Dərslik azərbaycan Dövlət Neft vəSənaye Universiteti tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Pr.№ Bakı 2017
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Şəkil 3.30. “VR” tipli balta. Qəlibləyici qıf. Qəlibləyici qıfın(şəkil 3.31) tətbiq edilməsi şablonlaşdırma əməliyyatının və geofiziki araşdırmaların birgə aparılmasına imkan verir,əlavə endirmə-qaldırma əməliyyatlarını aradan çıxarır,bununla belə quyu tikintisinə sərf olunan vaxta qənaət edir.Gövdənin profili PDS tipli olduğundan quyu lüləsinin daraldığı yerləri işləyir və quyu divarını qəlibləyir.Qəlibləyici qıfın gövdəsinin daxili quruluşu geofiziki cihazların maneəsiz keçməsini təmin edir. şəkil 3.31. Qəlibləyici qıf 91 4. Maili və üfüqi quyuların qazılması üçün avadanlıqlar. 4.1. Qazıma kəməri Aparıcı (işlək) boru, qazıma boruları, qazıma qıfılları, keçiricilər, yüngül xəlitəli qazıma boruları və ağırlaşdırılmış qazıma borularından ibarət, diametri uzunluğuna nisbətən çox kiçik, içərisi boş silindrik val qazıma kəməri adlanır. Qazıma kəməri quyu dibində yerləşən qazıma baltası ilə xüsusi meydança üzərində yerləşdirilmiş qazıma avadanlığı arasında əlaqə vasitəsidir. Neft və qaz quyularının qazılma texnikası və texnolo- giyasının hazırkı inkişaf səviyyəsi birbaşa, yaxud da dolayı yolla qazıma kəməri ilə bağlıdır. Belə ki, kitabın əvvəllərində deyildiyi kimi vaxtilə qazıma kəmərini quyuya endirməklə qazıma işinin aparılması təklifi qazımanın tarixində inqilabi çevriliş idi. Qazıma kəməri özündən əvvəlki dövrlərdə qazımada çətin, yaxud mümkün olmayan bir çox problemləri həll etməyə imkan verdi. Qazıma kəmərinin vəzifələri və ünsürləri Qazıma kəmərinin əsas vəzifələri aşağıdakılardır: 1) qazıma baltasını quyuya endirib qaldırır; 2) rotor üsulu və yuxarı intiqal sistemi ilə qazımada fırlanma hərəkətini quyu dibindəki baltaya ötürür; 3) qazıma məhlulunun dövranını təmin edir; 4) istənilən qazıma üsulunda baltaya oxboyu yük yaradır; 5) quyuda qəza baş verdikdə quyu içərisində sınıb qalmış və ya açılmış qazıma alətinin quyuda qalan hissəsini çıxarmağa kömək edir; 92 6) quyuda əlavə işlər görülməsinə (quyunun yuyulması, sementlənməsi quyruq kəmərinin endirilməsi və s.) kömək edir; 7) elektrik üsulu ilə qazımada elektrik enerjisini qazima kəməri içərisində yerləşdirilmiş kabel vasitəsilə elektrik qazıyıcısına ötürür. Qazıma kəməri aşağıdakı hissələrdən ibarətdir: 1) aparıcı boru (işlək boru); 2) qazıma boruları və onların birləşmələri, qazıma qıfılları; 3) yüngül xəlitəli qazıma boruları (YQB); 4) qazıma kəmərinin aşağı hissəsində yerləşən ağırlaş- dırılmış qazıma boruları (AQB); 5) qazıma kəmərinin köməkçi hissələri (mərkəzləşdiricilər,stabilləşdiricilər,qəlibləyicilər,genişləndi- ricilər keçiricilər, əks klapanlar, qoruyucu rezin halqalar). Rotor və yuxarı intiqal sistemi ilə qazımada quyunun qazılmasını təmin etmək üçün qazıma kəmərinin ucuna müvafiq balta bağlanır və bu balta qazıma kəməri ilə birlikdə fırladılır. Quyudibi mühərriklərlə qazımada balta ilə qazıma kəməri arasında turbin qazıyıcısı və ya vintli hidravliki quyudibi mühərrik, elektrik üsulu ilə qazımada isə elektrik qazıyıcısı yerləşdirilir. Bu zaman balta quyudibi mühərriklərin valına bağlanır və onun quyu dibində fırladılmasını həmin mühərriklər təmin edir. Beləliklə,quyudibi mühəriklərlə qazıma zamanı qazıma kəmərini daim fırlatmağa ehtiyac olmur. Göründüyü kimi, qazıma kəməri qazıma üsulundan asılı olaraq müxtəlif şəraitlərdə işləyir. Yəni rotor və ya yuxarı intiqal sistemi ilə qazıma üsullarında qazıma kəmərinin iş şəraiti çox gərgin, quyudibi mühəriklərlə qazımada isə nisbətən yüngüldür. Məhz bu səbəbə görə, müasir qazımada qazıma kəmərinin elementləri qazıma üsulundan asılı olaraq müxtəlif konstruksiya və ölçülərdə hazırlanır. |