-88 9,9 11,4 12,8 27,3 27,5 27,7 150 168 184 114 128 140 89 6 7 8 97 9,5 10,5 11,5 120 З-102 12,3 14,2 16,6 29,6 29,9 30,2 284 320 354 216 244 270 114 7 8 9 10 122 10,5 11,5 12,5 13,5 155 З-133 18,5 20,9 23,3 25,7 48,0 48,5 49,0 49,5 716 797 872 944 546 607 664 719 105 C ədvəl 4.3-nin ardı 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 127 7 9 10 135 11 12 13 14 170 З-147 20,7 23,5 26,2 28,9 47,0 47,5 48,5 48,5 1000 1116 1226 1330 762 850 934 1013 146 8 9 10 11 154 12 13 14 15 188 З-161 27,2 30,4 33,5 36,6 64,0 64,5 65,0 67,0 1739 1916 2085 2246 1325 1460 1589 1711 Qeyd: Buraxıla bilən hədd qalınlaşdırılmış hissənin diametri 1,0 mm, birləşdiricinin xarici diametri 0,5 mm, hamar borunun kütləsi+9%. Borunun uzunluğu 12,4 və 8,5m. 106 Bu tip borular yüngülləşdirilmiş polad qıfıllarla bir-biri ilə birləşdirilir. Alüminum ərintilərini, qazıma boruları hazırlamaq üçün ənənəvi polad materialdan fərqləndirən əsas cəhət onun qiymətli fiziki-mexaniki xassələrə malik olmasıdır. Alüminium ərintisinin xüsusi çəkisi və elastiklik modulu polada nisbətən demək olar ki, 3 dəfə aşağıdır, xüsusi möhkəmliyi isə (dağılmada möhkəmlik həddinin xüsusi çəkiyə olan nisbətidir) 1,5 – 2 dəfə yüksəkdir. Alüminium ərintisinin korroziya davamlılığı, karbon qazlı hidrogen-sulfid aqressiv mühitində ancaq yüksək xrom tərkibli xüsusi ərintilərlə müqayisə etmək olar. Praktiki olaraq başlanğıc materialın qeyri məhdud ehtiyatı alüminium ərintisi istehsal etmək üçün onların istehsalını çox ucuz edir. Alüminium xəlitədən hazırlanmış yüksək etibarlı yüngülxəlitəli qazıma borusu praktiki olaraq yüksək möhkəmliyə malik olan analoji borunun qiymtinə başa gəlir. Şəkil 4.6. Yüksək etibarlı yüngülxəlitəli qazıma boruları a) hamar YQB; b) orta hissədə qalınlaşdırılmış YQB; c) spiral şəkilli YQB 107 Yüksək etibarlı yüngülxəlitəli qazıma borularının kiçik möhkəmliyi, onun yüksək intensivlikli əyriliyə malik maili və üfüqi quyuların qazılmasında istifadə olunmasına imkan verir. Yüksək etibarlı yüngülxəlitəli qazıma boruları 73, 93, 114, 129 və 147 mm diametrlərdə, ucları daxilə qalınlaşdırılmış halda hazırlanır. Diametrləri 73, 93 mm olan borular 9 m və diametrləri 114,129, 147 mm olan borular isə 12 m uzunluğunda istehsal edilir. 4.5.Ağırlaşdırılmış qazıma boruları (AQB) Ağırlaşdırılmış qazıma boruları (AQB) – qalın divarlı qazıma borusudur, qazıma kəmərinin aşağı hissəsinin (QKAH) sərtliyini, dayanıqlığını və baltaya oxboyu yükün verilməsini təmin etmək, quyu lüləsinin təbii olaraq əyilməsinin qarşısını almaq məqsədilə qazıma kəmərinin aşağı hissəsində yerləşdirilir. Qazıma zamanı baltaya verilən oxboyu yük nəticəsində kəmərin aşağı hissəsi həmin yükə müvafiq olan uzunluqda sıxılır və əyilməyə meyl edir. Qazıma kəmərinin aşağı hissəsinin quyu dibində əyilməsi hallarında balta şaquldan uzaqlaşır və quyunun gövdəsi əyilir. Odur ki, bu hal ilə mübarizə məqsədilə AQB-dan istifadə edirlər. Balta üzərinə veriləcək oxboyu yükün qiymətinə müvafiq AQB-nin uzunluğu 20-25% ehtiyatla qəbul edilir. Bununla da QKAH-nin dayanıqlığı təmin edilmiş olur. Balta üzərinə verilən oxboyu yükün təsirindən qazıma kəmərinin aşağı hissəsi sıxılır, yuxarı hissəsi isə dartılmış vəziyyətdə olur. Bu iki hissənin sərhədində istiqamətləri müxtəlif olan dəyişən gərginliklər (dartılma və sıxılma gərginlikləri) alındığı üçün həmin neytral kəsik ən təhlükəli kəsik adlanır. Məhz bu səbəbə 108 görə balta üzərində yerləşdiriləcək AQB elə uzunluqda olmalıdır ki, neytral kəsik AQB-nin üzərinə düşsün və kəmərin sınması baş verməsin. Balta üzərinə verilən oxboyu yükə görə AQB-nin uzunluğunu, kəmərin qazıma məhlulunun yüngülləşməsini də nəzərə almaqla, aşağıdakı düsturla hesablamaq mümkündür. Rotor və yuxarı intiqal sistemi ilə qazıma üçün Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|